پلاسکو حاصل یک رانت بود

تدبیر24»به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، «اسکندر مختاری معمار»، استاد دانشگاه، پژوهشگر و محقق میراث فرهنگی در نشست "پلاسکو، شهر تاریخی و میراث شهری" در پژوهشگاه میراث فرهنگی گفت: محله‌ای که پلاسکو در آن استقرار یافته، بخشی از تهرانی است که از سال ۱۲۸۵ در محدوده توسعه شهری قرار گرفت. در غرب این منطقه اراضی مستوفی‌الممالک و در بالای خیابان جمهوری باغ‌های ظهیرالدوله و باغ سردار معتمد و خانواده پیرنیا قرار دارند که در توسعه شهری این قسمت در داخل مجموعه شهری قرار می‌گیرند.

به گفته وی، تحولات دوره قاجاری نشان می‌دهد در این نقطه بیشتر خانه باغ‌های درشت هستند و در این محله یک بنیاد سایر ادیان هم مشاهده شده و شاهد سکونت ارامنه و کلیمیان هستیم که این امر نشان می‌دهد این مناطق برای سکونت ادیان مختلف پرجاذبه بوده‌اند.

او با بیان اینکه طرح‌های خیابان‌کشیِ بلدیه به شکلی است که نقش شهر حفظ می‌شود و صدمه‌ای در این محدوده به شهر نمی‌خورد، افزود: ساختار شهر بعد از تعریض و خیابان‌کشی همان ساختار دوره قاجاری است.

این پژوهشگر میراث فرهنگی افرادی که در بلدیه کار می‌کردند را انسان‌های آرمان‌گرایی دانست که به دنبال یک فرصت هستند تا تهران را به شهری قابل افتخار تبدیل کنند و به همین دلیل امروز حتی یک بنای فاقد ارزش که در دوره بلدیه در کنار خیابان‌ها شکل گرفته باشد را نمی‌توان پیدا کرد و همه این آثار فاخر هستند.

او گفت: همراه این اقدامات توسعه‌ای، خدماتی هم به این بخش از شهر می‌آید از جمله داروخانه، سه سینما، مسجد هدایت، تجارتخانه‌ها، هتل و عکاسخانه‌ها و کافه‌ها را در این لبه خیابان داریم و داخل آن پر از خانه باغ‌های آغاز دوره مدرن است.

«مختاری» از ساختمان مرحوم مشیرالدوله پیرنیا به عنوان قدیمی‌ترین ساختمان این منطقه نام برد و گفت: پیرنیا در ۱۰ سال آخر عمرش کتاب کامل تاریخ ایران را تالیف کرده و خانه‌اش را وقف امور پزشکی می‌کند. خانه مرحوم پیرنیا امروز مرکز تحقیقات طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی است.

او با اشاره به این که زمین مدرسه ژندارک توسط خانواده پیرنیا هدیه شده است گفت: فارغ‌التحصیلان این مدرسه دخترانه، بسیار افراد فرهیخته‌ای بودند و این مدرسه توانست یک دوره افتخار بزرگ را برای شهر و زن‌های شهر رقم بزند.

این پژوهشگر میراث فرهنگی کودتای ۱۳۳۲ را باعث تخریب ساختار اجتماعی ایران و تهران دانست و گفت: رویدادهای آن دوران لاله زار به تدریج باعث شد روشنفکرها این محل را ترک کنند و از اواخر دهه ۴۰ لاله زار پاتوق عشرت طلبان شد.

پلاسکو حاصل یک رانت

مختاری یکی از پیامدهای این اتفاق را شکل‌گیری و رواج رانت‌خواری در شهر دانست و گفت: پلاسکو صد درصد سطح اشغال و تراکم ۱۷ طبقه در مرکز تاریخی حاصل یک رانت است.

او افزود: با ساخته شدن پلاسکو، دیگر سکونت در خانه‌های اطراف به دلیل اشراف دید معنا نداشت؛ از سوی دیگر این مرکز تجاری دیگر حتی جایی برای کسب و کارهای عادی و محلی هم نمی‌گذارد و بساط محله‌ای را منفجر می‌کند. در واقع این سال‌ها را می‌توان سال‌های افول مرکز تاریخی نامگذاری کرد.

مختاری در ادامه سخنان خود به آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در سال گذشته اشاره کرد و گفت: در این ترم پروژه‌ای را مطرح کردم با این عنوان که اگر شهر همین وضعیت را ادامه دهد و مدیر نداشته یا مدیریتش تحت سیطره سوداگر باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟ و اگر برعکس مدیریت درستی وجود داشته باشد چه می‌شود؟

این استاد دانشگاه با اشاره به این که در وضع موجود چند لحظه وجود دارد، گفت: وضعیت نخست، وضع سلامت (خانه پیرنیا)، بعدی لحطه ناخوش احوالی(مدرسه ژندارک)، سوم مرحله بیماری و در آخر استعاله را داریم و اگر وضعیت نخست که حال خوبی دارد را رها کنیم در نهایت به پاساژ فردوسی می رسیم که قسمتی از محل را گرفته و مدام در حال عقب رفتن است.

خرید خانه‌های تاریخی توسط یک نفر

مختاری گفت: یک نفر تعدادی از خانه های تاریخی را خریده و منتظر است تا در فرصت مناسب بقیه را هم خریداری کند؛ به عبارتی این افراد در حال رصد هستند تا هر زمان که موفق شدند به مدیریت شهری آسیب بزنند و به اهداف خود برسند.

او افزود: در حال حاضر ما دو آینده در اینجا می‌توانیم داشته باشیم، آینده‌ای که کیفیت محوران رقم می‌زنند و دوم آینده‌ای که سوداگران شهر رها شده می‌سازند و این دو همچنان در حال جدال هستند؛ هرچند در ظاهر هر دو گروه مشابه هم هستند، اما نتیجه کار این دو بسیار متفاوت است.

درباره تصمیم‌گیری برای ساختمان پلاسکو گفت: ساختمان‌های باقیمانده پلاسکو را به مردم تحویل نمی‌دهند، چون قصد بارگذاری روی آن را دارند.

این پژوهشگر میراث فرهنگی افزود: یک عده را برای دادخواهی جلو می‌اندازند و به بهانه پاسخگویی به زیان دیده‌ها، قصد بارگذاری در پلاسکو را دارند و در نهایت ما ۵۰ سال دیگر مثل امروز افسوس خواهیم خورد که چرا شهر اجازه داد یک متجاوز این فاجعه را رقم بزند.

مختاری با تاکید بر این که در اینجا ساختمان بلند بی‌اعتبار خواهد بود و مرکز تاریخی را هم بی‌اعتبار خواهد کرد، گفت: اینجا جای بارگذاری بیشتر نیست.

وی با اشاره به حریم مدرسه ژاندارک و محدوده خانه سردار معتمد گفت: من معتقدم به جای پلاسکو نباید چیزی ساخته شود، یا تنها یادمانی ساخته شود؛ اما اگر هم قرار بر ساخته شدن است همان چیزی که تخریب شده دوباره ساخته شود.