ميهمان مرموز مراسم تحليف

به گزارش «العالم» «کيم يونگ ‌نام» ـ عالي‌رتبه‌ترين عضو اعزامي کره‌شمالي به مراسم تحليف كه رئيس كشور کره‌شمالي محسوب مي‌شود، وظايف و اختيارات تشريفاتي دارد. براي نمونه، کيم يونگ‌ نام اخيرا نامه تبريکي براي امانوئل مکرون، رئيس‌جمهوري منتخب فرانسه بعد از پيروزي او در انتخابات فرستاد. کيم يونگ‌نام (۸۹ساله) از سال  ۱۹۹۸ رئيس هيئت رئيسه مجلس اعلاي خلق کره‌شمالي است و از سال ۱۹۸۳ تا سال ۱۹۹۸ وزير امور خارجه کره‌شمالي بود. طبق نظام سياسي کره‌شمالي؛ کيم يونگ ‌نام رئيس‌جمهوري افتخاري کره‌شمالي به شمار مي‌آيد. او سال ۲۰۱۰ به عضويت هيئت رئيسه دفتر سياسي کميته مرکزي حزب کارگران کره‌شمالي درآمد. تقريبا همه وظايف و اختيارات «کيم يونگ نام» تشريفاتي است. يکي از وظايف کيم يونگ‌ نام دريافت استوارنامه سفيران جديد و تعيين سفيران کره‌شمالي، امضاي توافق‌نامه‌ها و استقبال از سران کشورهاست. با وجود اين رئيس هيئت رئيسه مجلس اعلاي خلق کره‌شمالي، به دليل روابط نزديك با رهبر كره‌شمالي، گاه مرد شماره دو اين کشور پس از کيم جونگ اون محسوب مي‌شود. کيم يونگ نام همچنين عرفا عضو شوراي اجرائي سه‌نفره است. «پاک پونگ جو» نخست‌وزير و کيم جونگ اون رهبر کره‌شمالي، ديگر اعضاي اين کميته هستند. وظيفه اين شوراي اجرائي سه‌نفره تعيين سياست‌هاي خارجي، تشکيل دولت، اداره امور داخلي و نظارت بر امور دفاعي است.

مراسم تحليف رياست‌جمهوري اولين سفر کيم‌ يونگ نام به ايران نيست. مطابق قوانين کيم يونگ نام «رئيس کشور» کره‌شمالي محسوب مي‌شود. او در سال ۱۳۹۱ براي شرکت در اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد به تهران سفر کرد. در آن سفر نيز کيم يونگ نام به شرکت در مراسم اصلي بسنده نکرد و برنامه‌هايي را در ديدارهاي رسمي با مقامات ايراني پيگيري کرد. حاصل اين ديدار‌ها چند سند همکاري بود. به گزارش ايرنا اين سندها شامل همکاري‌هاي تحقيقاتي، تبادل دانشجو و محقق، راه‌اندازي آزمايشگاه‌هاي مشترک علمي و فناوري، سفرهاي تحقيقاتي علمي ميان دو کشور، تبادل و انتقال فناوري موردنياز از جمله فناوري اطلاعات، انرژي، محيط زيست، توسعه پايدار، کشاورزي و مواد غذايي است.

با توجه به حساسيت‌هاي پرونده هسته‌اي ايران و کره‌شمالي اين ديدارها نمي‌توانست بي‌ارتباط با اين مسائل تحليل شود. نام ايران و کره‌شمالي مکررا در کنار هم قرار گرفته است؛ از روزي که بوشِ پسر، ايران، عراق و کره‌شمالي را «محور شرارت» دانست تا امروز که ايران، روسيه و کره‌شمالي مشمول تحريم‌هاي آمريکا شده‌اند. گفتني است ديدارهاي حاشيه اجلاس سران عدم‌تعهد در ايران اولين ديدارهاي رسمي دو کشور بعد از به‌رهبري‌رسيدن کيم جونگ اون بود.

«دان اوبردرفر» استاد سابق روابط بين‌الملل دانشکده «جان هاپکينز»، متخصص حوزه کره و روزنامه‌نگار بين‌الملل در کتاب «دو کره» درخصوص کيم يونگ نام نوشته است: او فردي‌ است «مبهم، سفت و سخت در نقش رسمي‌اش، شخصا خوشايند، به‌شدت باهوش و چهره‌اي مهم در پشت پرده پيونگ‌يانگ [پايتخت کره‌شمالي]». به‌نظر مي‌رسد کيم يونگ نام يکي از مسئولان کثيرالسفر کره‌شمالي است، البته در قياس با ديگر مسئولان آن کشور. او در سال ۲۰۰۷ يک سفره دوهفته‌اي به چهار کشور مغولستان، الجزاير، مصر و اتيوپي انجام داد و در سال ۲۰۰۸ به چهار کشور آفريقايي سفر کرد که در آنها با استقبال مقامات عالي‌رتبه روبه‌رو شد و توانست چند تفاهم‌نامه را با آنها امضا کند. او سابقه حضور در افتتاحيه المپيک ۲۰۰۸ و المپيک ورزش‌هاي زمستاني ۲۰۱۴ را نيز در کارنامه سفرهاي خود دارد.

ايران و كره‌جنوبي پيش از انقلاب هر دو از متحدان راهبردي آمريكا و غرب محسوب مي‌شدند و روابط گرمي با يكديگر داشتند. حتي الگوي توسعه آمرانه در ايران عصر پهلوي دوم تا حد زيادي با رويكرد كره‌جنوبي در دوران جنگ سرد هماهنگ مي‌نمود. بعد از انقلاب اسلامي ۵۷ ايران و گسستن ايران از بلوك غرب، تهران رابطه رسمي خود را با کره‌شمالي برقرار کرد. کره‌شمالي از معدود کشورهايي بود که در هشت سال جنگ تحميلي با ايران همکاري کرد و به ايران سلاح فروخت. هرچند کره‌شمالي را نمي‌توان «متحد» تمام‌عيار ايران دانست؛ کره‌شمالي بعد از همکاري با ايران سعي کرد رابطه خود را با عراق عادي‌سازي کند که با سردي دولت صدام روبه‌رو شد. تحليلگران اين تلاش کره‌شمالي را گواه اين مي‌دانند که رابطه ايران با کره‌شمالي رابطه‌اي ايدئولوژيک نبوده و بيشتر حاصل استراتژي‌هاي دو کشور است.

در تحليل‌هاي خبرگزاري‌هاي غربي از رابطه‌ ايران و کره‌شمالي تأکيد مي‌شود که نمي‌توان با قاطعيت از حجم تبادلات و قراردادهاي بين اين دو کشور سخن گفت، اما آنها در تحليل‌هاي خود از پتانسيلي سخن مي‌گويند كه در صورت تحقق مي‌تواند براي غرب خطرناک باشد. اين چارچوب تحليلي در بيشتر آناليزهاي رسانه‌هاي غربي از رابطه ايران با کره‌شمالي ديده مي‌شود، حتي در تحليل سفر اخير کيم يونگ نام به ايران.

گفتني است که مقام معظم رهبري در دوران رياست‌جمهوري خود و آيت‌الله اکبر هاشمي‌رفسنجاني در دوران رياست بر مجلس به‌صورت رسمي از کره‌شمالي ديدار کرده‌اند. هاشمي در کتاب عبور از بحران درباره سفر به کره‌شمالي در ۲۳ شهريور ۱۳۶۰ اين‌گونه نوشته است: «ما هم اول رفتيم نمايشگاه ماشين‌آلات کشاورزي را ديديم و سپس به دانشگاه اقتصاد رفتيم. کادرها را آموزش مي‌دهند و همه مسئولان، سالي يک ماه آنجا مطالب کشف‌شده جديد را مي​خوانند. ماکت​هايي براي هر نوع آموزش درست کرده بودند. رئيس مجلس (کره‌شمالي) همه جا، همراه من بود و تبليغ عليه آمريکا و کره‌جنوبي و به نفع کره‌شمالي و شخص کيم ايل سونگ و حزب کمونيست مي‌کرد. سپس، به يکي از پايگاه‌هاي نظامي رفتيم، تيراندازي با توپ‌ها را ديديم و تانک‌هاي ساخت کره را مشاهده کرديم. بناست، تعدادي بخريم. به خاطر جنگ اين يکي از اهداف مهم سفر است».

محسن رفيق‌دوست، وزير سپاه وقت، درباره سفر خود به کره‌شمالي به خبرگزاري ميزان اين‌گونه مي‌گويد: «ما هميشه رابطه‌مان با کره‌شمالي خوب و مسالمت‌آميز بوده... ما هم‌اکنون احتياجي به مراوده اسلحه با کره‌شمالي نداريم. در زمان جنگ اين مراودات را داشتيم و آنها نيز زحمات زيادي دراين‌باره براي ايران کشيدند». رفيق‌دوست در ادامه صحبت‌هاي خود خاطره‌اي از ديدار خود با رهبر سابق کره‌شمالي تعريف مي‌کند و به‌نقل از او مي‌گويد: «من به شما احترام مي‌گذارم و وصيت مي‌کنم که پس از مرگم نيز از ايران حمايت کنند». چندين سال پيش نيز قرار بود علي لاريجاني به‌عنوان رئيس‌ مجلس به کره‌شمالي سفر کند که به دلايل نامعلومي اين برنامه لغو شد. بعضي از تحليلگران بر اين باورند که تهران با وجود داشتن روابط حسنه با پيونگ‌يانگ، سعي مي‌کند فاصله خود را با كره‌شمالي حفظ كند تا مانع از در کنار هم نشاندن ايران و کره‌شمالي شود. براي نمونه، ايران از گذشته‌هاي نسبتا دور، داراي روابط تجاري و صنعتي گسترده با كره‌جنوبي است و سياست ‌‌خارجي خود را به‌گونه‌اي تنظيم كرده كه تقابل و دشمني دو كره، تأثير منفي بر روابطش با هيچ‌يك از اين كشورها نداشته باشد.