چرایی گرایش زنان به مواد مخدر

تدبیر24»اعتیاد به مصرف مواد مخدر، به عنوان یکی از مهم ترین چالش های اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی، جوامع انسانی را با تهدید روبرو و علاوه بر به زوال کشاندن جامعه، مسیر را برای از بین رفتن بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی هموار می کند. در این میان، قبح اعتیاد در میان زنان هم شکسته و آمار زنان معتاد افزایش یافته است. موضوعی که عواملی همچون میهمانی های شبانه، پاتوق های همسالان و همراه نبودن خانواده در آموزش مهارت «نه» گفتن به فرزندان دربرابر هر آنچه وابستگی می آورد، در افزایش آن تاثیر داشته و چهره ای زرد و اندامی ناتوان برجای گذاشته است.
«عارف وهاب‌زاده» مدیرکل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر در همایش سلامت اجتماعی در یاسوج که اواخر مرداد ماه امسال برگزار شد، درباره این موضوع گفت: بیش از چهار میلیون و 400 هزار معتاد شناسایی ‌شده‌اند که 28 درصد آنان دارای تحصیلات عالی، 62 درصد متأهل و حدود 50 درصد نیز شاغل هستند. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته 55 درصد والدین از اعتیاد فرزندانشان حتی پس از گذشت 3 تا 5 سال از مبتلا بودن به آن، آگاهی ندارند.
وهاب‌زاده اعتیاد را چالش مهم اجتماعی و یکی از تهدیدآمیزترین آسیب‌های اجتماعی دانست و یادآور شد: جوانان و نوجوانان تأثیرپذیرترین قشر هستند. سن اعتیاد روند کاهشی دارد و در این راستا گرایش زنان بیشتر از مردان شده است.
به دنبال تحقیق و بررسی چرایی گرایش زنان به مصرف مواد مخدر و راهکار کاهش تمایل به مصرف مواد افیونی، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با «پروانه محمدخانی» روانشناس و «حسین دژاکام» کارشناس اجتماعی به گفت و گو پرداخته است.
به باور این کارشناسان اجتماعی، زنان به دلیل وابستگی های زندگی وعشق ورزی به خانواده، کمتر گرفتار مواد اعتیادآور می شوند اما تنش های ناگهانی، هیجانات منفی و خیانت از سوی اعضای خانواده، آنان را با هدف تسکین، ناخواسته به سمت مواد و دورهمی های غبارآلود از دود مواد مخدر می کشاند.

**عشق به خود و خانواده، پادزهر اعتیاد در زنان
بنابر تحقیقات انجام شده، شخص به دلیل عدم آموزش مهارت های زندگی و مدیریت بر هیجانات، برای رسیدن به یک شرایط روحی خیالی از مواد مخدر استفاده می‌کند که زنان به دلیل مکانیزم بدنی و رفتارهای احساسی نسبت به خود و خانواده، کمتر دچار بحران های مواد مخدر می شوند اما در صورت گرفتار شدن، آسیب های جبران ناپذیری به خود، خانواده و جامعه می زنند.
محمدخانی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، تاثیرات دگرگون کننده مواد در ایجاد حس بهتر و آرامش بخش را دلیل گرایش به مواد اعتیادآور عنوان کرد که زودگذر اما وابسته کننده است.
به بیان محمدخانی، افراد در برهه ای از زمان، دچار یک نوع به هم ریختگی هیجانی یا تنش و آشفتگی روانی می شوند که با عدم آموزش کنترل هیجان، به سمت موادی کشیده می شوند که بتواند حس و حال آنان را تغییر دهد؛ چرا که برانگیختگی هیجانی، بحران و استرس، سطح سازگاری افراد را به طور موقت بر هم می زند که در این شرایط، شخص تلاش می کند سطح سازگاری قبلی را مجددا برقرار کند یا این که سطح سازگاری جدیدی بسازد.
«چنانچه شرایط هم از بیرون و هم از درون خانواده بحرانی باشد افراد به صورت تصادفی یا از طریق سفارش دوستان، به سمت چیزها یا موادی کشیده می شود که از شدت این بحران بکاهد -چرا که هر چیزی که تنش را کم کند دوست داشتنی است- موادی که نخست به صورت تفننی و سپس به صورت دایمی، فرد را درگیر خود می کند. این جنبه تقویت کنندگی مواد، سیکل معیوبی تشکیل می دهد که ترک آن غیر ممکن است. اگر چه هنگامی که از نظر تاریخچه ای تعادل افراد را بررسی می کنیم در می یابیم این حالت در افرادی که تجارب هیجانی زیادی دارند یا افرادی که همواره با سرکوب هیجان از سوی خانواده و جامعه روبه رو بودند یکسان است.»
وی افزود: شرایط جهان امروز، به گونه ای است که افراد با هیجاناتی که بیشتر بوی خشم، اضطراب، تهدید و ناامیدی می دهد مواجه هستند که لازمه مدیریت این تنش های درونی و چگونگی تنش زدایی به شیوه سالم،آموزش از دوران کودکی است و شرایط خلاء این آموزش، عامل گرایش افراد به مواد مخدر است، موضوعی که در خانواده های همسو، همراه و همگام با فرزندان دیده نمی شود.
محمدخانی، آسیب پذیری زنان در مقابل هیجانات را کمتر عنوان کرد و گفت: در مورد زنان، شاید تمایل به مصرف مواد در مقایسه با مردان افزایش پیدا کرده باشد اما هنوز هم طبق آمارها، 10 درصد معتادان را زنان و 90 درصد باقی را مردان تشکیل می دهند چرا که آسیب پذیری آنان در مقابل هیجانات به دلیل روش های تنظیم هیجان کمتر است. خوشبختانه زنان، موارد سازگار و بهبود دهنده دارند مثلا عشق به فرزندان یا اطرافیان یا چیزهای نو در زندگی و حتی توجه به خود که عامل کاهش گرایش زنان به مواد مخدر و در نتیجه مدیریت تنظیم هیجانات است. حال اگر گفته می شود که گرایش زنان به مواد مخدر در حال شیوع است باید دید چه اتفاق فشارزا و تنش زایی در حال افتادن در دنیای روانی زنان است که به مواد مخدر کشیده می شوند تا این فشارها را کم کنند.
این روانشناس، راهکار جلوگیری از این ناهنجاری در زنان را توسعه فضاهای برون ریز هیجان و محیط های ورزشی سالم عنوان کرد که می تواند زنان را در مدیریت هیجان ها یاری کند. بزرگسال صمیمی و همراه فرزند هم بهترین آموزگارانی هستند که می توانند علاوه بر آموزش مهارت تنش زدایی، «نه» گفتن را هم به او بیاموزند تا در گروه های همسال، به راحتی تحت تاثیر قرار نگیرد.

**توسعه مراکز درمانی و مشاوره ای، راهکار دورکردن بختک اعتیاد زنان
به اعتقاد برخی کارشناسان، توجه زنان به تناسب اندام و مصرف مواد برای رسیدن به این هدف، تسکین درد جسمانی و روحی و همچنین تشویق به مصرف از سوی یکی از اعضای مصرف کننده در خانواده شایع ترین عوامل گرایش زنان به مواد اعتیادآور است. موضوعی که دژاکام در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا، به این عوامل اشاره کرد.
وی گفت: تشویق زنان به مصرف شیشه برای لاغری و تناسب اندام که در مکان های ورزشی و آرایشگاه ها صورت می گیرد، یکی از عوامل روی آوردن آنان به مصرف مواد مخدر است که وقتی پس از مصرف احساس کردند توان زیادی برای انجام کارها دارند، نادانسته در دام اعتیاد گرفتار می شوند.
به بیان دژاکام، محیط خانواده و وجود افراد مصرف کننده در میان اعضای خانواده مانند همسر، پدر، برادر و غیره، از دیگر عوامل درگیر شدن زنان به مواد اعتیادآور است که این مصرف گاهی برای تسکین دردها انجام می شود. توصیه دوستان و همسالان به مصرف مواد با این عنوان که تفننی است و اعتیادآور نیست، عامل دیگر افزایش گرایش زنان به مود مخدر است. به عنوان مثال توصیه به مصرف ماده مخدر «گل» با این عنوان که درصد مخدر آن پایین است و به گمان این که اعتیادآور نیست، در جمع دوستان و همسالان شایع است.
« نبود مراکز ترک اعتیاد مخصوص زنان و فضای امن و امانت دار راز آنان، درمان را سخت تر کرده است. زنی که به هر دلیلی به اعتیاد روی آورده و حال قصد ترک آن را دارد، نمی تواند در صف ترک مواد کنار مردان بایستد در نتیجه از دوستان، راهنمایی های اشتباه می گیرد و مصرف مواد نه تنها بهتر نمی شود بلکه بدتر می شود.»
این کارشناس اجتماعی ، نگاه بی مهر و پر از اجحاف جامعه را معضل بزرگ زنان گرفتار شده در دام مواد مخدر عنوان کرد که آنان را به پنهان کردن مصرف و در نتیجه ایجادآسیب های اجتماعی می کشاند.
اعتیاد در زنان، طلاق، عدم حمایت خانواده، رانده شدن و فقر اقتصادی به همراه دارد چالشی که زنان و دختران معتاد را به خانه های مجردی و جمع دوستان با هزاران تاثیر مخرب دیگر می کشاند. متاسفانه ننگ وعار دانستن اعتیاد زنان هم موجب کاهش مراجعه آنان به مراکز درمانی می شود؛ ناگفته نماند که پنهان کاری در مورد زنان نسبت به مردان بیشتر است و برای همین زنان معتاد به راحتی نمی توانند به مراکز ترک اعتیاد رجوع کنند. این در حالی است که اعتیاد زنان، به تمام اعضای خانواده به ویژه فرزندان آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند.موضوعی که تلاش دولت ها برای جلوگیری از عقب ماندگی جامعه را می طلبد.