در صورت لغو برجام کشورهای دیگر بیشتر ضرر می‌کنند

وی افزود: اما اگر آمریکا توافق را ترک کند و دیگر کشورهای اروپایی نیز از این اقدام پیروی کنند، قطعا برجام فرومی‌پاشد و وضعیت برنامه هسته‌ای ایران به دوره پیش از توافق و حتی بالاتر  باز می‌گردد.  به عنوان فردی که در جریان مذاکرات هسته‌ای بودم، مایل نیستم که چنین اتفاقی بیفتد.

به گزارش ایسنا، در این مصاحبه آمده است:

اشپیگل: حسن روحانی به تازگی تهدید کرده بود در صورت اقدام آمریکا برای اعمال تحریم های جدید، برنامه اتمی ایران می تواند در طول چند ساعت احیا شود. این تهدید تا چه میزان جدی است؟

صالحی: ما به صورت مداوم در حال ارزیابی این مساله هستیم که آیا این توافق به سود ما هست یا نه، و این که آیا بهای ماندن در این توافق زیادتر از حد معقول نباشد. در صورتی که آمریکا از این توافق خارج شود ولی بقیه کشورها همچنان متعهد بمانند، انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه، در این صورت بدون وجود آمریکا نیز به احتمال بسیار زیاد ایران به تعهدات خود در توافق پایبند می‌ماند. ولی اگر آمریکا از این توافق خارج شود و در پی آن متحدان اروپائیش نیز خارج شوند، در این صورت شکی نیست که توافق از هم می‌پاشد و ایران نیز باز می‌گردد و آنچه را که انجام می‌داد، دنبال می کند که از نظر فنی، در مرحله‌ای به مراتب بالاتر خواهد بود. به عنوان شخصی که بخشی از این مذاکرات را به عهده داشتم، مایل نیستم شاهد چنین رویدادی باشم.

اشپیگل: تاکنون روحانی نتوانسته است موفقیت اقتصادی چندانی به دست آورد که عمده علت آن تلاش آمریکا برای دور نگاه داشتن بانک‌های غربی برای همکاری با ایران است. برای مقابله با این چالش چه کاری می‌خواهید انجام دهید؟

صالحی: آمریکا در تلاش برای مسموم کردن فضای تجارت است. این کشور بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ را از همکاری با ایران باز می‌دارد و فضای ارعاب ایجاد می کند ولی در واقعیت، نمی‌توانند موفقیت چندانی به دست آورند. درست است که لفاظی‌های زیادی جریان دارد. در صورتی که آمریکا این گفتار را به عمل تبدیل کند، در این صورت با وضعیت کاملا متفاوتی روبرو خواهیم بود.

اشپیگل: این به چه معناست؟

صالحی: در صورتی که آمریکا تحریم‌های مرتبط با فعالیت های هسته ای ایران را معلق نکند، این اقدام به معنی عدم پایبندی عمده از سوی آنان خواهد بود.

اشپیگل: در صورتی که آمریکا از این توافق خارج شود و دیگران نیز از این کشور پیروی کنند، ایران به توسعه برنامه اتمی خود بازمی‌گردد، همچنین به اقتصادی غیرشفاف و متکی به بازار سیاه؛ در این صورت ممکن است بار دیگر منزوی شود و در منازعه دائم با قدرت غربی قرار گیرد؟

صالحی: این تقریبا درست است. همان‌طور که گفتم، در صورتی که توافق هسته‌ای نقض شود، از نظر اقتصادی ما با برخی دشواری‌ها روبرو می‌شویم ولی از نظر سیاسی دستاورد خواهیم داشت. می‌توانیم به جوانان شما بگوییم که دیگر نباید به آنها (آمریکایی‌ها) اعتماد کنید. ما یک‌بار تلاش کردیم و از خود انعطاف به خرج دادیم تا به توافق هسته‌ای دست یابیم. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی کامل ما را به این پیمان تایید کرد ولی آمریکایی‌ها این توافق را زیر پا گذاشتند. فراموش نکنید، انزوائی که به ما تحمیل شد، باعث شد به عنوان یک ملت، متحد شویم و مجبور باشیم روی پای خود بایسیم. افزون بر این، در زمینه دستاوردهای علمی در صدر قرار گرفتیم. به نظر من، شرکای ما بیش از ما زیان خواهند دید.

اشپیگل: منظور شما چیست؟

صالحی: در صورتی که توافق هسته‌ای از هم بپاشد، دیگر حل و فصل مساله هسته‌ای کره شمالی هیچ بختی نخواهد داشت. پیونگ‌یانگ خواهد گفت آنها توافق هسته‌ای با تهران را زیر پا گذاشتند، چطور می‌توانیم به آنها اطمینان کنیم؟ چنین اقدامی همچنین می‌تواند باعث تضعیف انسجام در پیمان منع اشاعه تسلیحات اتمی شود. سونامی خشمی از همه کشورهای علاقمند به فناوری صلح آمیز هسته‌ای ایجاد خواهد شد.

اشپیگل: همان‌طور که می‌دانید، مشکل ایران استفاده صلح‌آمیز از فناوری اتمی نبود بلکه تلاش برای ساخت سلاح اتمی بود. چند هفته پیش، ایران یک موشک بالستیک جدید آزمایش کرد. آیا زمان‌بندی این کار با هدف افزایش تنش‌ها عاقلانه بود؟

صالحی: در صورتی که آمریکا این را مساله بداند، این مشکل خود آنهاست. در هیچ جای توافق هسته‌ای گفته نشده است که ایران حق ندارد توانمندی موشکی خود را توسعه دهد. ما حقوق خودمان را جاری می کنیم و این طرف مقابل است که تلاش می‌کند آن را اقدامی تحریک کننده تفسیر کند. هر روز در سی و هشت سال گذشته، ما با آمریکا و دیگر کشورها درباره مسائل مختلفی که به ما اتهام می‌بندند، روبرو بوده ایم. یک روز «به اندازه کافی مردم‌سالار» نیستیم و روز بعد موضوع «حقوق بشر» و غیره مطرح می شود.

اشپیگل: حقیقتی در این نیست؟ (هیچ بخشی از این اتهام ها حقیقت ندارند؟)

صالحی: کشورهایی در منطقه هستند که اصلا انتخاباتی ندارند و حقوق بنیادینی برای شهروندانشان وجود ندارد که برای مثال، زنان حتی حق رانندگی ندارند ولی چون از نظر سیاسی در مدار غرب و بخصوص آمریکا قرار دارند، کسی کاری به آنها ندارد.

اشپیگل: تهران همکاری‌های نزدیک رئیس جمهور آمریکا با ریاض را چگونه می‌بیند؟

صالحی: تا جایی که من دیدم، آمریکا در وضعیت سردرگمی به سر می برد. حتی متحدان اروپائی آمریکا نیز نمی‌دانند ترامپ چه راهبردی را دنبال می کند. این سردرگمی فقط متوجه ما نیست، بلکه تاثیری منفی در عملکرد دولت آمریکا و متحدانش در منطقه نیز داشته است؛ برای مثال موضوع اخیر قطر.

اشپیگل: با وجود این که قطر محل استقرار مهم‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در خلیج فارس است ولی دونالد ترامپ به عربستان سعودی اجازه داده است تا رهبر گروهی از کشورها را برای منزوی کردن قطر به عهده بگیرد.

صالحی: یک روز صبح از خواب بیدار می‌شوید و متوجه می شوید قطر از ائتلاف نظامی کشورهای خلیج فارس بیرون آمده است، شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس؛ واقعا هم نمی‌توانم بگویم که قطر دوست (ما) بود. در خصوص سوریه و دیگر درگیری‌های منطقه‌ای، این کشور همواره در سوی دیگر قرار داشت ولی ما در حال حاضر به آنها امکان دسترسی به فضای هوایی، دریایی و جاده ای را می‌دهیم زیرا ما تنها راه آنها به خارج هستیم. اقدام صحیح سیاسی مستلزم عقلانیت و رویکردی منطقی است. از این روست که ما این مصالحه ها را در برابر قطر انجام می دهیم.

اشپیگل: این کار ممکن است سران عربستان سعودی را خشمگین‌تر کند. آنها هم‌اکنون نیز خود را در محاصره ایران می بینند.

صالحی: من چهار سال در عربستان سعودی زندگی کرده‌ام. بسیاری از مقامات این کشور را می‌شناسم. ما همواره اختلاف دیدگاه داشته‌ایم ولی از روابطی تقریبا خوب در زمینه های مختلف از جمله اقتصاد، تجارت و گردشگری برخوردار بودیم، گردشگران ایرانی به عربستان می روند و گردشگران عربستانی به ایران می آمدند. ایران هیچ نقشه‌ای برای سرزمین، ثروت یا چیزهای دیگر آنها ندارد. ما نفت و گاز کافی و سرزمین های گسترده خودمان را داریم.

اشپیگل: با این وجود، به نظر می رسد که روابط تهران و ریاض از هم گسسته باشد.

صالحی: بعد از درگذشت ملک عبدالله و روی کار آمدن پادشاه جدید، روابط دو طرف به آرامی رو به وخامت گذاشت. عمده علت نیز این توهم بود که ایران در حال محاصره آنان است. بر اساس این توهم، آنها برای تصرف یمن و ایجاد گشایشی جدید حرکت کردند ولی خود را در چاهی عمیق یافته اند که نمی دانند چگونه از آن خارج شوند.

اشپیگل: به نظر نمی رسد که ایران هم چندان علاقه‌ای به کمک به آنها برای خروج از این وضعیت داشته باشد.

صالحی: همان‌طور که مقامات کشورمان گفته‌اند، ما آماده ایم و مایلیم کمک کنیم. با این حال، عربستان سعودی باید واقعیت های جاری را درک کند و باور دارم در نهایت آنها مسیر خود را تغییر می دهند و به این درک می رسند که ایران می تواند دوستی خوب و قابل اعتماد باشد. وقتی هفت سال پیش مسئولیت وزارت خارجه را گرفتم، عربستان سعودی و ترکیه اولویت های نخست من بودند. در کنار ایران، سه کشور می توانند امنیت و ثبات را به منطقه بازگردانند. شخصا مایل هستم که شاهد بازگشت روابطمان با عربستان سعودی به دوران قبل و حتی بهتر از آن باشم. اگر ما با عربستان سعودی روابطی خوب داشته باشیم، از بسیاری از سطوح نفع می‌بریم زیرا خلیج فارس شاهراه ما به شمار می آید. چگونه می توانیم اوضاع را در خلیج فارس امن کنیم؟ فقط در صورتی که این کشورها به توافقی دوجانبه دست یابند.