ضربه‌ای مهلک‌ برای نویسندگان

تدبیر24»این داستان‌نویس که به تازگی مجموعه داستان «شرطبندی روی اسب مسابقه» را منتشر کرده است در گفت‌وگو با ایسنا، درباره توزیع غیرقانونی کتاب‌های صوتی در سایت‌ها و کانال‌های تلگرامی گفت: کسانی که کتاب یا نسخه صوتی آن را کپی و آن را به صورت پی‌دی‌اف یا نسخه صوتی در اینترنت توزیع می‌کنند در کنار سانسور و دیگر اهرم‌های تحدید در کار تنگ کردن عرصه برای نویسندگان و روشنفکران هستند. بعد از سانسور و این مسائل، این مهلک‌ترین ضربه را به نویسنده وارد می‌کند.

او افزود: برای من خیلی عجیب است که  در بین دوستان روشنفکرِ نویسنده تا به حال حساسیتی بر روی این موضوع ندیده‌ام. اگر مسئله قدرت خرید کتاب است مطمئن هستم نویسندگان حاضرند از جیب خودشان به کتابخانه عمومی که نهادهای مردم‌نهاد تشکیل بدهند و سانسور در آن‌ها اعمال نشود کتاب خود را هدیه بدهند به شرطی که آن کتاب در تملک یک فرد نباشد و عامه مردم بتوانند از آن بهره ببرند. اما در بیشتر این موارد، داستان سودجویی پنهان یا هولناک‌تر بی‌مسئولیتی و سهل‌انگاری است.

او در ادامه یادآور شد: من نامه‌ای در این زمینه امضا کردم که از آن متاسف و پشیمانم. چون در آن نامه متاسفانه موضوع تکثیر غیرقانونی کتاب، بهانه حمله‌ به چپ‌گرایی قرار گرفته بود. این وارونه کردن مسئله است.

خورشیدفر همچنین درباره مزایا و معایب کتاب‌های صوتی اظهار کرد: کتاب‌های صوتی از حد این‌که منفعت و ضررش کجاست، جدی‌تر شده‌ و ما از قافله عقب هستیم. زمانی که در جهان استقبال زیادی از یک شکل‌های ارائه کتاب می‌شود، درست یا غلط ما نیز باید به سمت تولید کتاب صوتی برویم و ناشران سعی کنند آن را در برنامه‌های خود قرار دهند.

او گفت: تا به حال هیچ پژوهشی در جهان ثابت نکرده است که فراگیری از طریق خواندن، بیشتر از فراگیری از طریق شنیدن است. اما می‌توان بررسی کرد که چه نوع مطالب یا مفاهیمی از طریق شنیدن و چه نوع مطالبی از راه خواندن فراگرفته می‌شوند.

خورشیدفر با بیان این‌که تولید کتاب صوتی یک ضرورت است، خاطرنشان کرد: من موافق تبدیل کتاب‌هایم به کتاب صوتی هستم. البته در نمونه‌هایی که شنیده‌ام  برخی از حساسیت‌هایی که قابل دست‌یابی است، رعایت نشده است، بنابراین دوست دارم این کار با وسواس و دقت انجام شود.

او درباره حساسیت‌هایی که در تولید کتاب‌های صوتی رعایت نمی‌شود گفت: چند نوع تولید کتاب صوتی داریم؛ یکی این‌که کتاب صوتی به اجرای نمایش رادیویی نزدیک است، نوع دیگر اجرای گوینده‌ای که لحنش منعطف است و گاهی، مثلا در ادای دیالوگ‌ها به بازیگری نزدیک می‌شود و نوع سوم آن است که متن درست و دقیق قرائت می‌شود. گاهی هم نویسنده این کار را می‌کند. حالت اول تجاری‌ترین شکل تولید کتاب صوتی است که باید استاندارد اجرا رعایت شود اما اصل مطلب وفاداری به کتاب است. اما در انواع دیگر هم صدای مناسب گوینده و موزیک مناسب از حداقل‌ها هستند. در حقیقت کتاب باید به صورت دقیق اجرا شود و این موضوع که گوینده با متن ارتباط قوی دارد، مشهود باشد.

این داستان‌نویس افزود: برای تولید کتاب صوتی، ما کمی شیفته صداهای دوبلوری و گوینده‌هایی شده‌ایم که صدای بم و مخملی دارند که در واقع در این حالت صدای خوب تزئینی است، زیرا کتاب را خوب و درست نمی‌خوانند. در ضمن من ریشه علاقه افراطی به صدا و لحن پرطمطراق و باشکوه و پرجلال و جبروت را برای تولید کتاب صوتی نمی‌دانم.

او با بیان این‌که کتاب باید ظرفیت صوتی  شدن را داشته باشد، خاطرنشان کرد: داستان خوب و بد داریم. داستان خوب و گیرا، هم نسخه‌ای که عادی خوانده شده باشد لازم دارد و  هم نسخه اجراشده، همان‌طور که در دنیا وجود دارد. اگر داستانی بد باشد، بد است و  با اجرا و خواندن عادی درست نمی‌شود. امیدوارم نشر ما روزی از حالت سنتی و دیمی درآید. در این حالت کتابِ هولناک دیگر چاپ نمی‌شود یا اگر چاپ شود در جایگاهی نخواهد بود که کسی سرمایه دوباره بگذارد تا آن را به کتاب صوتی تبدیل کند.

خورشیدفر یادآور شد:  تولید کتاب صوتی قرار است ارزان و  فوری باشد، ولی به دلیل  این‌که نیروی متخصص و علاقه‌مند به تولید کتاب صوتی تربیت نشده است مشکلاتی پیش می‌آید.

او  درباره این‌که آیا کتاب صوتی می‌تواند جایگزینی برای کتاب کاغذی و یا الکترونیک باشد، گفت: کتاب صوتی نمی‌تواند جایگزین کتاب کاغذی شود. بازار کتاب ما تابعی از بازار کتاب جهانی است البته با یک‌سری اقتضائات بومی. در بازار جهانی، کتاب صوتی جایگزین کتاب کاغذی نشده است بلکه مکمل یکدیگر بوده‌اند. در کتاب صوتی و کاغذی شما امکانات یکسانی ندارید، مثلا ممکن است کتابی را که می‌خوانید به صفحات قبل‌تر بازگردید، آن را مرور کند و یادداشت بردارید، اما در فایل صوتی این امکان‌پذیر نیست و باید نسخه را به صورت  کامل گوش کنید. در عین حال نسخه صوتی امکانات دیگری دارد که در کتاب کاغذی نیست؛ بنابراین تا ابد مکمل  یکدیگر خواهند بود.

این داستان‌نویس خاطرنشان کرد: ما از برکت آموزش و پرورش، جامعه بسیار کم‌خوانی داریم و از بی‌سوادترین جوامع جهان هستیم. در این حالت خیلی خوب است که این نسخه‌های صوتی  به ترتیبی شنیده شوند. البته  فکر نمی‌کنم کتاب صوتی درمان جامعه کتاب‌نخوان ما باشد، هرچند شاید بتواند به آن کمک کند و مسکن باشد.