اندیشه‌های مختلف باید در کتابخانه ملی بازگو شوند

بروجردی با بیان این‌که در آستانه هفته دولت و هشتادمین سالگرد تأسیس کتابخانه ملی هستیم، گفت:‌ کتابخانه ملی نمادی از فرهنگ و مجموعه‌ای از میراث فرهنگی ماست و ما تلاش می‌کنیم تا این میراث فرهنگی را حفظ کنیم.

او افزود: سازمان اسناد مجموعه‌ای است که در حوزه صنعت و حفظ میراث اسنادی و در حوزه کتاب و آثار مکتوب فعالیت می‌کند. این سازمان به دنبال این است که عرصه را برای صاحبان خرد و اندیشه باز کند و کسانی که به دنبال خدمت به جامعه بشری هستند فرصت استفاده از این مکان را دارند تا بتوانند فرهنگ ما را به نسل‌های بعدی منتقل کنند. این رسالت سازمان اسناد و کتابخانه ملی براساس اساسنامه این سازمان است که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره رویکرد این مجموعه برای رسیدن به شرایط بهتر و مناسب‌تر گفت:‌ برای این‌که به شرایط بهتری برسیم و بتوانیم داعیه‌دار فرهنگ در سطح منطقه و بین‌الملل مختلف باشیم و بر خود ببالیم که ذخیره فرهنگی بالایی داریم، رویکرد ما صیانت از مجموعه میراث فرهنگی در قالب صنعت و کتاب است و به همین خاطر به دنبال این هستیم تا نسخ خطی گذشتگان را خریداری و به داخل کشور منتقل کنیم و اگر در دوردست‌ها هستند به مجموعه نزدیک‌تر کنیم یا کسانی که مایل‌اند آثار گذشتگان خود را حفظ کنند ما آماده حفظ و صیانت آن‌ها هستیم تا این آثار را به دست دانشمندان بسپاریم و آن‌ها با بهره‌گیری از این ذخیره ارزشمند ملی بتوانند فرهنگ را به نسل‌های بعد منتقل کنند.

او خاطرنشان کرد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی به دنبال این است که بتواند در زمینه حفظ آثار پیشرفت ایجاد کند و به عنوان نماد فرهنگی زمینه‌ساز رشد و شکوفایی علم باشد. این سازمان رسالت تولید علم، توزیع دانش و حفظ آن را بر عهده دارد. این‌جا خانه دوم اندیشمندان است تا گرد هم بیایند و با تعامل افکار و اندیشه‌های خود به اندیشه‌ای فراتر دست پیدا کنند که براساس آن بتوانند علم را معطوف به توزیع کنند.

اشرف بروجردی با بیان این‌که کتابخانه ملی ذیل هیچ دستگاه فرهنگی قرار ندارد، گفت: این مجموعه به دنبال خدمات‌رسانی، نگهداری و توزیع‌کننده فرهنگ است و به دنبال ایجاد بستر مناسب برای صاحب‌نظران است. در گذشته دانشمندان نگران این موضوع بودند که افراد با گذشت زمان آن‌ها را به فراموشی بسپارند.

او خاطرنشان کرد: دولت تدبیر و امید به دنبال این است تا فرهنگ ماندگاری پیدا کند. ماندگار کردن فرهنگ هم یعنی همان حفظ و صیانت مبانی فرهنگی و توسعه آن و دور کردن شائبه‌های غیرفرهنگی از عرصه فرهنگ. کتابخانه ملی رسالت دارد که بتواند سرمنشأ و سرچشمه توزیع علم در عرصه ملی و بین‌المللی باشد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی اظهار کرد: با توجه به افزایش میزان ارتباطات گسترده فرهنگی با کشورهای دیگر که ما داریم این موضوع می‌تواند تضمین‌کننده رویکرد ما باشد. عرصه سیاست عرصه تابعی از شرایط است اما عرصه فرهنگ عرصه ماندگاری است و ملت را می‌تواند مصون کند. هویت ایرانی بیشتر با هویت فرهنگی شناخته می‌شود و مورد توجه است. ما در این‌جا اعلام می‌کنیم در قالب نهادهای بین‌المللی و ارتباط گسترده با کشورهای دیگر بتوانیم فرهنگ خود را بشناسیم و بستری ایجاد کنیم تا آن‌ها با فرهنگ ما آشنا شوند. حفظ هویت ایرانی و اسلامی را رویکرد و خط مشی خود می‌دانیم.

او تأکید کرد: رویه امروز کتابخانه ملی رویه‌ای است که می‌تواند برای آیندگان تداوم‌بخش باشد. مجموعه‌ای که در اختیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی است با رویکرد فرهنگی که رئیس دولت اصلاحات داشت و بستری که سیدمحمد خاتمی آن زمان فراهم کرده بود به دنبال ایجاد این بوده تا دیدگاه‌های مختلف بتوانند اندیشه‌های خود را مطرح کنند و به یک اندیشه واحد برسند.

بروجردی با تأکید بر این‌که دیدگاه‌های متفکران نسبت به جامعه ما یک‌دست نیست، گفت: ما به دنبال این هستیم تا به یک دیدگاه واحد برسیم که این دیدگاه مولد و توزیع‌کننده نظریات باشد و این نظریات مرجعی برای اصحاب اندیشه باشد.

در ادامه نشست و در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران، اشرف بروجردی در پاسخ به این‌که موفق‌ترین دوره در سازمان اسناد و کتابخانه ملی مربوط به کدام دوره است، گفت: ابتدا لازم است موفق‌ترین را تعریف کنیم و محدودیت زمانی برای آن در نظر بگیریم زیرا برخی از رئیسان دو سال و برخی چند سال در این سِمَت بودند. بهتر است بگوییم موفق‌ترین رویکرد کدام رویکرد بوده است. به نظر من مهم‌ترین رویکرد مربوط به دوره سیدمحمد خاتمی است زیرا او به دنبال حفظ میراث و فرهنگ کشور بود و دغدغه فرهنگ را داشت. تجربه او می‌تواند پشتوانه‌ای برای فهم بهتر فرهنگ را برای ما به ارمغان بیاورد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره اقداماتی که در این سازمان انجام خواهند داد، گفت: ما به دنبال ایجاد فرصت هستیم تا به بارش افکار و بحث و گفت‌وگو درباره مباحث علمی که دانشمندان به آن معتقد هستند برسیم و این رفت و برگشت‌ها منتهی به یک نظریه شود.

او افزود: دیجیتال کردن منابع یکی از کارهای جدی ماست که بتوانیم منابع را دیجیتال کنیم تا در دسترس عموم قرار گیرند. کتابخانه به صورت 24 ساعته در اختیار همه مردم است و آمادگی داریم خدمات‌رسانی‌مان را بیشتر کنیم زیرا کتابخانه ملی نهادی علمی، پژوهشی و خدماتی در حوزه فرهنگ است. رویکرد ما برای آینده ماندگاری آثار و تبادل نظر است که این تبادل نظر به یک نظریه مرجع برسد.

او با بیان این‌که قرار است پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه ملی تفکیک شود، گفت: ما دو سایت مشخص و جداگانه در حوزه اسناد و کتاب خواهیم داشت و نکته دیگر این‌که پایان‌نامه‌های دانشجویی را که نوشته می‌شوند و براساس مصوبه یک نسخه آن‌ها به کتابخانه ملی ارائه می‌شود دیجیتال کرده تا در آینده بتوانیم ذخیره‌ای برای نسل‌های بعد فراهم کنیم. تلاش دیگر ما شامل فرهنگ‌سازی و بهبود شرایط فرهنگی جامعه است. گسترده کردن دامنه فهم مشترک از منابع فرهنگی یکی از رسالت‌های ماست.

بروجردی درباره به نمایش گذاشتن اسناد کشور گفت: ما با دستگاه‌های مختلف به مناسبت‌های مختلف، نمایشگاه‌های مشترکی را برگزار می‌کنیم و اسناد گذشته را به نمایش درمی‌آوریم.

او یادآور شد: علاوه بر اسناد گذشته ما در حال تولید سند نیز هستیم. همه دستگاه‌های دولتی به غیر از وزارت دفاع و تسلیحات کشور موظف هستند تا یک نسخه از اسناد خود را به کتابخانه ملی منتقل کنند و ما به دنبال نگهداری و ماندگاری این آثار هستیم. وزارت خارجه از نهادهایی است که بیشترین تعامل را در انتقال اسناد به این سازمان دارد و دستگاه‌ها هستند که به ما اعلام می‌کنند سندی محرمانه است و یا قابلیت انتشار را دارد. درست است که ما حق نداریم اسناد محرمانه را منتشر کنیم اما وظیفه حفظ و نگهداری آن‌ها به عهده ماست.  

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی بیان کرد: برخی از اسناد ما در خارج از کشور هستند. ما به دنبال مذاکره و عقد قراردادها برای انتقال این اسناد به سرزمین خود هستیم. اگر اسناد دست اشخاص باشد قابلیت مذاکره دارد و اگر چنان‌چه سندی قابلیت انتقال به داخل کشور را نداشت حداقل نسخه دیجیتال از آن را تهیه کنیم.

بروجردی درباره تأسیس پارکینگ در نزدیکی کتابخانه ملی که منجر به خساراتی به ساختمان این کتابخانه شده است نیز گفت: تپه‌های عباس‌آباد که کتابخانه ملی در آن‌جا مستقر است مجموعه مستقلی از شهرداری است اما شهرداری گاهی اعمال نظر می‌کند. یکی از کارهایی که انجام داد ایجاد پارکینگ بزرگی در کنار ساختمان کتابخانه ملی بود که چندین بار از شهرداری شکایت کرده‌ایم اما به نتیجه نرسیدیم. نزدیک انتخابات نیز به سرعت مشغول انجام پروژه خود بودند که با انتخاب شورای جدید از آن‌ها دعوت کردیم و بعد از بازدید از این مکان اعلام کردند که اقدامات لازم به سرعت انجام خواهد شد تا این پروژه را متوقف کنند یا کمک کنند که ساختمان ترمیم شود.

او درباره محدودیت استفاده از کتابخانه ملی نیز گفت: با توجه به محدودیت فیزیکی که ما در کتابخانه ملی داریم مجبور هستیم این محدودیت استفاده برای دانشجویان را اعمال کنیم. در صورتی که شرایط فراهم شود ما نیز تمایل داریم تا افراد بیشتری بتوانند از این کتابخانه استفاده کنند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره ثبت جهانی آثار گفت: دبیرخانه کمیته ثبت جهانی آثار در سازمان اسناد مستقر است. یکی از مراجعی که برای ثبت جهانی آثار اقدام می‌کند یونسکو است و نماینده‌ای در کشور ما دارد. درباره ثبت «مثنوی معنوی» ما سندی را ارائه کردیم اما متأسفانه این سند مدعی پیدا کرد که قدیمی‌تر از آن در کشور ترکیه و افغانستان وجود دارد که ارزشمندتر است. ما مکاتباتی با سازمان یونسکو داشتیم تا به صورت مشترک «مثنوی معنوی» به ثبت برسد. البته اگر این کتاب به صورت مشترک به ثبت برسد مرجعیت بیشتری پیدا می‌کند.

بروجردی همچنین خاطرنشان کرد: برای خرید نسخ خطی، سازمان برنامه‌ریزی و بودجه کشور بودجه مستقلی را برای ما در نظر گرفته است. در صورتی که نسخه خطی ارزشمندی در سایر کشورها وجود داشته باشد کمیته مخصوصی آن را ارزش‌گذاری می‌کند و در صورت ارزشمند بودن به دنبال خرید آن خواهیم بود.

او درباره تغییراتی که ممکن است در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایجاد شود، گفت: معمولا طبیعی است که بعد از انتخاب هر مدیر جدیدی ساختار تغییر می‌کند و وظایف جدیدی تعریف می‌شود. قبل از ورود من به این مجموعه قرار بود پژوهشگاه مستقلی در کتابخانه ملی ایجاد شود اما با توجه به اینکه ماهیت کتابخانه ملی فرهنگی، آموزشی و پژوهشی است محملی وجود ندارد که بخواهد پژوهشگاه مستقلی ایجاد شود. البته در آینده ممکن است بر حسب تغییر شرایط و نیاز روز این پژوهشگاه مستقل ایجاد شود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره برنامه‌های این سازمان برای توسعه میزان مطالعه نیز اظهار کرد: با توجه به توسعه شبکه‌های ارتباطی در فضای مجازی ما با کتاب‌خوانی فاصله گرفته‌ایم. دولت نباید متولی این امر شود بلکه باید بسترسازی لازم را انجام دهد تا رویکرد جامعه نسبت به این موضوع تغییر پیدا کند. بهتر است انجمن‌های علمی که برای کتاب‌خوانی شکل می‌گیرند این شرایط را فراهم کنند. البته انجمن‌های کتاب‌خوانی می‌توانند کتابخانه ملی را خانه دوم خود بدانند.

بروجردی همچنین گفت: در صورتی که سیاستی در مسیر رشد و توسعه کتابخانه باشد نیازی نیست که آن را تغییر دهیم بلکه لازم است آن را تقویت کنیم.

او درباره بازه زمانی که برای اسناد غیرمحرمانه تعریف می‌شود نیز گفت: بازه زمانی در کل دنیا برای اسناد 30 سال است و بعد از 30 سال اسناد می‌تواند در جامعه منتشر شود اما به دلیل این‌که در کشور ما بین تحولات مختلف پیوستگی وجود دارد ما نمی‌توانیم اسناد را منتشر کنیم. البته برخی از این اسناد به صورت کتاب چاپ شده‌اند و کسانی که کار مطالعاتی می‌کنند به آن‌ها دسترسی دارند.