تبعات شایعات «کودک‌ربایی» در فضای مجازی

تدبیر24» انتشار تصاویر و اخبار "کودک‌ربایی" در فضایی مجازی در حالی صورت می گیرد که بسیاری از آنها قدیمی و یا حتی غیر واقعی هستند و آنطور که رئیس پلیس پایتخت می‌گوید: آخرین آمار مربوط به کودک ربایی در تهران تنها دو مورد است که یکی از آنها «یوسف» بود که کودک ربوده شده بعد از تحقیقات پلیس، شناسایی و به خانوده اش تحویل داده شد و پرونده دوم نیز مربوط به نوزادی است که به علت بی احتیاطی والدینش ربوده شده است و وضعیت او همچنان در حال پیگیریست.

حال پرسش اصلی اینجاست که آیا بعد از قتل آتنا آمار مربوط به گم شدن کودکان افزایش یافته و یا اینکه فضای مجازی زمینه انتشار چنین اخباری را بیش از گذشته فراهم کرده است؟.

دکتر امان الله قرائی مقدم، آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به علل افزایش انتشار اخبار مربوط به گم شدن کودکان در فضای مجازی گفت: ایجاد آگاهی، فروریختن ترس از افشای حقایق و ایجاد هراس عمومی در اذهان عمومی از علل گسترش این اخبار در فضای مجازی هستند. به همین دلیل در حال حاضر بسیاری از حریم ها شکسته شده است و خانواده­‌هایی که کودکانشان در معرض شرایطی مانند ستایش و آتنا بوده و گم شده اند از طریق انتشار این اخبار در فضای مجازی به دنبال یافتن سریع تر آنها هستند.

 وی  با اشاره به کارکرد­های مثبت فضای مجازی در زمینه آگاهی‌­رسانی به اقشار مختلف مردم ادامه داد: آموزش­های اخیر در این فضا باعث شده است تا خانواده‌­ها بار دیگر به امکان مورد تعرض قرار گرفتن از جانب افراد نزدیک خانواده توجه نشان دهند و هم تجربه‌­هایشان در این مورد را در فضای مجازی با دیگران در میان بگذارند.

این جامعه شناس با بیان اینکه بیشتر دیده شدن موارد گم شدن کودکان در فضای مجازی به معنی افزایش آمار در این رابطه نیست اظهار کرد: اگرچه نمی توان افزایش آمار گم شدن کودکان و تعرض به آنان را انکار کرد، اما در هفته­‌های گذشته موج جدیدی در وقوع چنین حوادثی راه نیفتاده است و این مسائل پیش از این نیز وجود داشته‌اند.

این آسیب شناس اجتماعی با بیان اینکه این اخبار در گذشته به دلیل بسته و محدود بودن ارتباطات رسانه‌ای، امکان بروز و تبلور نمی یافتند تصریح کرد: حادثه «آتنا» و «ستایش» خانواده ها را با مسأله جدیدی رو­­برو کرده است. برای مثال در گذشته خانواده ها نسبت به مراقبت از کودکان و خصوصا دختران حساسیت های بالایی داشتند، در حال حاضر نیز این موج دوباره شکل گرفته که باید در جهت تقویت آن کوشید.

قرایی مقدم:

ایجاد هراس اجتماعی بدنبال قتل «آتنا» و «ستایش» به نفع جامعه است

قرایی مقدم حادثه قتل «آتنا» و «ستایش» را همچون یک "دانشگاه" و "کلاس درس" دانست و ادامه داد: به وجود آمدن نوعی هراس اجتماعی ناشی از این حوادث به نفع جامعه است. برای والدینی که از نظارت و کنترل بر فرزندان غافل شده اند این هراس موجب شده است تا آنها مواظب رفتار­ها و مناسبات ارتباطی کودکان و نوجوانانشان باشند.

وی با بیان اینکه تبعات منفی هراس اجتماعی تنها زمانی مدنظر است که بیش از اندازه و بر روی مسائل اقتصادی، سیاسی و میزان کارایی مؤثر باشد عنوان کرد: در حال حاضر این هراس در حد نرمال و طبیعی بوده و باعث شده تا خانواده­‌ها بیش از پیش مراقب باشند. همچنین در سطوح بالاتر مانند حکومت نیز حساسیت های جدیدی درباره میزان امنیت اجتماعی به وجود آمده است.

وی با تاکید بر ضرورت ورود این آموزش­ها به کتاب های درسی در آموزش و پرورش یادآور شد: خانواده­ ها نیز باید روابط دوستانه­‌تری با فرزندانشان داشته و درباره احوال آنها با خبر باشند تا از وقوع حوادث مشابه جلوگیری کنند.

ابهری:

اطلاع رسانی شفاف مسئولان؛ راه حل مقابله با شایعات

تضعیف امنیت عمومی با انتشار اخبار کودک‌ربایی

دکتر مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب شناس اجتماعی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، گم شدن اطفال در هر کشوری را امری طبیعی و ناشی از نبود مراقبت صحیح، ضعف کنترل یا بیماری­هایی مانند ضعف شنوایی یا بینایی دانست و گفت: هیچ ارتباطی بین حادثه‌­ای که برای آتنا اتفاق افتاد و این تصور که آمار مربوط به گم شدن کودکان افزایش یافته است وجود ندارد.

وی با انتقاد از اینکه در حال حاضر برخی افراد با استفاده از شرایط پیش آمده اقدام به شایعه­ پراکنی و فرضیه سازی­‌های بیهوده می کنند ادامه داد: چنین رفتارهایی باعث ایجاد دلهره و اضطراب اجتماعی بی مورد بین خانواده‌­ها می­‌شود.

 این آسیب­‌شناس اجتماعی راه­ حل پیشگیری از ایجاد چنین فضایی را در جامعه اطلاع ­رسانی شفاف مسئولان و نهادهای مرتبط دانست و افزود: کاربران شبکه ­های مجازی باید برای حفظ امنیت روانی جامعه با شبکه­ های انتشار­دهنده این شایعات مقابله کنند و از بازنشر اخبار ناموثق بپرهیزند و اجازه ندهند اخبار نادرستی مانند دزدی کودکان یا فروش اعضای بدن آنها در جامعه گسترش یابد.

ابهری در ادامه به تبعات منفی هراس اجتماعی بدنبال انتشار اخبار گم شدن کودکان اشاره و تصریح کرد: تضعیف امنیت عمومی و تخریب اعتماد اجتماعی از تبعات منفی هراس اجتماعی هستند که در نهایت با انتقال یافتن به کودکان باعث ایجاد کابوس‌های شبانه و ترس­های ­بی مورد در آنها می­‌شود.