نیکوتین نسل ما

تدبیر24»گویی سیگار آرامبخش نسل کنونی ما در جامعه از پس هر مشکلی شده است، باید سیگاری باشد و منقلی و قلیانی تا رازهای مگو بازگو شود و التیامی به درد ها باشد، هوا که خوب باشد سیگار می چسبد، ابر که باشد هم خوب است و سیگاری ها از همه بهتر می دانند که بعد از غذا سیگار از همه بیشتر میچسبد، بساط قلیان که نباشد نمی توان با یکدیگر ارتباط گرفت و شاد بود، باید در گردش ها کافه ای را انتخاب کرد که قلیان دارد، باید و نباید های بسیاری در زمینه دخانیات وجود دارد که بهتر است کمی با چشم باز به آنها نگریست.
**پیشینه دخانیات
قطعا نمی توان پیشینه دقیقی برای استعمال دخانیات سنتی تنباکو یافت اما بر اساس موارد مکتوب در سال 1902 جیمز بیوکنن دوک شرکت دخانیات بریتانیا- آمریکا را تاسیس کرد، وی برای نخستین بار محصولی تولید کرده ‌بود که در سطح دنیا توزیع می ‌شد و جهانی‌ سازی سیگار نیز توسط وی بنیان‌گذاری شد.
حدود هفت سال پس از اینکه سینمای کلاسیک چرخه حیات خود را در آمریکا آغاز کرد، درست در نقطه مخالف کره زمین و در سال 1316 موسسه دخانیات در ایران تاسیس شد.
سی و یک سال پس از این اتفاق یعنی در سال 1347 موسسه دخانیات در قالب شرکت دخانیات ایران با سرمایه ثبتی 800 میلیون تومان ثبت شد و محور های فعالیت خود را منطبق با اساسنامه در زمینه های کشت توتون و تنباکو، تولید سیگارت و تنباکو، صدور مجوز عاملیت فروش، توزیع، تولید صنعتی و واردات تعریف کرد.
**بیماری های مربوط به سیگار
نیکوتین به عنوان ماده شیمیایی روان‌گردان (psychoactive) اصلی موجود در سیگار، اعتیاد آور است و مصرف نیکوتین بزرگترین عامل منفرد قابل پیشگیری مرگ و میر در سطح جهان است.
نیکوتین به وسیله سیگار کشیدن به درون ریه‌ها وارد می‌شود و در مدت ٧ ثانیه به مغز می‌رسد، سیگار کشیدن بیشتر از همه منجر به بیماریهای قلبی، کبدی و ریوی است. مصرف سیگار ریسک فاکتور اصلی برای بیماری‌هایی همچون سکته قلبی، سکته مغزی، بیماریهای مزمن انسدادی ریه، شامل آمفیزم و برونشیت مزمن و سرطان (به خصوص سرطان ریه، سرطان حنجره و سرطان پانکراس) است، همچنین سیگارکشیدن می‌تواند منجر به بیماریهای عروق محیطی و پرفشاری خون شود.
شروع زود هنگام سیگار کشیدن در طول زندگی و کشیدن سیگار با درجه قطران بالاتر ریسک بروز این بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
سازمان بهداشت جهانی تخمین زده که مصرف سیگار منجر به ۵٫۴ میلیون مرگ در سال ۲۰۰۴ شده و ۱۰۰ میلیون مرگ در طی دوران مصرفش در قرن بیستم داشته است که این میزان خیلی بیشتر از مجموع تلفات ایدز، سل، تصادفات رانندگی و خودکشی‌هاست.
در بیشتر کشورهای جهان، به جز مناطق آزاد، از سیگار مالیات سنگینی دریافت می‌شود (تا چند برابر قیمت اولیه) و سعی می‌شود این پول خرج بهبود سلامت مردم آن کشور شود. پژوهش‌های زیادی نیز سیگار را از عوامل اصلی سرطان می‌دانند، به‌عنوان مثال در مطالعات گسترده مشخص شده که علت اصلی سرطان ریه سیگار است.
سیگار کشیدن موجب فرسایش مغز می‌شود و به عبارت دیگر بر حافظه، یادگیری و منطق افراد تأثیر منفی می‌گذارد و سبب کاهش قابلیت‌های شناختی می‌شود.
**مقایسه سیگار و قلیان
برای دهه ها عقیده کاذب فراگیری وجود داشته است که قلیان‌ های آبی از سیگار خطر کمتری دارند.
دود استنشاق‌شده از قلیان، نه تنها همه مواد سرطان‌ زای دود سیگار را داراست، بلکه مونوکسید کربن بیشتری هم دارد، به علاوه دود قلیان مجموعه ‌ای از مواد سرطان‌ زای دیگر هم دارد که ناشی از سوختن زغال است و خطر انتقال بیماری ‌های عفونی مانند سل و هپاتیت از قطعه دهانی مشترک قلیان وجود دارد.
شیوع مصرف سیگار در سال ۸۸ در افراد ۱۵ تا ۶۴ سال ۸۲/۱ درصد بود اما در سال ۹۰ مصرف سیگار کاهش یافت و در مقابل مصرف قلیان جای آن را گرفت و چند برابر شد، در نتیجه افزایش مصرف سیگار متوقف شده، اما قلیان جایگزین آن شده‌است، که ضرر قلیان بیشتر از سیگار است.
هر وعده قلیان برابر مصرف یک پاکت سیگار بوده و قلیان، در هر بار مصرف، دود بسیار زیادتری را در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار ایجاد می‌کند بطوری که مصرف یک نخ سیگار بین ۵۰۰ سی‌ سی تا یک لیتر دود تولید می‌کند، اما استفاده یک بار قلیان ۱۰ تا ۲۰ لیتر دود تولید می کند.
افراد سیگاری که به طور متداول ۸ تا ۱۲ نخ سیگار در روز مصرف می‌کنند، به طور متوسط با ۴۰ تا ۷۵ پُک که به مدت ۵ تا ۷ دقیقه طول می کشد، حدود ۵ تا ۶ لیتر دود استنشاق می‌کنند و این در حالی است که مصرف کننده قلیان در هر وعده مصرف که به طور متداول ۲۰ تا ۸۰ دقیقه طول می‌کشد، حدود ۵۰ تا ۲۰۰ پُک می‌زند که هر پک به طور متوسط حاوی ۱۵/۰ تا یک لیتر دود است.
میزان و عمق دَم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است، حجم دودی که از طریق قلیان وارد بدن می‌شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.
**دکه های روزنامه فروشی عاملان پخش دخانیات در سیستان و بلوچستان
دکه ها که به کیوسک های روزنامه فروشی مشهورند همچون قارچ در هر خیابان و معبر عمومی زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان سبز شده اند و تنها چیزی که در آنها یافت نمی شود، روزنامه و مجله است اما تا دلتان بخواهد مواد دخانی سیگار و ناس (نسوار) و برخی اقلام کمیاب قاچاق در آنها یافت می شود.
مافیای توزیع مواد دخانی بر این کیوسک ها چنگ انداخته و مسوولان امور شهری و شهرداری و شورای اسلامی نیز با جودی که از نوع فعالیت آنها آگاه هستند، مجوز لازم با اجاره بها ماهیانه برای صاحبان این دکه ها صادر کرده اند.
شماری از مدیران نشریات، روزنامه ها و خبرگزاری های سیستان و بلوچستان می گویند: در شهری که نیاز به فعالیتهای فرهنگی گسترده دارد انواع کیوسک های سیگار فروشی، ناس فروشی، پان فروشی، فروش لوح های فشرده و غیره به راحتی فعالیت می کنند اما دریغ از فروش روزنامه و مجله در این دکه ها.
مدیر یکی از رسانه های سیستان و بلوچستان گفت: جای تاسف بیشتر این است که بیشتر مشتریان این دکه ها را جوانان و حتی نوجوانان تشکیل می دهند.
«س.ح» افزود: تلاش های چندین ساله خانه مطبوعات استان و رایزنی های متعدد با شورای شهر و شهرداری برای دریافت مجوز استقرار تعدادی دکه فروش نشریات هنوز به نتیجه ای نرسیده اما در هر خیابان و معبر عمومی، پارکها و غیره دکه هایی با نام مطبوعات اما فروش دخانیات و غیره.... !!!! به وفور یافت می شود.
وی ادامه داد: جوانانی که باید برای خرید روزنامه و مجله به دکه ها مراجعه کنند شیفته رنگ و لعاب سیگار، توتون، تنباکوی میوه ای، ناس و امثال آن می شوند.
دقایقی در کنار یکی از این دکه ها برای آشنایی با مراجعه کنندگان آن ایستادم؛ چند جوان و نوجوان برای خرید آدامس مراجعه کردند که یکی از آنان کنجکاوانه اسامی سیگارها و تنباکوهای میوه ای را سئوال کرد و دست آخر یک بسته تنباکوی میوه ای و چند نخ سیگار خرید.
از وی سئوال کردم مگر برای خرید آدامس نیامده بودید، گفت: دیدن این همه پاکت های زیبای سیگار و عکس های جذاب برروی بسته های تنباکو آدم را به وسوسه می اندازد، خریدم تا به اتفاق دوستان در یکی از پارک ها ساعتی به تفریح بپردازیم.
زرق و برق این دکه ها و وفور مواددخانی در این مکانها بسیاری از جوانان را فریب داده و آنان را جذب می کند.
ناس در گذشته در میان تعداد اندکی از پیرمردان محلی رواج داشت و استفاده می کردند اما اکنون بیشترین مشتریان دکه ها را جوانان و حتی نوجوانان تشکیل می دهد.
یکی از دکه داران خیابان امیرالمومنین (ع) زاهدان گفت: روزانه حدود 500 تا 700بسته ناس می فروشد و جوانان و نوجوانان بیشترین تعداد مشتریانش را تشکیل می دهند.
یک شهروندان زاهدانی گفت: در این دکه ها از شیر مرغ تا جان آدمیزاد یافت می شود.
بیشترین فروش دکه ها مواد دخانیاتی ناس یا نسوار، سیگار، انفیه و انواع تنباکو و بنزین برای سوخت خودرو و موتورسیکلت است که عمدتا کالاهای قاچاق و ممنوعه محسوب می شوند.
وی که خود را عبدالله رحمت زهی معرفی کرد، افزود: من هر روز شاهد مراجعه مردم زیادی بخصوص افراد جوان برای خرید سیگار و نسوار به این دکه ها هستم.
وی ادامه داد: البته افراد زیادی هم برای خرید بنزین به این دکه ها مراجعه و گالن های سه و نیم لیتری بنزین را پنج هزار تومان و بطری های یک و نیم لیتری بنزین را دو هزار و 500 تومان خریداری می کنند و جالب اینکه بیشتر آنان بعد از سوخت گیری خودرو و یا موتورسیکلت خود، سیگار یا نسوار خریداری می کنند.
یکی دیگر از شهروندان زاهدانی گفت: من بخاطر شغل خود هر روز با این دکه ها سر و کار دارم و تا به حال ندیده ام که ماموران برای توزیع کالاهای قاچاق آنها را پلمپ کنند.
وی که خود را امیرعلی صیادی معرفی کرد، ادامه داد: این دکه ها به دستگاه کارت خوان نیز مجهز هستند و در کنار فروش مواد غذایی و بعضا روزنامه، سیگار و نسوار و بنزین هم می فروشند.
یکی دیگر از جوانان شهرستان زاهدان نیز اظهار داشت: وجود این دکه ها ضروری است زیرا همه مواد لازم از مواد غذایی تا بنزین و کارت شارژ و سیگار و نسوار را می توان در کوتاه ترین زمان از آنها تهیه کرد.
وی افزود: سیگار و نسوار خلاف قانون و شرع نیست و هر کس بنا به نیاز خود آن را تهیه می کند.
منصور محمودی یکی از افراد مسن زاهدانی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: جای بسی تاسف است که دکه های شهر ما همه نوع کالایی می فروشند اما دریغ از یک کار فرهنگی مانند روزنامه فروشی و کتاب فروشی.
وی با تاکید بر اینکه مدیران امور شهری باید برای حل این مشکل چاره اندیشی کنند، افزود: گفته می شود روزنامه فروشی برای دکه داران مقرون به صرفه نیست، چه اشکالی دارد که در کنار تنقلات و سایر نیازهای مردم، روزنامه و مجله هم در این مکانها که برای مردم قابل دسترسی سهل است نیز عرضه شود.
محمودی اظهار داشت: یکی از مزیتهای دکه ها و کیوسکها این است که مردم با وسیله نقلیه در کنارشان توقف کرده و در کوتاهترین زمان مایحتاج خود را خرید می کنند، اما متاسفانه بیشتر این مایحتاج سیگار و سایر مواد دخانی است.
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سیگار با تولید بیش از چهار هزار ماده سمی عامل اصلی سرطان های دستگاه تنفسی و بیماری های تنفسی از جمله آسم و تنگی نفس است.
دکتر علیرضا مبارکی ادامه داد: یکی دیگر از مواد دخانی موجود در سراسر استان سیستان و بلوچستان ناس یا به گویش محلی 'نسوار' است که از ترکیب تنباکو و آهک بدست می آید و اثرات تخریبی جبران ناپذیری بر حفره دهانی و دندان ها دارد و تولید این ماده بطور سنتی در افغانستان انجام می شود.
یکی از دکه داران زاهدانی گفت: ناس به سبب سودآوری خوبی که دارد در همین شهر توسط برخی افراد با تجربه بدون هیچ محدودیتی در منازل تهیه و در مغازه ها، سوپر مارکتها و کیوسکها به فروش می رسد.
کارشناس مسوول امور دخانیات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان گفت: برای جلوگیری از توزیع کالاهای دخانی قاچاق و بدون مجوز هر هفته سه مورد گشت زنی در سطح شهر زاهدان به همراه ماموران انتظامی و پلیس آگاهی انجام می شود.
محمد رفیع سلطان زاده افزود: سیگارهای قاچاق، انفیه، تنباکو و نسوار از جمله کالاهای ممنوع هستند که پس از کشف و ضبط به دستگاه مربوطه تحویل می شود.
وی اظهار داشت: شهرداری به دکه های موجود در سطح شهر مجوز فعالیت داده و از آنها اجاره بها دریافت می کند.
وی تصریح کرد: صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان به طور مستقیم بر واحد های دارای مجوز در این زمینه نظارت دارد که در گشت زنی های مختلف در صورت مشاهده تخلف با واحد مربوط برخورد می کند.
وی تصریح کرد: آمار دقیقی از تعداد دکه های موجود در زاهدان در دست این سازمان نیست.
کارشناس مسوول امور دخانیات سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: شهرداری به این دکه ها اجازه فعالیت در مکان خاصی را داده و وظیفه سازمان ما نیز تنها نظارت بر آنهاست اما متاسفانه بر اساس قانون در صورتی که توزیع کننده ای مواد دخانیاتی قاچاق کمتر از یک میلیون ریال داشته باشد ما تنها موظف به ضبط و صورت جلسه آن کالا هستیم که البته جدیدا برخی قوانین اصلاحی شکل گرفته و با کمتر از این مبلغ نیز می توان تشکیل پرونده داد.
**پویش نه به مواد مخدر با نه به دخانیات
اعتیاد به مواد مخدر از معضل های اصلی جامعه کنونی ما محسوب می شود که به گفته بسیاری از کارشناسان افرادی که از دخانیات استفاده می کنند بیشتر از سایر افراد مستعد به استعمال مواد مخدر هستند، با توجه به این موضوع انجمن صنفی درمانگران اعتیاد سیستان و بلوچستان تصمیم گرفته است تا با رویکردی فرهنگی برای اولین بار در ایران اسلامی 'پویش نه به دخانیات' را در زاهدان راه اندازی کند.
در این پویش که با همکاری برخی دستگاه ها و بخش ها همچون ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیز دانشگاه علوم پزشکی فعالیت دارد، بنرهای بسیاری در سطح شهر مبنی بر 'نه به دخانیات' نصب شده و با مشوق هایی برای فروشگاه های مختلف آنها را به نفروختن مواد دخانی دعوت می کنند.
یکی از ساکنان شهر زاهدان که به گفته وی 10 سال از ترک سیگار وی می گذرد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بیش از 15 سال سیگار را بدون در نظر گرفتن عواقب آن روزی 10 تا 12 نخ مصرف می کردم.
مهرداد. م. ادامه داد: پس از آن مشکلات قلبی و عروقی به سراغم آمد و پزشک معالج مرا از کشیدن سیگار منع کرد.
وی افزود: پس از حدود 10 سال ترک سیگار حس بهتری دارم زیرا از یکسو سلامتی خود را حفظ کرده و از سوی دیگر نگاه اطرافیان به من تغییر کرده است.
وی تصریح کرد: اوایل ترک سیگار فشار زیادی از لحاظ روانی به من وارد میشد و کمی درد هم در قسمت مفاصل احساس میکردم که بعد از چند هفته برایم عادی شد.
وی خاطرنشان کرد: به تمام افراد به ویژه جوانان توصیه می کنم تا جوانی و سلامتی خود را فدای خوشی های لحظه ای که سبب بی آبرویی در جامعه می شود نکنند.
یکی از افراد بازنشسته زاهدانی نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پس از 10 سال مصرف سیگار آن را ترک کردم زیرا سبب لطمه زدن به جایگاه اجتماعی من می شد.
نادر. ن. ادامه داد: با توجه به شغل و حرفه ای که داشتم هربار سیگار مصرف می کردم افراد زیادی خود را از من دور می کشیدند.
وی افزود: علاوه بر این بصورت روزانه نیز برای خرید سیگار هزینه می کردم.
وی تصریح کرد: پس از ترک سیگار دیگر مشکل تنفسی و فشاری که تا قبل از آن روی سینه خود احساس می کردم ندارم.
یکی از جوانان زاهدانی که در حال سیگار کشیدن در پارک شهر بود به خبرنگار ایرنا گفت: علت خاصی برای کشیدن سیگار ندارم و تنها از روی عادت این کار را انجام می دهم و وقتی که عصبی می شوم نیز بیشتر سیگار می کشم.
وی که از ذکر نامش خودداری کرد افزود: حدود سه سال است که سیگار می کشم و بیش از پنج سال نیز قلیان مصرف می کنم.
وی ادامه داد: سیگار هیچ خوشی یا نشئگی برای من ندارد اما هر چند ساعت یکبار از روی عادت و به نوعی نیاز روحی سراغ آن می روم.
وی تصریح کرد: روزانه 5 تا 7 نخ سیگار و هفته ای دو تا سه بار قلیان مصرف می کنم.
وی خاطرنشان کرد: با وجود مواد شیمایی موجود در غذاها و هوای آلوده شهرها احساس نمی کنم سیگار ضرر بیشتری از آنها داشته باشد.
دبیر انجمن صنفی درمانگران اعتیاد سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس مشاهدات و تحقیقات برای حدود 90 درصد از افراد معتاد، مواد دخانی دروازه ورود به اعتیاد بوده است.
دکتر حامد هاشمی ادامه داد: پویش' نه به دخانیات' به منظور پیشگیری از گرفتار شدن افراد به ویژه جوانان و نوجوانان در دام اعتیاد راه اندازی شده است.
وی افزود: این پویش به تمام مواد دخانی از جمله سیگار، قلیان، ناس، انفیه و مانند آن نه می گوید.
وی با اشاره به فروش مواد دخانی در سوپر مارکت ها تصریح کرد: سوپر مارکت هایی که از فروش مواد دخانی امتناع می کنند در این پویش تجلیل می شوند.
وی خاطرنشان کرد: گرچه بر اساس قانون سوپر مارکت ها برای اخذ مجوز فروش مواد دخانی از جمله سیگار و طعم قلیان باید شرایط خاصی داشته باشند اما برخی سوپرمارکت ها بدون این مجوز اقدام به فروش مواد دخانی می کنند.
دبیر انجمن صنفی درمانگران اعتیاد سیستان و بلوچستان بیان کرد: بنرهای با نوشته ی 'ما با افتخار از سود فروش دخانیات گذشته ایم، شما نیز از مضرات آن بگذرید' در برخی سوپر مارکت هایی که مواد دخانی نمی فروشند در راستای پویش نه به دخانیات نصب شده است.
هاشمی افزود: این واحد ها همچنین به عنوان واحد های نمونه پیشگیری از اعتیاد معرفی و تقدیر شده اند.
وی ادامه داد: پس از راه اندازی این پویش در سال قبل مخالفان زیادی در راستای مقابله با دخانیات وجود داشت که در نهایت ستاد مبارزه با مواد مخدر و دانشگاه علوم پزشکی زاهدان همکاری خود را با این انجمن صنفی آغاز و فعالیت های مثبتی نیز داشته اند.
وی تصریح کرد: به منظور فرهنگ سازی این پویش باید آموزش های بیشتری به افراد جامعه به ویژه از طریق رسانه ها و فضای مجازی داده شود که کانال تلگرامی با آدرس @DASiB به این منظور راه اندازی شده است.
گرچه استعمال مواد دخانی از جمله سیگار و مانند آن هیچ منع قانونی ندارد اما از لحاظ سلامتی دارای موانع و معضلات بسیاری است که همه ما به خوبی از آن آگاه هستیم اما با این وجود سیگار را بین دو انگشت گرفته و از آن کام گرفته و اندک اندک خود را به لبه پرتگاه بیماری های لاعلاج از جمله سرطان، مشکلات قلبی عروقی، ناراحتی های تنفسی و ... نزدیک می کنیم.
یک شهروند پاک شده از اعتیاد به سیگار توصیه کرد: استفاده از تنقلات بجای سیگار و سرگرم شدن به کارهای روزمره راه مناسبی برای ترک سیگار است.