اربعین؛ چشمه‌سار جوشان معرفت

تدبیر24»در این حدیث آمده است: «او فروغ اولیا و دوستان من و حجت من و ذخیره‌ای برای شفاعت گنهکاران است.» همچنین پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «حسین از من است و من از حسین هستم.» شخصیت نورانی امام حسین(ع) چنان والا و متعالی است که دشمنان او نیز زبان به ستایش ایشان گشوده‌اند. حسین(ع) به شهادت عارف و عامی و دوست و دشمن، والاترین مظهر وفاداری، معرفت، عبودیت، مدارا با خلق، فداکاری، مروت، جوانمردی، دلسوزی و... است. اوج معرفت‌‌اندوزی سیدالشهدا را می‌توان در دعای عرفه به تماشا نشست که چگونه در محضر معبود غرق ستایش و نیایش می‌شود.

تمام ابعاد وجودی سالار شهیدان سرمشق و الگو برای انسان است:‌ ایثار و گذشت، استقامت و ایستادگی روی اصول و کوتاه‌نیامدن از باورها و اعتقادات، مرزبندی میان حق و باطل، برخورد اخلاقی و انسانی در همه شرایط (حتی در قبال دشمنی که آب روی اهل ‌بیت پیامبر خدا می‌بندد) گذشتن از همه تعلقات مادی و دنیوی و چشم‌ پوشیدن از همه آنها حتی فرزند و خانواده و بستگان، صبر و تسلیم دربرابر رضای الهی، شجاعت، شهامت، آزادگی، ایمان و ادب و ده‌ها درس دیگر؛ در حقیقت عاشورا، الگویی جاویدان برای تمام اعصار و قرون به شمار می‌رود. در ماه‌های محرم و صفر،‌ شوری حسینی در کشور اوج می‌گیرد و حرکاتی خودجوش، مردمی، بی‌شائبه و خالصانه را شاهد هستیم. فرهنگ عاشورا و اربعین، حامل چنان بار معنایی است که موجب همبستگی، همنوایی و همگرایی ملت از پیر و جوان و زن و مرد در این آیین می‌شود که به خیزش اجتماعی خودجوش و میلیونی راهپیمایی اربعین می‌انجامد.

اکنون که مردم، تمام سرمایه و توان خود را در طبق اخلاص نهاده و در راستای زنده نگه داشتن و پررنگ کردن مناسک حسینی از جان و دل می‌کوشند، باید از این بستر عاطفی، عرفانی، حماسی و فرهنگی حداکثر استفاده را نمود و مردم دلباخته را به اوج قله معرفت‌اندوزی رهنمون ساخت.

کاش فرصتی فراهم می‌شد که صادقانه عملکردمان را با سیره و منش امام حسین(ع) می‌سنجیدیم و درمی یافتیم که آیا عشق ما به آن عزیز عظیم‌الشأن، تنها در عزاداری‌ها خلاصه می‌شود یا جرعه‌ای از چشمه جوشان سراسر کمال و اخلاق و معرفت اربعین نیز نصیب‌مان گردیده است؟ باید از این اکسیر حیاتبخش بهره‌مند شد و به تولید و بازتولید دائمی فرهنگ عاشورا و اربعین در جامعه امروز پرداخت. سِر درونی معرفت‌زایی عاشورا و اربعین نیازمند کشف و تداوم و تکرار است. اگر بر این باوریم که «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» پس بهتر است در کنار مناسک محرم و صفر، به تفسیر معنوی و معرفتی آن نیز توجه کنیم تا ارزش‌های محرم را محدود به روزهای عزاداری سالار شهیدان نساخته و در همه زمان ها و مکان‌ها جاری و ساری سازیم. راهپیمایی اربعین بهترین فرصت برای ماست که به‌ عنوان پرچمداران اسلام عقلانی و اعتدالی، تمام کوشش خود را برای تبیین صحیح این فرهنگ و مبارزه و مقابله با تفسیرهای ناصحیح و ناصواب به کار گرفته و گام‌های مؤثر و استواری در این مسیر برداریم.

نهضت امام حسین(ع) و یاران بزرگوارش، منظومه‌ای حماسی و معرفتی است و فروکاستن ابعاد معرفتی اربعین و عاشورا، خطر تهی ‌شدن از مقصد و مقصود اصلی را در پی خواهد داشت. امامی که ما در منابع معتبر دینی و تاریخی شناخته‌ایم، همان کسی است که تا آخرین لحظات برای اجتناب از درگیری و خونریزی تلاش کرد و از سوی دیگر حتی نزدیک‌ترین یاران خویش را در لحظات سرنوشت‌ساز، با خاموش کردن چراغ‌ها و برداشتن بیعت، مخیر گذاشت تا به گوهر اختیار آدمی به مثابه بزرگ‌ترین سرمایه انسانی هر آفریده‌ای کوچک‌ترین خللی وارد نشود.

امامی که دلاورانه در روز عاشورا به مصاف دشمن می‌رود، همان کسی است که سواران و حتی اسب‌های تشنه لشکر مقابل را با مهربانی تمام سیراب می‌کند و دشمن نادم را با نگاهی کریمانه و رحیمانه به آغوش مهر و رحمت خود فراخوانده و سر خونینش را به دامان می‌گیرد.کوتاه سخن آنکه ما باید از عنصر هویت‌ساز، انسجام‌آفرین، وحدت بخش و معرفت افزای اربعین کمال استفاده را نموده و در عین حال که در بعد جهانی، تصویری مناسب از اسلام به نمایش می‌گذاریم، در بعد داخلی نیز در راستای بازگشت به خویشتن خویش، تخلق به اخلاق حسینی و زدودن زنگارهای گناه و غفلت از دل‌ها به بهترین نحو بهره بگیریم و بتوانیم شور حسینی را با شعور حسینی همراه کرده و آن را به سایر ایام سال تداوم و تسری بخشیم و این گونه نباشد که با پایان یافتن ایام محرم و صفر، شاهد ظهور مجدد بداخلاقی، انگ زنی، تهمت و افترا و ده ها چالش اخلاقی دیگر باشیم. این سرمایه اجتماعی و فرهنگی عظیم را قدر بدانیم و با تمسک به «چراغ هدایت» و «کشتی نجات»، با پایمردی بر صراط مستقیمی که امام حسین(ع) ترسیم نمود، به تعبیر حضرت امام رضا(ع) با قرار گرفتن در این سفینه وسیع و سریع به ساحل نجات و رستگاری رهنمون شویم.