کسادی ناشی از کاهش تقاضاست

 تدبیر24»درواقع وقتی سخن از تورم 9‌درصدی است، بدین معناست که همچنان قدرت خرید پول ما کمتر شده، ولی نرخ کاهش قدرت خرید پول 9‌درصد است. وقتی می‌گویند تورم 25‌درصد است،یعنی اینکه قدرت خرید پول با سرعت 25‌درصد کاهش پیدا کرد. بنابراین وقتی که تورم بالای صفر داریم، معنایش این است که همچنان قدرت خرید پول پایین می‌آید و همچنان اجناس گران می‌شوند. اما سرعت گران‌شدن اجناس کاهش پیدا کرده. اگر تورمی 25‌درصد است، سرعت گران‌شدن اجناس به‌طور متوسط 25‌درصد است؛ یعنی با انتخاب یک سبد کالا که با سبد مصرفی زندگی مردم تناسب دارد، خواهیم دید که بخشی از درآمد مردم در زندگی به مسکن، خوراک، پوشاک، تعلیم و تربیت، تفریحات و... اختصاص می‌یابد. درواقع نوع مصرفی که هر خانوار دارد، سبد مصرفی آن خانوار است. چنانچه این سبد نسبت به سال قبل 25‌درصد گران‌تر شده باشد، می‌گویند که تورم 25‌درصد است. اگر می‌گویند تورم کاهش پیدا کرده و به 10‌درصد رسیده، معنایش این نیست که قیمت کالاها کاهش پیدا کرده، بلکه بدین معناست که نسبت به پارسال 10‌درصد گران‌تر شده، پس همچنان گران‌تر شده است. لذا این ابهام گاهی اوقات پیش می‌آید و تصور می‌کنند که با کاهش تورم، قدرت خرید پول بالا می‌رود. درحالی که این‌طور نیست، بلکه سرعت افزایش قیمت‌ها، کمتر از سال گذشته است و همچنان افزایش قیمت داریم. حال در یک مقطع زمانی 25‌درصد در سال رشد می‌کرده و حالا بین 7 تا 10‌درصد رشد کرده است. درواقع تورم به زیر 10‌درصد رسیده، یعنی افزایش قیمت امسال نسبت به سال گذشته زیر 10‌درصد است، اما باز هم افزایش قیمت است و نرخ کالاها بالا می‌رود، اما با سرعت کمتری. از طرفی آنچه اکنون در اقتصاد ما وجود دارد، رکود بخشی است. وقتی نرخ رشد اقتصادی ما از صفر بالاتر است، یعنی ما رکود نداریم. اما وقتی نرخ رشد اقتصادی‌مان به زیر صفر می‌رسد و منفی می‌شود، رکود داریم. در حال حاضر رکود نداریم، چون نرخ رشد اقتصادی‌مان بالای صفر و مثبت است، ولی کارخانه‌های زیادی داریم که زیر ظرفیت خود کار می‌کنند.اینکه کارخانه‌ای زیر ظرفیت کار می‌کند، ناشی از عرضه یا تقاضاست. ناشی از عرضه به‌معنای وجود مشکلاتی در تامین مواد اولیه، سرمایه در گردش و... است که کارخانه نمی‌تواند مطابق ظرفیتش کار کند، ولی آنچه الان به آن مبتلا هستیم، این نیست، بلکه رکود تقاضاست؛ یعنی وام و تسهیلات به کارخانه‌ها داده‌ایم و گرفتاری‌‌هایشان را برطرف کرده‌ایم تا تولید کنند، اما تولیدات خود را در انبار می‌گذارند. این درحالی است که وام‌گیرندگان باید بابت وام دریافتی خود به بانک‌ها سود پرداخت کنند. از طرف دیگر دستمزد کارگران و هزینه‌های آب و برق را هم پرداخت کرده تا چرخ کارخانه بچرخد و کالا تولید کند، اما کالاها در انبار مانده‌اند. آقای دکترمسعود نیلی با بررسی‌های خود عنوان کرده‌اند که در حال حاضر به‌دلیل رکود طولانی‌مدتی که در دوره دولت‌های نهم و دهم بوده و قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده، قدرت خرید امروز مردم معادل سال 1381 است؛ یعنی با گذشت 15 سال هرچه ظرفیت‌های تولیدی‌مان بالا رفته، موجب افزایش تولید شده، اما آن‌قدر در بازار مشتری ندارد، چراکه قدرت خرید مردم پایین آمده و درواقع توانایی خرید کالاهای تولیدشده را ندارند. فرض کنید برخی در سال مبادرت به خرید مبلمان، لوازم خانگی، فرش، البسه و... می‌کردند، اما با پایین‌آمدن قدرت خریدشان، همانند گذشته، قادر به خرید نیستند. این درحالی است که کارخانجات تولیدات خود را داشته‌اند، اما در بازار مشتری ندارند. این همان رکود تقاضاست، به‌معنای اینکه تقاضایی برای خرید نیست. اما راهکار چیست؟ تحریک تقاضا. راه‌حل این است که به‌جای پرداخت تسهیلات و وام به تولیدکنندگان آن را در اختیار خریداران قرار دهیم. این دقیقا همان کاری است که قرار بوده بانک مرکزی انجام دهد و تصویب هم شده است، اما سستی کرده‌اند. ما به این نتیجه رسیده بودیم که به هر فردی معادل یک‌سال حقوق دریافتی‌اش، اعتبار دهیم. این اعتبار خرید منجر به این می‌شود که خریداران نیازی به ضامن برای دریافت وام نداشته باشند و با همان کارت کارمندی‌شان بتوانند مایحتاج زندگی خود را خریداری کنند. با این کار مردم قدرت خرید پیدا می‌کنند و همین خرید‌کردن موجب چرخیدن چرخ اقتصاد می‌شود. درواقع، این همان اعتبار به خریدار است، که قدرت خرید خریدار را بالا می‌برد و می‌تواند کالا خریداری کند. اما در این میان یک خطر هم وجود دارد و آن اینکه خریداران مبادرت به خرید خارجی کنند که نه‌تنها به اقتصاد کشور کمکی نمی‌کند، بلکه جیب فروشندگان کالاهای چینی و خارجی را پر می‌کند. پس اعتبار به خریدار یک شرط بسیار مهم برای موفقیت دارد و موقعی به اقتصاد ما کمک می‌کند و رکود تقاضا را حل می‌کند که خریداران کالای ایرانی بخرند و نه کالاهای چینی، کره‌ای و آلمانی. اینها مواردی است که ان‌شاءا... باید مدنظر قرار گیرد تا رکود تقاضا حل شود.