دیدار لاریجانی با رئیس دولت اصلاحات اتفاقی بود

تدبیر24»چندروزقبل در مراسم ترحیم آیت‌ا... راستی‌کاشانی که با ایام سوگواری محرم همزمان شده بود، رئیس‌مجلس کنار رئیس دولت اصلاحات نشست و این هم‌نشینی خبرساز شد. رسانه‌های نزدیک به جبهه‌پایداری و دلواپسان این هم‌نشینی را نزدیکی لاریجانی و اصلاح‌طلبان و برخی از اصلاح‌طلبان آن را تقلایی برای کسب حمایت اصلاح‌طلبان در انتخابات1400 عنوان کردند. به‌هرروی ادامه یا پایان ائتلاف اصولگرایان‌معتدل و اصلاح‌طلبان به یکی از بحث‌های مهم این روزها تبدیل شده است. عبدا... ناصری در این‌باره به گفت‌وگو با «آرمان» پرداخته که می‌خوانید.

در حالی که رسانه‌های‌دلواپس تلاش می‌کنند تا نشان دهند دیدار لاریجانی و رئیس دولت اصلاحات از روی برنامه‌ریزی قبلی بوده، یکی از فعالان‌برجسته اصولگرا کنارهم‌نشستن این دو را طبیعی دانست. نظر شما در این‌باره چیست؟

من فکر می‌کنم موضع‌گیری احمد توکلی را باید واکنشی نسبت به این فضاسازی‌ها دانست. هیچ‌برنامه‌ای برای این دیدار وجود نداشت، اما نکته مهم این است که لاریجانی دارای شخصیت معقول و معتدلی است و بیشتر از دلواپسان به نظام و انقلاب باور دارد. رئیس‌مجلس باور دارد توسعه‌کشور به تعامل دو جناح نیازمند است؛ دو جناح، دو بال سیاسی کشور هستند. او با اینکه به احمدی‌نژاد باور داشت، پس از چندی راه خود را از او جدا کرد و از سال92 به‌تدریج به ائتلاف اصلاحات-اعتدال پیوست که منافع‌کشور را در اولویت قرار داده‌اند. البته می‌کوشد ماهیت اصولگرایی خود را حفظ کند.

آیا امکان دارد لاریجانی کاندیدای اصلاح‌طلبان برای انتخابات1400 باشد؟

اکنون اصلاح‌طلبان به دو دلیل نمی‌خواهند به انتخابات1400 بپردازند. نخست آنکه دولت دوازدهم کار خود را به‌تازگی آغاز کرده و 4سال دیگر از عمر دولت باقی مانده است. البته عملکرد چهارسال آینده بر رویکرد اصلاح‌طلبان در انتخابات سیزدهم اثر خواهد گذاشت. روحانی پیش از انتخابات92 عضو جامعه روحانیت مبارز بود و اصلاح‌طلبان در عملی غیرمنتظره حمایت خود را از او اعلام کردند، 4سال حمایت خود را ادامه دادند و اکنون منتظر حصول نتیجه هستند. دلیل دوم اینکه اصلاح‌طلبان پیش از انتخابات1400، انتخابات1398 را در پیش دارند. اصلاح‌طلبان در مجلس‌دهم موفق شدند به کف‌مطالبات خود برسند؛ برای مجلس‌یازدهم نیز همین استراتژی را در سر دارند که مجالسی نظیر ادوار هفتم تا نهم تکرار نشود. البته من معتقدم به‌رغم موضوع صلاحیت‌ها و نهادهای نظارتی، مجلسی نظیر این سه مجلس شکل نخواهد گرفت و حداقل اینکه مجلس‌دهم تکرار خواهد شد. مجلس‌یازدهم اگر اصلاح‌طلب‌تر از مجلس‌فعلی نشود، ضعیف‌تر نیز نخواهد بود. بنابراین اصلاح‌طلبان منتظرند وضعیت مجلس آتی مشخص شود؛ آنها متاثر از عملکرد دولت‌دوازدهم و نتیجه انتخابات مجلس‌یازدهم، وضعیت جامعه‌مدنی و شرایط بین‌المللی و ملی کشور تصمیم خود را برای انتخابات1400 خواهند گرفت. ما سال92 را تجربه کردیم؛ در آن سال تا یک‌هفته قبل از انتخابات کسی گمان نمی‌برد روحانی، عضو جامعه روحانیت مبارز، کاندیدای اصلاح‌طلبان باشد، اما ما راهبردمحور شدیم و با ارجحیت‌دادن منافع‌عمومی و ملی بر بسیاری از مطالبات‌مشروع خود با اعتدالیون ائتلاف کردیم.

برخی چنین عنوان می‌کنند که اصلاح‌طلبان از ایدئولوژی تهی شده یا در روند استحاله ایدئولوژیک قرار گرفته و از سر ضعف ائتلاف کرده‌اند. آیا این دیدگاه درست است؟

خیر. اینکه افرادی از جبهه اصولگرایی اعتراف می‌کنند که انتخابات94 و 96 انتخاب نبود، بلکه انتصابی از سوی رئیس دولت اصلاحات بود، نشان می‌دهد گفتمان‌ها و بنیان‌های ایدئولوژیکی و استراتژیکی این گفتمان، کاملا پابرجا و ریشه‌دوانده در اعماق جامعه است. اینکه اصولگرایان‌معتدل که اکثریت نحله سیاسی اصولگرایی را تشکیل می‌دهند، در انتخابات96 ستادی برای کاندیدای موردحمایت این جریان می‌زنند، نشان می‌دهد اصلاح‌طلبان از نظر ایدئولوژی، راهبرد، نظریه‌پردازی، مانیفست‌سازی و گفتمان‌پروری به مشکلی برنخورده‌اند، بلکه آنها می‌خواهند با واقع‌بینی بر اساس دو ویژگی محوریت قراردادن مصالح‌ملی و تحکیم ریشه‌های‌نظری در بنیان‌های جامعه‌مدنی، حسب مقتضیات و مصالح‌عمومی با حفظ هویت اصلاح‌طلبی خود راه درست را در پیش بگیرند.

بسیاری از کنشگران و تئوریسین‌های جبهه‌اصلاحات طرح مطالبات‌حداقلی و واقع‌بینانه را یکی از پایه‌های ائتلاف می‌دانند و بر آن تاکید می‌کنند. ارزیابی شما چیست؟

این طرح تاکنون بسیارمفید عمل کرده و علت نزدیکی این دو جریان عقلگرا، یعنی اصلاح‌طلب و اصولگرای معتدل، همین موضوع بوده است. زمینه‌های جبری و وجوبی در شرایط خطیر پس از هشت‌سال 84تا92، معتدلان کشور را به هم نزدیک کرد و هر دو جریان به طرح مطالبات‌حداقلی رسیده‌اند. اکنون اصولگرایان‌معتدل مثل مطهری، ناطق‌نوری و لاریجانی، بیش از اصلاح‌طلبان درباره برخی موضوعات سخن می‌گویند. نباید از یاد ببریم در شرایط‌پیچیده داخلی از جهاتی همچون رکود و عدم‌اشتغال جوانان نیاز به هوشیاری بیشتری وجود دارد. نسل‌جوان ما می‌خواهد مسئولان مطالبات آنها را برآورده کنند. امروزه شبکه‌های نوین ارتباطات که جوانان مدیریت آنها را برعهده دارند، بر مطالبات حزبی، جناحی و حتی سخنان و برنامه‌ریزی‌های مسئولان کشوری و لشکری اثر می‌گذارند. باید واقعیات را به‌گونه دیگری دید و معترف شد بسیاری از اهداف، آرمان‌های دست‌نیافتنی هستند. هردو جناح عقلگرای سیاسی امروز به این نتیجه رسیده‌اند و در موضوع برجام این نتیجه‌گیری را به بدنه‌حاکمیت نیز تسری دادند. همه جناح‌های سیاسی و کارگزاران سیاسی معتقدند حفظ برجام ضرورت دارد و نباید ایران به پیشابرجام بازگردد.

برخی معتقدند اصولگرایان از اصلاح‌طلبان استفاده کردند و پس از انتخابات اصلاح‌طلبان را کنار گذاشتند و راه‌پیشین خود را ادامه دادند. آیا این برداشت را می‌پذیرید؟

یکی از بزرگ‌ترین دستاوردها این بود که بخش‌مهمی از اصولگرایان خرج خود را از جریان افراطی و رادیکال اصولگرا جدا کردند و رویکرد عقل‌اندیشی، آینده‌نگری و مصلحت‌بینی ملی را مبنای کار خود قرار دادند و جریان تندرو را کنار گذاشتند. این حرکت، یعنی نزدیکی اصولگرایان به ایده‌ها، گفته‌ها، آرمان‌ها و خرده‌گفتمان‌های اصلاح‌طلبی. اصلاح‌طلبان امروز بیش از اینکه خواستار رسیدن به قدرت‌سیاسی باشند، دنبال بهسازی و توسعه‌کشور هستند، بنابراین حاضرند اگر برخی چهره‌های‌شاخص و شایسته جناح اصولگرای عاقل بیشتر از آنان در توسعه‌کشور اثر می‌گذارند، عرصه را به آنان واگذار کنند و نیروهای جریان اصلاحات به بسط و توسعه ایدئولوژی اصلاحات در سطح جامعه بپردازند. اصولگرایان عقل‌اندیش و معتدل نیز افرادی نیستند که از رقیب‌سیاسی خود استفاده ابزاری کنند.

چرا رسانه‌های جبهه‌پایداری در تلاشند لاریجانی را اصلاح‌طلب نشان دهند؟ نفع آنان در طرح‌ این موضوع چیست؟

جبهه‌پایداری با چشم خصومت ویژه به لاریجانی می‌نگرد. لاریجانی در عرصه سیاست کشور چهره‌ای قدرتمند است، همچنان که رئیس دولت اصلاحات چهره‌ای پرنفوذ محسوب می‌شود. جناح‌مقابل همگرایی این دو نفر را نامیمون تصور می‌کند. از این رو حتی از دیدار تصادفی دو شخصیت قدرتمند سیاسی و مذهبی هم واهمه دارند. البته اگر مجلس‌دهم و دولت‌دوازدهم عملکرد مناسبی از خود نشان ندهند، دوباره جریان شبه‌‌پوپولیستی بر سرکار خواهد آمد و کشور به بحران‌های قبلی برمی‌گردد. روحانی در دولت و لاریجانی در مجلس، وظیفه‌خطیری دارند و البته در هوشمندی و هوشیاری لاریجانی تردیدی نیست.