سدی در برابر افراط گرایی

تدبیر24»سال ها است منطقه خاورمیانه در آتش تروریسم می سوزد؛ آتشی که گاه شراره های آن دامن کشورهای فرامنطقه ای و غربی را هم می گیرد و در مقیاسی کوچکتر، مصایب خاورمیانه را بری دیگر مناطق جهان بازنمایی می کند.
تروریسم اما تنها به پشتوانه بنیاد فکری ویرانگر خود از چنین قدرت دهشت افکنانه ای برخوردار شده است. افراط گرایی اسلامی، با برداشتی خشک و نادرست از آموزه های اسلامی و با ایده هایی خطرناک، فعالیت های تروریستی را تئوریزه می کند و با معناسازی و ارزش گذاری های ابداعی و انحرافی برای نیروهای خود، زمینه اقدامات تروریستی را فراهم می کند.
این گروه ها که سال ها است در منطقه به طور گسترده فعالیت می کنند، همواره جمهوری اسلامی ایران را به عنوان سدی در برابر تفکر و اقدامات دهشتگرایانه خود می بینند؛ سدی با پشتوانه فکری قوی که نه توان نفوذ در آن را دارند و نه غلبه بر آن را.

این گزارش به یادآوری چند نکته در این زمینه می پردازد:
1- افراط گرایی اسلامی با برداشتی جزم و انحرافی از آموزه های اسلام، به تفکر متصلب و خشکی تبدیل شده که قدرت تحمل هیچ نظر و عقیده ای را ندارد و به جای تحمل مذاهب و اعتقادات متفاوت، احترام به خواست اکثریت و حاکمیت قانون، تنها و تنها برای مخالفت با نظم موجود و حاکم کردن ایده های افراطی خود آن هم با روش های خشونت آمیز توسل می جویند.
اصالت قایل نبودن برای تفکری جز بنیادگرایی اسلامی، مسیر هرگونه تعامل، گفت و گو و تفاهم را برای افراط گرایان بسته است. تروریسم محصول این تفکر یک طرفه است که در نقطه مقابل گفتمان های تعاملی و صلح آمیز قرار می گیرد.

2- جمهوری اسلامی ایران به عنوان نظام حکومتی مبتنی بر گفتمان شیعه انقلابی، همواره در برابر فرقه و تفکرات افراطی و تند اسلامی قرار داشته است. این گفتمان با ارایه بدیلی عقلایی و ایجابی برای مبارزه با ظلم و ایجاد نظامی مبتنی بر خواست اکثریت مردم، در برابر تفکر و کنش افراط گرایی همواره دست برتر را داشته است.
گفتمان تشیع انقلابی که از حدود سی و هشت سال پیش کارآمدی خود را در مبارزه با ظلم و ستم و ایجاد حکومت مردم سالاری دینی به اثبات رسانده است، به واسطه برخورداری از بنیان های فکری قوی و تجربه عملی موفق، برای تفکر جزم و سخت افراط گرایی تهدیدی جدی به حساب می آید.

3- ظرفیت های بالای تفکر شیعی انقلابی در مبارزه با استکبار و ایجاد دموکراسی، موجب الگوگیری بسیاری از جنبش های آزادی خواهانه منطقه از آن بوده است. گفتمان شیعی انقلابی به عنوان تفکری انگیزاننده، در مبارزات ضد صهیونیستی مردم لبنان و فلسطین و گروه های مقاومت در سوریه و بسیج مردمی در عراق مورد الگوبرداری قرار گرفته است. همچنین این گفتمان مبنای عمل جنبش های آزادیخواه منطقه در جریان بیداری اسلامی قرار گرفت.
این تفکر به خاطر اعتقاد به اصلاح امور با بهره گیری از روش های تعاملی و غیر خشونت آمیز، در برابر تفکر افراطی اسلامی قرار گرفته است؛ تفکری که مروج آن کشورهایی چون عربستان سعودی هستند. عربستان و همپیمانان آن نه به خاطر پایبندی به اعتقادات اسلامی، بلکه بخاطر مقاصدی چون اهداف توسعه طلبانه منطقه ای پشتبانی از بنیادگرایان را در دستور کار خود قرارداده اند و با انواع حمایت های معنوی، مالی، تسلیحاتی و ... به گسترش و تقویت گروه های تروریستی کمک می کنند.

4- جمهوری اسلامی ایران نه تنها با ارایه الگویی عملی از گفتمان انقلابی شیعی در برابر افراط گرایی اسلامی قرار می گیرد، بلکه خود به عنوان یکی از پایگاه های مبارزه با افراط گرایی و تروریسم در منطقه فعالیت می کند.
جمهوری اسلامی که خود یکی از قربانیان افراط گرایی در منطقه است و سال ها است از نضج گیری گروه های بنیادگرای تروریسم در منطقه آسیب می بیند، علاوه بر اینکه برای افراط گرایان چالش های نظری ایجاد می کند، خود در صف اول مبارزه با این تفکر خطرناک قرار دارد. حضور مستشاری ایران در کشورهای سوریه و عراق و جنگ با تروریست ها، تهدیدی جدی برای افراط گرایان به حساب می آید.
آنچه مسلم است اینکه جمهوری اسلامی ایران در ابعاد و سطوح مختلف نظری و عملیاتی در برابر تفکر تند و افراطی گروه های تروریستی قد برافراشته و به این ترتیب به یکی از دشمنان اصلی این جریان فکری انحرافی تبدیل شده است.