اهمیت سفر اردوغان به ایران

تدبیر24»بنابراین سفر رئیس جمهور ترکیه به ایران و گفت‌وگوی احتمالی دو کشور درباره همه‌پرسی اقلیم آن هم در روزهای حساس و سرنوشت‌ساز عراق بسیار حائز اهمیت است. نباید فراموش کرد که صرف نظر از روسیه؛ ایران و ترکیه مهم‌ترین کشورهای منطقه از منظر جمعیت، وسعت و توان اقتصادی و جایگاه در جهان و دموکراسی هستند. فارغ از اثرگذاری این دو کشور مهم منطقه‌ای، دو کشور اسلامی و همسایه و برخوردار از مشابهت فرهنگی و ظرفیت‌های بالای اقتصادی هستند. بنابراین اگر ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور کنار یکدیگر قرار بگیرد از بسیاری جهات نسبت به دیگران بی‌نیاز خواهند بود. ایران دروازه ورود ترکیه به آسیای دور و شرق آسیا و در مقابل ترکیه نیز دروازه ورود ایران به اروپا است. ظرفیت‌های دو کشور در همه حوزه‌ها یکدیگر را تکمیل می‌کنند. ایران از منظر انرژی برای ترکیه مفید است و ترکیه نیز ایران را در برخی از محصولات و خدمات مانند توریسم تامین می‌کند. بنابراین امتیازی وجود ندارد که ایران و ترکیه نیز فاقد آن باشند. بر این اساس، گمان می‌رود که در کنار ترکیه و ایران کشورهای سوریه، عراق و روسیه نیز می‌توانند بلوک قدرتمندی در منطقه تشکیل دهند. در این صورت نباید تردید به دل راه داد که سایر کشورهای منطقه به این بلوک اضافه خواهند شد و این بلوک ظرفیت گسترده‌ای در جهان شکل خواهد داد. اما بدیهی است که محور گفت‌وگوی مقامات ارشد ترکیه و ایران در سفر آتی اردوغان به تهران در روزهای پیش رو درباره مسائل اقتصادی، توسعه روابط و مذاکره پیرامون حتی نگرانی‌های مشترکی مانند موادمخدر، تروریسم و همه‌پرسی کردستان خواهد بود. سفر قریب‌الوقوع اردوغان به ایران از این منظر بسیار حائز اهمیت است و دو کشور می‌توانند با یکدیگر روابطی راهبردی تنظیم کنند. از سویی همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد یکی از نگرانی‌های مشترک ایران و ترکیه همه‌پرسی اقلیم کردستان و تاثیر نتیجه این همه‌پرسی در وضعیت عراق و منطقه خواهد بود. به همین دلیل این گفت‌وگو می‌تواند در آینده اثرگذار باشد و به تصمیم و تحریم‌های مشترک دو کشور علیه اقلیم کردستان بینجامد. بدیهی است که در چنین شرایطی اقلیم نمی‌تواند مستقل باشد و ادامه حیات دهد. بارزانی در پازلی بازی ‌می‌کند که می‌داند نتیجه‌ای در بر ندارد. طی روزهای اخیر ترکیه اعلام کرد که بر اساس پیمانی که از گذشته وجود دارد پس از جدایی بخش‌هایی از خاک ترکیه، آنکارا می‌تواند موصل و کرکوک را به خاک خود ملزم کند. در صورت تجزیه اقلیم کردستان از عراق، سوریه و بدین ترتیب دولت مرکزی بغداد نیز این مساله را بر نمی‌تابد، حتی یکی از مقامات ارشد ایران یعنی شمخانی طی روزهای گذشته اعلام کرد که قرارداد ایران با دولت مرکزی عراق است. بنابراین بسیار عجیب است که چرا اقلیم کردستان در چنین شرایطی بازی قمار بازنده را آغاز کرده است. از این رو گمان می‌رود که اقلیم کردستان باید اندکی در تصمیم خود تجدید نظر کند و با دولت مرکزی وارد گفت‌وگو شود. اگر هم انتقاد و شکایتی نسبت به دولت مرکزی دارد باید در چارچوب روابطی دوستانه با این دولت حل کند در غیر این صورت عملکرد عجولانه اقلیم به افزایش مشکلاتش منجر خواهد شد. اگر کردها تصور می‌کنند که با همه‌پرسی می‌توانند امتیاز بیشتری از دولت مرکزی کسب کنند این تصور اشتباهی بیش نیست، زیرا این بازی یک بازی دو سر زیان است و باید اقلیم راه دیگری پیدا کند. بنابراین اگر اقلیم کردستان خواهان روابط دوستانه با همه کشورها از جمله ایران و ترکیه است باید در تصمیمات خود تجدید نظر کند. سفر آتی اردوغان به ایران می‌تواند برای ترکیه و ایران و به ویژه منطقه موثر باشد زیرا تغییرات جدی و بنیادی در منطقه شکل خواهد گرفت که باید از هم‌اکنون کشورهای اثرگذار منطقه به دنبال تدبیر و راه چاره‌ای باشند. نگارنده‌ معتقد است که در عربستان و بحرین و برخی دیگر از کشورها تغییرات بنیادین شکل می‌گیرد و در پی این تغییر، جغرافیای منطقه و دیدگاه‌های حاکم در آن نسبت به گذشته تفاوت خواهد کرد و از این حیث سفر اردوغان به ایران حائز اهمیت است.

حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه