کم‌اختیارترین وزارتخانه

تدبیر24»حجت‌الاسلام و المسلمین مصطفی پورمحمدی در نشست حقوقی - کاربردی موسسه آموزش عالی علمی کاربردی قوه قضاییه با موضوع «دستاوردهای حاصل از روابط بین قوا بودن در دوران وزارت» اظهار کرد: این مجموعه تلاش خوبی کرده و به همت آقای دکتر زندی دستاوردهای مطلوب و موثری در قوه قضائیه داشته است. از این مجموعه گزارشی برای چاپ در کتابی که می نوشتم فرستادند، دیدم چه گزارش خوبی است. در این مجموعه طی پنج سال گذشته دوره‌ها و خدمات آموزشی خوبی ارائه شده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر ۲۵ هزار و ۳۹۰ دانشجو و ۳۶ هزار فارغ التحصیل در موسسه علمی و آموزشی داریم که خوشبختانه بر جنبه‌های تخصصی و اجرایی کار آشنایی دارند؛ این در حالیست که ما امروزه فارغ‌التحصیلی که بتواند از پس یک اشتغال مفید در فرایند فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی بر بیایید نداریم.

وزیر دادگستری در همین راستا تصریح کرد:  قاضی علاوه بر اطلاعات و معلومات علمی باید هنر قضاوت داشته باشد؛ یعنی از شم قضایی، محیط شناسی، هوش و فراست بهره‌مند باشد. بعضی‌ها برای کارهای عملی و دانشگاهی خیلی خوب هستند، اما در حوزه پرونده‌های قضایی شاید نتوانند به نتیجه برسند. هنر قضاوت، اداره و اجرا از جمله هنرهایی است که باید بر روی آن خیلی کار کنیم و متاسفانه در آن ضعف هم داریم.

وی افزود: در کشور فارغ التحصیل زیاد داریم اما کسی که بتواند از پس کارهای عملی بر بیاید خیلی نداریم و حتی باید به بعضی از فارغ‌التحصیلان مان فوت کوزه گری را هم در مراکز علمی کاربردی مجدد آموزش بدهیم. مدرک زدگی و عنوان زدگی ناکارآمدی ما را در عرصه اجرایی رقم زده است و بر همین اساس تولید ناخالص داخلی ما بر اساس منابع و میزان هزینه‌ها و فرصت‌ها، بسیار پایین است.

وزیر دادگستری خاطرنشان کرد: بهره‌وری ما پایین است، تولید ناخالص داخلی ما نسبت به آن چیزی که بکار می‌بریم ضعیف است. در دنیا یک تومان سرمایه می گذارند و سود می کنند، اما در ایران از جیب خرج می کنیم، از فرصت ها و سرمایه مان استفاده می کنیم در عین حال هم کاهش بهروری داریم و هم از جیب می خوریم.

پورمحمدی ادامه داد: با وجود تراکم بالای کار در محاکم، قضاوت هایی که نسبت به برخی از قضات و کارکنان دستگاه قضا می‌شود بی انصافی است. این افراد فشارهای زیادی در راستای تحقق عدالت و صدور حکم تحمل می‌کنند، اما در کل بهره‌وری کم است. خروجی مطلوبی نداریم. هم کارمند خسته می شود و هم مراجعه کننده خسته می شود. ما دولت بزرگ و عریض و طویلی هستیم. کارمندان ما زحمت هم زیاد می کشند، اما محصول کار کم است.

وزیر دادگستری گفت: ١١ هزار قاضی شاغل و ده‌ها هزار کارمند و کارآموز داریم، خیلی هم زحمت می‌کشیم. ١٥ میلیون پرونده در شعب دادرسی دادگاه‌ها و مراجع قضایی داریم که برای همه آن‌ها زحمت کشیده می شود؛ در واقع مجموعه عواملی که درگیر پرونده‌ها هستند وسیع و گسترده است، اما خروجی این مسیر انبوه چیست؟ خستگی جسمی و روحی کارمندان؛ مراجعه کننده با دعوا و عصبانیت می آید، فشار روحی و افسردگی برای قضات و همکاران ما زیاد است.

وی افزود: جمعیت کیفری ما بالاست. خروجی اجتماعی اش چیست؟ وضعیت جامعه از لحاظ امنیت و آرامش بهتر شده است؟ هر سال می بینیم آسیب های اجتماعی بیش تر می شود. یکی از دغدغه های اصلی ما در نظام اداری همین بهره‌وری پایین است. این حرف‌ها به معنای آن نیست که ما دستاوردی نداریم، عرصه امنیتی از جمله دستاوردهای خوب ماست. خروجی امنیت ما خوب است اما آیا با آن همه هزینه امنیت را بالاتر از این هم می توان برد یا نه؟

پورمحمدی خاطرنشان کرد: آنچه که به نظر من مشکل ما در نظام دادرسی است توانمندی حرفه ای کارگزاران ما است. نه اینکه سواد مدیریتی ندارند، زحمت نمی کشند، ایثار نمی کنند و وقت نمی گذارند. فکر نکنید مدیران خوبی نداریم، اما خروجی آن چیزی که می خواهیم نیست. باید این موضوعات را تحلیل کنیم. یک بخش آن به شناخت فرایندها، هماهنگی، هم افزایی، توان حرفه‌ای کارگزار و ابزارها مربوط است.

وی گفت: خواهشم این است شما خودتان را درگیر آموزش‌های کلاسیک نکنید. در کشور ما این همه فارغ‌التحصیل داریم اما بلد نیستند کار کنند. در دولت تصویب شد برای خیلی از فارق التحصیلان کارورزی  کنند، با دانشی که دارند کار حرفه ای را یاد بگیرند. باید ببینیم در این موضوع چه قدر می توانیم بهره‌وری را افزایش دهیم. بسیاری از شغل‌های مان خالی است چون آدم کاربلد نداریم، کار را دست کسانی می دهیم که مشکلاتمان را بیش تر می کنند، بعد حقوق کم می دهیم و آن‌ها خوب کار نمی کنند. یک چرخه غلط راه می‌اندازیم.

وزیر دادگستری در ارتباط با ضرورت توجه مردم به وکلا و مشاورین برای حل مشکلات قضایی، گفت: به مردم می گوییم وکیل و مشاور بگیرید، می گویند چرا پول مفت بدهیم. دنبال آشنا در ادارات می گردند و باید کلی برای همین کار هزینه کنند. دنیا این مشکل را حل کرده ، می گویند می خواهی هر کاری را بکنی با وکالت قانونی کار را به کسی واگذار کن که خوب انجامش می دهد. از آنجایی که کارمند نمی تواند به کاربلد اشتباه بگوید، جلوی پیچیدگی کارها و رشوه و شیرنی دادن ها هم گرفته می شود.

وی ادامه داد: این نوع تربیت جامعه که هر مسیری را باید از راهش وارد شد را باید از طریق همین مجموعه ها به مردم آموزش داد. باید به مردم آموزش حقوق اجتماعی بدهیم. صدهزار حقوقدان داریم که شغل ندارند. از آن طرف، وقت و هزینه هزاران نفر از بین می رود چون نمی خواهند از راهش وارد حل مساله شوند. اگر آموزش بدهیم این چرخه معیوب از بین می رود.

پورمحمدی با اشاره به الکترونیکی کردن خدمات قضایی تصریح کرد: سال ٩٥، ٦٠میلیون خدمات الکترونیک انجام شده است. از پارسال که ابلاغیه ها را الکترونیک شد مقدار زیادی از ابلاغیه های مجهول مان کم شد و  راه فرار و تاخیر هم بسته شد. باید روی این قبیل مسائل توجه کرد، مردم و کارکنان را بر این اساس آموزش داد، از هدر رفتن فرصت های ملی هم جلوگیری کرد تا بهره‌وری و راندمان مان افزایش پیدا کند.

وی گفت: اگر وارد موضوعات می شویم باید مشکلات را کاهش بدهیم. مقام معظم رهبری چند بار نسبت به بروکراسی های اداری دغدغه‌هایی مطرح کردند. واقعیت این است که بروکراسی مان طولانی است. نمی شود چشممان را بر واقعیت ببندیم.

وزیر دادگستری در ادامه این سخنرانی گفت: یکی از مشکلات ما بحث هماهنگی و تعامل است، ما نه تنها در بین قوا که میان خود قوه مجریه هم جزیره های جدا داریم. یکی یک کاری می کند و دیگری دقیقا کاری می کند تا اثر کار اولی از بین برود. مثل دعوای آلودگی هوا. خودروساز، خودرو تولید می کند. پتروشیمی بنزینش را تولید می کند. مردم ماشین می خرند و نتیجه اش می شود ترافیک وقت تلف کردن و آلودگی هوا. همه هم برای رفاه و رشد و توسعه فعالیت می کنند اما برآیند آن خستگی، آلودگی، مریضی و هزینه زیاد دادن است. این چه خروجی است که از آن لذت نمی بریم.

وی ادامه داد: حالا همین موضوع را بین قوا بررسی کنیم. گفته شده قوا از هم مستقل هستند. مستقل یعنی اینکه تحت نفوذ تطمیع‌ها و فشارها نباشد. اما مستقل بودن با تعامل و همکاری کردن تضادی ندارد. آموزش تعامل و چگونه کار کردن مهم است. باید تعامل کنیم ببنیم چه کارهایی در دولت باید انجام شود تا به کاهش جرم بیانجامد.

پورمحمدی یادآور شد: اگر قاضی ما پرونده هایش زیاد باشد که نمی تواند بر اساس عدالت حکم بدهد و برای پرونده وقت بگذارد. چاره و درد قوه قضاییه کاهش پرونده است. تعامل یعنی اینکه دولت بگوید من قوه مجریه باید تلاش کنم تا پرونده‌های قوه قضاییه کاهش پیدا کند. از آن طرف قوه قضاییه هم می گوید من می خواهم به دولت و مردم کمک کنم. در دعواهای دولتی پرونده های دولتی محکوم هستند؛ چرا که دفاع و لایحه دولتی ضعیف است.

وی اظهار کرد: در انتخابات اخیر یک کاندیدا عضو قوه قضاییه بود دعوای کاندیداها به دعوای دو قوه تبدیل شد. او می‌خواهد بگوید شما ناتوانی می گوید دولت ناتوان است؛ این در حالیست که دولت یعنی صدها هزار نفر انسان شریف یا آن طرف می گوید قوه قضاییه اینجور، نمی شود که این طور صحبت کرد.  

پورمحمدی در بخش دیگری از این نشست گفت: سال گذشته مجلس چند مشکل خودش را می‌خواست برطرف کند چند اختیارات نیم بند هم به وزیر داد. در قانون اساسی یک بند مربوط به این وزارتخانه است، اما کم‌اختیارترین وزارتخانه محسوب می‌شود.

وی با تاکید بر ضرورت تعامل بین قوا گفت: تعامل نیاز جدی کشور است. مجموعه ها و کشورهای موفق کسانی هستند که روح تعامل و هم افزایی در آن ها بالاتر است. این یک تجربه ثابت شده بشری است.

وزیر دادگستری همچنین در پایان با تاکید بر ضرورت رصد و کنترل و تقویت سیستم های نظارتی خاطرنشان کرد که با افزایش گشت های تعزیزات و سیستم های نظارتی 50 درصد پرونده های تعزیزات کاهش پیدا کرده است.