اردوهای خطرساز دانش‌آموزی

تدبیر24»خانواده قربانیان باید شیوه نامه اردوهای دانش‌آموزی را بند به بند مطالعه کنند تا معلوم شود چه اندازه مسئولان آموزش و پرورش استان هرمزگان، مقررات برگزاری اردو‌های دانش‌آموزی را رعایت کرده اند؟ مرگ این دانش‌آموزان اگر نگوییم قتل عمد، قتل غیرعمد توسط برگزار‌کنندگان اردو محسوب می‌شود و مسئولان آموزش و پرورش از رده مدیر مدرسه تا مدیرکل و وزیر مسئول و ضامن هستند.
دستورالعمل اجرایی بازدید دانش‌آموزی، به استناد مصوبه سال 82 شورایعالی انقلاب فرهنگی، در آبان ماه سال 89 با امضای حمیدرضا حاجی بابایی وزیر وقت آموزش و پرورش به ادارات کل و مناطق ابلاغ شد. مسأله اصلی در برگزاری اردو، حفظ سلامت و امنیت دانش‌آموزان است.
در دستورالعمل آمده است: «در برگزاری و اجرای اردوها باید تمهیدات و اقدامات مقتضی به منظور تأمین کامل امنیت فردی و اجتماعی شرکت‌کنندگان پیش‌بینی و اعمال شود.» مجوز اردو باید بر اساس ماده 107 آیین نامه اجرایی مدارس صادر شود: «برای اعزام دانش‌آموزان به خارج از محدوده شهرستان محل تحصیل، علاوه بر اخذ رضایت کتبی اولیا، موافقت شورای مدرسه و موافقت اداره آموزش و پرورش محل نیز ضروری است.» نخستین اقدام اخذ رضایتنامه کتبی از پدر یا قیم قانونی و احراز صحت امضا یا اثر انگشت آنان است.
اقدام بعدی تأیید نوع وسیله نقلیه و مسیر اعزام دانش‌آموزان از سوی مدیر مدسه است. طبق دستورالعمل: «وسیله نقلیه حامل دانش‌آموزان باید سالم و مناسب باشند/ وسایل نقلیه مورد استفاده الزاماً می‌بایست از وسایل نقلیه اداری موجود یا شرکتهای مسافربری معتبر تأمین گردد/ رعایت ظرفیت قانونی وسیله نقلیه الزامی است/ وسیله نقلیه ضمن دارا بودن برگه معاینه فنی مجهز به امکانات ایمنی و وسایل مورد نیاز با توجه به فصول سال باشد.»
در خصوص راننده هم پیش‌بینی‌های دقیقی در آیین نامه شده از جمله اینکه «راننده باید توانایی جسمی و شرایط اخلاقی و روحی را دارا بوده و... مقررات قانونی و سرعت مجاز در حرکت وسیله نقلیه را الزاماً رعایت کند.... » همچنین در دستورالعمل آمده است که این موارد در قرارداد استفاده از وسیله نقلیه قید شود. ضمناً سرپرستان و مربیان موظفند در صورت عدم رعایت مقررات قانونی و سرعت غیرمجاز به راننده تذکر داده و در صورت عدم رعایت مقررات از سوی راننده به پلیس راه اطلاع دهند. اگرمفاد این دستورالعمل به طور کامل اجرا شود باز هم مسافرتهای اردویی دانش‌آموزان با ناوگان جاده‌ای موجود همچنان پرخطر است.
بر اساس کارشناسی پلیس راه اکثر تصادفات اتوبوس‌های حامل دانش‌آموزان تاکنون بر اثر «خطای انسانی راننده مانند خواب آلودگی و سرعت غیرمجاز و یا نقص فنی اتوبوس» اتفاق افتاده است. هر چند در دستورالعمل گفته شده که «حرکت وسایل نقلیه حامل دانش‌آموزان در شب با رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی و امور ایمنی درج شده در دستورالعمل بلامانع است.» به دلیل اینکه احراز توانایی جسمی و شرایط روحی و روانی رانندگان و ایمنی وسیله نقلیه مشکل است، باید دستورالعمل اردویی، بازبینی و حرکت اتوبوسهای حامل دانش‌آموزان در شب ممنوع شود.
نکته مهم‌تر این است که ایمنی کودکان و دانش‌آموزان در مقررات حمل و نقل اهمیت ویژه‌ای ندارد. در امریکا اتوبوس‌های مدرسه همگی به رنگ زرد و دارای استحکام و شکل ویژه هستند. هنگامی که این اتوبوسها کنار خیابان متوقف می‌شوند و فلاشرهای خود را روشن می‌کنند، همه وسایل نقلیه در دو طرف خیابان باید کاملاً متوقف شوند.
در ایران سرویس حمل و نقل دانش‌آموزان فرقی با خودروهای دیگر ندارد. راهنمایی و رانندگی هم مقررات ویژه‌ای برای سرویس حمل و نقل مدارس در نظر نگرفته است.در جاده‌ها وضع از این هم بدتر است. ناوگان حمل و نقل جاده‌ای در ایران فرسوده و غیرقابل اطمینان است. نقاط خطر خیز در جاده‌ها فراوان است. علاوه بر اینها جاده‌های ایران ظرفیت این همه وسایل نقلیه از سواری تا اتوبوس و کامیون را ندارند. راننده‌های وسایل نقلیه عمومی هم اغلب فاقد صلاحیت روحی و روانی لازم هستند. مجموعه این شرایط ریسک تردد در جاده‌های ایران را از ریسک حضور در میدان جنگ بیشتر کرده است. باید سفرهای اردویی دانش‌آموزان با ناوگان جاده‌ای را تا فراهم آمدن شرایط مناسب تعطیل کرد.
استفاده از ناوگان ریلی و هوایی ایمن‌تر است، اما با توجه به حجم سفرهای اردویی دانش‌آموزی، ظرفیت کافی ندارند. در چنین شرایطی اولیا باید قبل از امضا کردن رضایتنامه به ایمنی فرزندان خود فکر کنند و رضایت خود را منوط به فراهم آمدن ایمنی فرزندانشان در اردو کنند. شورای مدرسه و مدیر مدرسه هم بدون اطمینان از ایمنی دانش‌آموزان رضایت ندهند. اولیای دانش‌آموزان مقتول و مجروح هم به خاطر جلوگیری از تکرار چنین حوادثی مسأله را از نظر حقوقی تا آخر پیگیری کنند.
*کارشناس آموزش