آوارگی و خاکستر بجا مانده از افراط گرایی و تکفیر

تدبیر24»مسوولان این اردوگاه که حاضر نشدند نامشان ذکر شود، گفتند که اکثر آوارگان از محلات غربی موصل به ویژه 'وادی الحجر'، 'اصلاح زراعی' و 'حی التنک' و شهر 'الحضر' درجنوب استان نینوا هستند اما طی گشت و گذار در این اردوگاه و گفت وگو با آوارگان مشخص شد، از 'زمار' و 'سحاجیه' و 'حمیدات' شمال و غرب موصل هم در میان آوارگان وجود دارند.
کافی است با یکی از آوارگان سر صحبت از مشکلات شان باز کنی تا یکباره لشکری از آنها دوره ات کنند و هریک از گوشه ای از رنج ها و بی پولی و بیکاری و نبود کمک های انسانی سخن می گوید.
یکی از پیرمردها از اهالی زمار است و می گوید که منطقه آنها از جنگ آسیب چندانی ندیده و می خواهد به سر خانه و زندگی اش برگردد اما چون شهر آنها در حوزه نیروهای پیشمرگ کرد واقع شده، فعلا به آنها اجازه بازگشت داده نمی شود.
یکی دیگر می گوید که خانه اش کاملا تخریب شده و هیچ توان مالی برای بازسازی منزلش ندارد و دولت عراق و سازمان های بشردوستانه بین المللی نیز هیچ کمک مالی به آنها برای تعمیر منازلشان و بازگشت آنها نمی کنند.
مرد میان سالی هم می گفت که حدود سه ماه است که در این اردوگاه زندگی می کند و بیکار است هرچه داشته و نداشته فروخته و خرج خورد و خوارک کرده است.
مرد آواره موصلی می گوید: 'می خواهم به سر خانه و زندگی ام برگردم و از این وضعیت خسته شده ام، نه کاری دارم نه آینده ای روشن، بلاتکلیفم و بچه هایم از درس و مدرسه محروم شده اند.'
مرد میان سال دست آخر گفت: 'اگر مسوولان اردوگاه اجازه بدهند این وسایل که شامل خیمه و پتو و چراغ آشپزی و کولر آبی است با خود ببرم، حداقل می توانم آنها را بفروشم و از محل آنها مبلغی تهیه کرده و زندگی را چند روزی سپری کنم.'
اما گزارش مسوولان اردوگاه آمارهای تکان دهنده ای از درصد خانوارهای بی سرپرست و معلولان جنگی و فقر عمومی آنها می دهد.
طبق این گزارش، 18 درصد از کل جمعیت 25 هزار نفری این اردوگاه را زنان بی سرپرست تشکیل می دهند که به دلیل جنگ، شوهران خود را از دست داده اند و به ازای هر سه خانواده یک فرد معلول جنگی وجود دارد که طبق گفته خانواده ها یا براثر انفجار بمب یا سوختگی شدید ناشی از انفجار دچار قطع عضو و معلولیت شده اند.
در سطح شهر حمام العلیل که جمعیت شهر آن، به سختی از 10 هزار نفر در حال حاضر تجاوز می کند، صدها کودک ریز و درشت دیده می شوند که به پر و پای هر رهگذاری می چسبند و برای 250 دینار (کمترین واحد پولی عراق)، التماس کمک نقدی می کنند.
همه این بچه ها - که درمیان آنها پسربچه ها و دختربچه ها دیده می شوند- از خانواده های اردوگاه آوارگان حمام العلیل هستند.
گاه گداری برخی از زنان و مردان نیز دیده می شوند که در مغازه ها و دور و بر کباب فروشی های سطح شهر می چرخند و مشغول تکدی گری هستند و مدعی هستند که چند روز است که چیزی نخورده اند.
بعضی اهالی اردوگاه مدعی بودند که بیش از یک ماه است هیچ کمک غذایی بین آنها توزیع نشده اما مسوولان اردوگاه می گویند که هر خانواده در بدو ورود به اردوگاه 15 بسته کمکی شامل پتو، چراغ آشپزی، زیر انداز، چادر، پوشاک و مواد غذایی دریافت می کند.
یک موسسه بین المللی بشردوستانه دیگر به نام 'دست های رحمت' نیز علاوه برآن، 9 بسته کمکی که شامل انواع مواد غذایی خشک (حبوبات و برنج و غیره) بین آنها توزیع می کند و وزارت مهاجرین و رانده شدگان عراق به هر خانواذه یک کولر آبی و مقادیری پوشاک می دهد.
در منطقه حمام العلیل دو اردوگاه آوارگان وجود دارد اما از آوارگان شهر قدیم موصل که شاهد بیشترین درگیری ها و ویرانی ها بود، در این منطقه اثری دیده نمی شود و اغلب آنها به اردوگاه 'سلامیه' در بخش 'نمرود' (توابع استان نینوا) در ساحل شرقی رودخانه دجله انتقال داده شده اند.
خبرنگار ایرنا به این اردوگاه مراجعه کرد تا با خانواده های ساکن در این اردوگاه نیز دیدار کند اما مسوولان اردوگاه اجازه دیدار و حتی عکسبرداری ندادند.
طبق گزارش ها، نه فقط خانواده های شهر قدیم موصل، بلکه خانواده های ایزدی نیز در این اردوگاه مستقر هستند و به نوعی تنش بین آنها با خانواده های شهر قدیم موصل ایجاد شده زیرا خانواده های ایزدی، اهالی شهر قدیم موصل را متهم به همکاری با داعش می کنند.
گروه تروریستی داعش در 2014 بعد از اشغال استان نینوا به ویژه شهر سنجار که مرکز اصلی سکنای ایزدی هاست، بسیاری از مردان و کودکان ایزدی را قتل عام کرد و زنان آنها را در بازار برده فروشی، به فروش گذاشت و برهمین اساس ایزدی ها به شدت از این گروه تروریستی و کسانی که با این گروه همکاری کرده اند، متنفر هستند.
اردوگاه های آوارگان عموما با کمک نهادهای بشردوستانه بین المللی و همکاری سازمان ملل ایجاد شده و وزارت مهاجرین و رانده شدگان عراق به آنها کمک می کند اما مسوولان این اردوگاه نقش دولت های خارجی را در کمک به آوارگان ضعیف می دانند.
نوع کمک های سازمان های بشردوستانه بین المللی که عموما از کشورهای غربی هستند، به اردوگاه ها یکسان نیست و اردوگاه هایی که در اماکن امن واقع شده اند مانند 'خازر'، 'حسن شام'، 'سردینان' و 'چم کور' در اقلیم کردستان عراق سهم بیشتری از کمک های بین المللی را در مقایسه با اردوگاه های سلامیه و بخصوص حمام العلیل که در مناطق ناامن واقع شده اند، به خود اختصاص داده اند.
به گفته مسوولان اردوگاه حمام العلیل که در 12 آوریل 2017 تاسیس شد، به دلیل احتمال حملات تروریستی، نهادهای بین المللی بشردوستانه کمتر از این اردوگاه ها سرکشی می کنند و آوارگان در این دو اردوگاه در مضیقه هستند.
مسوولان اردوگاه ناچار شده اند که بخشی از جوانان اردوگاه را در اداره اردوگاه به طور چرخشی به کار بگیرند تا منبع درآمدی برای خانواده های آواره ایجاد شده باشد، اما تعداد افراد بکار گرفته شده در مقایسه با حجم بالای جوانان در این اردوگاه، رقم بسیار ناچیزی است.
براساس گزارش مسوولان اردوگاه، به طور چرخشی هر روزه 70 نفر از جوانان اردوگاه در ازای پرداخت روزانه 25 هزار دینار (حدود 20 دلار) برای حراست و نظافت و اداره امور اردوگاه بکار گرفته می شوند این درحالیست که 14 هزار نفر از جمعیت این اردوگاه افراد بالای 17 سال سن (جوان) هستند.
در روز به مدت چهار ساعت و شبانه هشت ساعت به خانواده های آواره برق مجانی داده می شود و سیلندرهای گاز برای آنها رایگان است، با اینحال برخی از اهالی اردوگاه از توزیع نامنظم سیلندرهای گاز به شدت شکایت داشتند.
اردوگاه های آوارگان موصل بخشی از زخم های کهنه گروه تروریستی داعش است که به اعتقاد کارشناسان چه در شرایط فعلی آوارگی، چه نحوه بازگشت و چه استقرار در مناطق سکنایشان، همچنان یک چالش جدی برای دولت عراق هستند.
برغم کاستی های موجود اما عملکرد دولت عراق در ارتباط با آوارگان مورد ستایش مجامع بین المللی هم بوده است، بویژه آنکه این آوارگان را عمدتا از میدان های نبرد به سلامت خارج کرده اند و به ازای آن تعداد زیادی از نیروهای عراقی طی ماه های گذشته جان خود را در راه نجات آنان از دست دادند.
همچنین ایجاد اردوگاه و اسکان آوارگان در حین جنگ سخت 270 روز گذشته کار ساده ای نبوده است که بی شک بدون کمک های مرجعیت عالی عراق، آیت الله سیستانی، که بسیج کمک های مردمی برای آوارگان را راه اندازی و کمک بزرگی به دولت درگیر جنگ کرد، مدیریت نزدیک به یک میلیون آواره در 9 ماه عملیات آزادسازی موصل کار ساده ای نبود.