«‌پاکدستی» نجفی مهم‌ترین نیاز شهرداری تهران بود

تدبیر24»دشهرداری جدید تهران به مردم معرفی شد و قالیباف حدود یک هفته زمان دارد تا کرسی خود را به شهردار جدید واگذار کند. شهروندان تهرانی در 29 اردیبهشت بر مدیریت 14‌ساله احمدی‌نژاد و قالیباف بر ساختمان خیابان بهشت، نقطه پایان گذاشتند و اکنون شورای شهر و شهرداری جدید موظف به پیگیری معضلات تهران هستند. برای بررسی این موضوع نعمت احمدی، حقوقدان با «آرمان»‌ گفت‌وگویی کرده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

شورای شهر پایتخت تکلیف شهرداری تهران را روشن کرد و محمدعلی نجفی به‌عنوان جایگزین قالیباف معرفی شد. آقای نجفی با چه چالش‌هایی در مدیریت شهری تهران روبه‌رو خواهد بود؟

آقای نجفی از نظر من یکی از پاکدست‌ترین مدیرانی است که از ابتدای انقلاب مسئولیت‌های مهمی داشته و جز پاکی از خود به جای نگذاشته است. او به اندازه‌ای به مساله «شفافیت» اهیمت می‌دهد که مثال‌زدنی است. او در بزرگ‌ترین دانشگاه‌ آمریکا دکترای خود را دریافت کرد و از همان روزهای اول انقلاب به این دلیل که نگاهی فراجناحی داشت با بسیاری از دولت‌ها همکاری کرده است. پاکدستی او مهم‌ترین مشخصه در شهرداری است که به کار می‌آید. شهرداری یک واحد متمرکز نیست. هر یک از مناطق 22 گانه تقسیم به چند ناحیه می‌شود. از زباله‌های منازل گرفته تا برج‌سازی و ساخت‌وسازهای کلان نیاز به کار دارد. در همه این بخش‌ها باید تحول ایجاد شده و با هرگونه رانت‌خواری مقابله شود. شهرداری نهادی است که پرسنل اضافی بسیاری دارد. آقای قالیباف بیشتر از 10 معاونت به وجود آورد که هرکدام زیر مجموعه وسیعی از افراد و مدیران را در اختیار داشته‌اند. در این مدیریت‌ها همیشه مشکل وجود داشته و از هم بی‌اطلاع بوده‌اند و به عبارت دیگر چیزی شبیه جزایر متفرقه بوده‌اند. به همین دلیل همواره شاهد موازی کاری در شهرداری بوده‌ایم. نخستین کاری که آقای نجفی باید صورت دهد تجمیع این معاونت‌هاست تا با یکدیگر هماهنگ باشند. بنابراین کوچک شدن شهرداری و مدیریت‌های آن، یکی از مهم‌ترین نیازهای امروز این سازمان است. دومین کاری که باید صورت گیرد، تعیین تکلیف تراکم پرسنل غیرقابل قبول و غیرمتعارف شهرداری است که از آقای قالیباف به ارث رسیده است. به باور من ظرف این یک‌ساله آخر دوران قالیباف، شهرداری به باشگاهی تبدیل شد که مدیران آن تعداد بسیار زیادی از افراد را به آن پمپاژ کردند. اکنون پست‌هایی در این سازمان تعریف شده که بسیاری از آنها زائد هستند و همچنین نیروهای موجود در آن برای خود حق و حقوقی قائل هستند.

یکی از مشکلاتی که شهرداری با آن مواجه است این است که منابع درآمدی آن مشخص نیست. شهردار جدید تهران چگونه باید این مشکل را حل‌و‌فصل کند؟

اداره یک شهر 2 نوع درآمد دارد؛ یکی درآمد پایدار و دیگری درآمدی که مقطعی است. آقای قالیباف شهر را طوری مدیریت نکرد که درآمد پایدار داشته باشد. درآمد ناپایدار نیز به صورت شهرفروشی کسب می‌شد. اکنون تهران جایی برای فروش ندارد و همه آن در دوران قبلی «پیش‌خور» شد. اکنون برای نخستین بار، شورای شهر به‌طور یکپارچه همصدا با شهرداری است و می‌تواند با همکاری با آقای نجفی تصمیم‌سازی‌های مهمی در تهران صورت دهند. در این حالت می‌توان تمام برنامه‌هایی را که در گذشته برای تهران مساله‌ساز و آسیب‌زا بوده‌اند دور ریخت. هزاران پروانه ساخت‌وساز در این شهر صادر شده است که اگر هرکدام از این پروانه‌ها مورد بازنگری قرار گیرد ضمن اینکه تخلفات آن مشخص می‌شود، آسیب‌های این طرح‌ها نیز معلوم می‌شود. شهرداری در دوره 14‌ساله اصولگرایان به یک باشگاه سیاسی شده بود. قدرت و پول این سازمان امکانی را فراهم کرده بود که شهرداران مدیریت شهری را سکوی پرشی به سمت ریاست‌جمهوری می‌دیدند. باید از این باشگاه سیاسی فاصله گرفت و وضعیت را بهبود بخشید. شهرداری چرا به بانکداری و انتشار روزنامه سیاسی ورود کرده است؟ بسیاری از کارهایی که در این سازمان انجام گرفت به‌دلیل زمینه‌سازی برای پرش به سمت صندلی ریاست‌جمهوری بود و آقای نجفی باید همه این موارد را متوقف کند. نیاز است که بودجه شهرداری مورد بازبینی قرار گرفته و روشن شود که از منابع شهرداری به‌کجا کمک مالی شده است. آقای نجفی که دارای خصیصه پاکدستی است باید مشخص کند که شهرداری در چه قسمت‌هایی سرمایه‌گذاری و چه هزینه‌هایی را به مردم تحمیل کرده است. شهردار جدید تهران باید این سازمان را از وجهه سیاسی خارج کرده و به سمت خدمت‌رسانی به مردم ببرد.

شهر تهران با مشکلات بسیار عدیده‌ای مواجه است. نجفی چگونه قادر خواهد بود تا این مشکلات را رفع کند؟

در گام نخست باید از متخصصان شهرداری و شهرسازی کشور کمک گرفت تا درآمد پایدار شهرداری تامین شود. به‌دلیل نوع نگاهی که آقای قالیباف نسبت به نیروی انتظامی داشت، مشخص نیست که درآمد حاصل از راهنمایی و رانندگی متعلق به شهرداری است یا نه. شما فرض کنید که روزانه چه میزان جریمه به وسیله نیروی انتظامی از مردم تهران دریافت می‌شود. باید بررسی شود که این درآمد در شهرداری مصرف می‌شود و یا به نیروی انتظامی می‌رسد. این یکی از درآمدهای پایدار در تمام شهرهای پیشرفته دنیاست. شهرداری‌ها سه منبع پایدار دارند. نخست از طریق حمل و نقل است، به این معنا که حمل و نقل عمومی توسعه بیابد و وسائل نقلیه را برای عموم شهروندان آن‌طوری تامین کند که هزینه استفاده از ماشین شخصی بیشتر از استفاده از وسائل عمومی باشد. دومین درآمد پایدار شهرداری‌ها از طریق زباله‌های شهری است. امروزه در دنیا علاوه بر نفت به زباله‌ها نیز عنوان «طلای سیاه» داده‌اند. اما متاسفانه در تهران این طلای سیاه تبدیل به شر شده است. بازیافت و تفکیک زباله تهران فاصله بسیاری با شهرهای پیشرفته و حتی نیمه پیشرفته دنیا دارد. نحوه جمع آوری، تفکیک و بازیافت‌ زباله نیازمند اصلاح جدی است چرا که درآمد بسیار بالایی را برای مدیریت شهری به وجود می‌آورد. سومین درآمد پایدار شهرداری، مربوط به حوزه ساخت‌و‌ساز است. این موضوع در دوره 14‌ساله اخیر با شلختگی بی‌حد و حصری مواجه بوده است. بدقوارگی و بی‌سلیقگی در ساخت‌و‌ساز تهران کاملا مشهود است. اگر تهران را با شهرهایی مانند باکو و اسلام‌آباد نیز مقایسه کنید، متوجه شلختگی ساخت‌وساز پایتخت کشور می‌شوید. تقریبا تمام این ساختمان‌ها باید به شهرداری عوارض بدهند. عوارض ساخت، نگهداری و خدمات ساختمان‌ها نیز جزو منابع درآمدی شهرداری است. اگر این سه مورد با مدیریت دقیق شهردار، بررسی شده و مورد بازنگری قرار بگیرد، وضعیت شهرداری متحول می‌شود. شیوه مدیریتی و فساد از جمله مهم‌ترین چالش‌هایی است که شهرداری‌ها همیشه با آن درگیر بوده‌اند و شهرداری تهران هم از این قاعده مستثنی نیست و حل آن باید جزو اولویت‌های شهردار جدید باشد. باید بررسی شود که در دوران آقای قالیباف چه میزان پرونده در کمیسیون ماده 5 مطرح شده است و چه تعداد از باغات و اراضی تهران تغییر کاربری داده‌اند‌ و همچنین پروانه‌های ساختمانی که صادر شده به چه صورت است. اگر در شهرداری مناطق، هیات‌هایی مستقر شوند و تمام پرونده‌های کمیسیون ماده 5 را بررسی و تخلفات آن را پیدا کنند، در آن صورت آقای نجفی قادر است گام بسیار بزرگی در راه توسعه پایتخت بردارد.