چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم؟

تدبیر24»عباس اولیاسمیع در گفت‌وگو با ایسنا، تصریح کرد: گرمازدگی موقعیتی حادّ و تهدیدکننده زندگی است که در این حالت سیستم تنظیم‌کننده دمای بدن، به علت قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حد گرما در بدن و یا وجود هر دو حالت، از کار می‌افتد.

وی افزود: در حالت گرمازدگی بدن نمی‌تواند گرمای اضافی خود را دفع کند، در نتیجه دمای بدن به شدت افزایش می‌یابد و در اثر تداوم این حالت، باعث آسیب به سلامت فرد می‌شود.

مهمترین علائم گرمازدگی

این کارشناس‌ارشد مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی همدان درباره علائم گرمازدگی عنوان کرد:  ضعف و خستگی، کشیدگی و درد عضلات، استفراغ و تهوع، دمای طبیعی بدن، گرفتگی عضلات،  سرگیجه، ضعف و غش،  ادرار زرد تیره یا نارنجی و سردرد و اسهال از نشانه‌های گرمازدگی است.

وی ادامه داد: زدن سخنان بی‌ربط، گیجی، رفتار پرخاشگر، آشفتگی و هیجان، توهم، بی‌حالی، رخوت و بی‌حسی، واکنش‌های بیش از اندازه آرام و آهسته بدن و تشنج هم از نشانه‌های گرمازدگی به شمار می‌آید.

وی اضافه کرد: در معرض قرارگیری و در ادامه این شرایط، پوست خشک و داغ، عدم تعریق، پوست ابتدا قرمز شده سپس رنگ پریده یا کبود می‌شود، تنفس کوتاه و سریع، نبض سریع و ضعیف، افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه، گشادی مردمک چشم و کاهش سطح هوشیاری از دیگر علائم است.

تشخیص گرمازدگی

اولیاسمیع خاطرنشان کرد: طی اقدامات پیش‌بیمارستانی میزان فشارخون و دمای بدن بیمار اندازه‌گیری شده سپس اقدامات کاهش دما آغاز و به سرعت به مرکز درمانی منتقل می‌شود و در بیمارستان پزشک نمونه ادرار و خون بیمار را با تجویز آزمایش‌های مربوطه بررسی می‌کند.

درمان گرمازدگی

وی با بیان اینکه درمان عوارض گرمازدگی بستگی به شدت آن دارد، تصریح کرد: درمان فوری گرمازدگی یک فوریت پزشکی است به طوریکه اگر دیدید کسی دچار گرمازدگی و مراحل پیش‌رونده به سمت کاهش سطح هوشیاری شده، فوری اورژانس 115 را مطلع کنید یا سریع‌تر او را به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید.

اولیاسمیع با اشاره به اینکه نخستین اقدام در گرمازدگی خفیف کاهش هر چه سریع‌تر دمای بدن بیمار است، اضافه کرد: این حالت از گرمازدگی وقتی پیش می‌آید که فردی به مدت طولانی در معرض حرارتی نسبتا بالا قرار گیرد و علائم آن هم اغلب به صورت گرفتگی عضلانی، خستگی مفرط و گاهی سرگیجه و غش است.

اولیاسمیع درباره گرمازدگی متوسط افزود: این حالت به علت قرار گرفتن فرد در معرض گرمای زیاد و فعالیت بدنی شدید در محیط پیش می‌آید و کشاورزان و آتش‌نشانها بیشتر در معرض آن هستند.

وی اظهار کرد: علائم این نوع گرمازدگی به صورت سرگیجه و عدم هوشیاری بوده و به دنبال آن پوست رنگ پریده می‌شود همچنین سایر علائم به صورت تنفس سریع و سطحی، نبض ضعیف، ضعف و تعریق بدن است.

اولیاسمیع با بیان اینکه گرمازدگی شدید بسیار خطرناک است، عنوان کرد: این حالت بیشتر در روزهای گرم و مرطوب اتفاق می افتد و در آن چهره گرمازده، تب دار بوده، پوست گرم و خشک و تنفس سطحی و نبض ضعیف می شود همچنین درجه حرارت بدن مصدوم افزایش یافته، عدم هوشیاری و احتمالا اغما و تشنج نیز جزو سایر علایم است.

اقدامات اولیه در مقابله با گرمازدگی

اولیاسمیع در ادامه به اقدامات اولیه در مقابله با گرمازدگی اشاره کرد و گفت: در ابتدا باید لباس‌های فرد گرمازده را درآورده و بدن او را در آب سرد فرو برید، این کار با درنظر گرفتن شرایط فرد و محیط و اجتناب از آسیب مددجو انجام می‌شود.

وی افزود: اگر چنین امکانی وجود نداشت، با استفاده از یک پارچه یا حوله یا اسفنج، بدن فرد را با آب سرد خیس کرده یا اینکه با کیسه یخ یا آب یخ ابتدا سر و گردن او را خنک کنید، تکه‌های یخ را روی گردن، زیر بغل و کشاله ران او قرار دهید و توسط یک تکه کاغذ یا حوله یا پنکه، او را باد بزنید.

اولیاسمیع اضافه کرد: بعد از حمام گرفتن، فرد را در مکان خنکی قرار دهید و پاهای فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او(حداکثر 30 سانتیمتر) قرار دهید تا جریان خون بیشتر به طرف سر او برود.

وی عنوان کرد: در ادامه دست‌ها و پاهای فرد را ماساژ دهید تا جریان خون خنک شده، تسریع شود، همچنین اگر شخص به هوش است، او را تشویق کنید تا کم کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد اما اگر شخص بیهوش است نمی‌توانید این کار را انجام دهید بنابراین همانطور که بدن او را خنک کنید تا وقتی به هوش آمد، آب بنوشد.

اولیاسمیع ادامه داد: وقتی بدن فرد خنک شد، هر ۱۰ دقیقه یک‌بار دمای بدن او را از اندازه‌گیری کنید تا دمای بدنش به یک‌باره کاهش نیابد..

مراقبت بیمارستانی از فرد گرمازده

کارشناس‌ارشد مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان همدان گفت: در بیمارستان امکانات بهتر و روش‌های دقیق‌تری برای کنترل دمای بدن وجود دارد، در آنجا دمای مرکزی بدن به طور مرتب کنترل می‌شود تا فرد دچار افت ناگهانی دمای بدن(هیپوتِرمی) نشود.

وی افزود: آزمایشات خونی برای تعیین مقدار نمک و سایر املاح موجود در خون انجام می‌شود و مایع درمانی برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها و آب بدن صورت می‌گیرد.

اولیاسمیع تأکید کرد: بعد از نخستین گرمازدگی شدید باید برای مدت چند هفته مقدار آب و نمک بدن و نیز عوارضی مثل ناتوانی کلیه کنترل شود.

درمان ضعف و گرفتگی عضلات ناشی از گرما زدگی

وی با بیان اینکه معمولا این عوارض را می‌توان در منزل درمان کرد، گفت: فرد باید در محل خنکی در منزل استراحت کند، لباس‌های نازک و نخی بپوشد، لباس‌های اضافی خود را در آورد، بدن خود را با آب سرد بشوید یا به وسیله یک حوله خنک مرطوب نگه‌دارد یا تکه‌های یخ را به بدن خود بمالد و یا از کولر یا پنکه برای خنک کردن خود استفاده کند.

اولیاسمیع افزود: یک نوشیدنی خنک، حاوی املاح نظیر دوغ بنوشید یا از سرم‌های خوراکی بهره ببرید و کم کم سطح مایعات بدن را افزایش دهید.

وی تصریح کرد: گرفتگی عضلات را می‌توان با ماساژ دادن آنها برطرف کرد همچنین مصرف یک نوشیدنی شور، از عود گرفتگی پیشگیری می‌کند البته فردی که دچار این عوارض شده است، حداقل باید ۲۴ ساعت استراحت کند.

چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم

اولیاسمیع درباره پیشگیری از گرمازدگی گفت: پوشش افراد در دچار شدن آنها به گرمازدگی بسیار تأثیرگذار است بنابراین استفاده از البسه با رنگ روشن و به ویژه پنبه‌ای می‌تواند در حفاظت از جان شما موثر باشد همچنین از پوشیدن لباس‌های تنگ و یا دارای الیاف مصنوعی جدا خوداری کرده و سعی کنید تا می‌توانید از پوشیدن لباس‌های تیره خوداری کنید.

وی در ادامه با بیان اینکه نوشیدن را هرگز فراموش نکنید، در زمان فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات بنوشید، گفت: باید توجه کنید اگر مجبور به فعالیت سنگین در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب به مدت طولانی هستید حتما برای پیشگیری از احتمال دچار شدن به گرمازدگی دارای برنامه باشید و به ویژه با یک برنامه منظم سعی کنید بدن خود را با فعالیت و شرایط سخت محیط کار انطباق دهید.

اولیاسمیع اظهار کرد: توجه داشته باشید در کارهایی که افراد در معرض گرمای مستقیم و یا تابش نور آفتاب قرار دارند همچون کارگاه‌های ساختمانی و یا فعالیت‌های ورزشی گروهی، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای هشدار جدی به تمامی کارگران و دوستانی است که سرگرم کار هستند و باید مسئولان در این مواقع اقدامات احتیاطی را برای بقیه افراد درنظر داشته باشند.

وی افزود: باید توجه داشته باشید اگر هوا گرم و خشک و تهویه کافی وجود داشته باشد احتمال گرمازدگی به نسبت محیط‌های گرم و مرطوب و یا دارای سیستم تهویه نامناسب کمتر است.

اولیاسمیع اظهار کرد: داروهایی که فرد را مستعد گرمازدگی می‌کند، باید با نظر پزشک معالج با داروهای دیگر جایگزین شود یا به طرز مناسب از آنها استفاده شود.

وی در پایان گفت: بهترین نوشیدنی بی‌گمان آب بوده و بهتر است همواره قبل از احساس تشنگی آب نوشید ، توجه داشته باشید برای افرادی که دارای فعالیت‌های سنگین بدنی هستند توصیه می‌شود در برنامه غذایی خود از نمک و شکر و لیموی تازه به طور متناوب استفاده کنند.