نقش ویتامین‌های C و E

حشره­‌کش‌­های ارگانوفسفره به‌طور گسترده برای کنترل حشرات در محیط انسان، امور کشاورزی و دامپروری و حتی صنعت استفاده می‌­شوند. مسمومیت با این مواد یکی از مشکلات مهم بهداشت جهانی است. در ایران نیز این ترکیبات یکی از علل مرگ‌ومیر ناشی از مسمومیت هستند. به همین دلیل با افزایش مصرف روزافزون حشره‌کش­‌های ارگانوفسفره، بررسی اثر این ترکیبات بر انسان و حیوانات آزمایشگاهی و یافتن راه‌هایی به‌منظور کاهش اثرات مضر آن‌ها، از اهمیت بسزایی برخوردار است. 

در این رابطه، گروهی از محققان دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله (عج) تهران، با انجام آزمایشی بر روی جانوران مدل به‌منظور کاهش تأثیرات منفی آفت‌کش دیازینون، به سراغ ویتامین‌های مهم E و C رفته‌اند.

این مطالعه بر روی 6 گروه از موش‌­های صحرایی نژاد ویستار انجام شده‌ است. برای انجام پژوهش، حیوانات به 6 گروه تقسیم شدند. به گروه اول، به‌منظور کنترل کردن آزمایش، تنها روغن ذرت داده شد که حلال دیازینون است. ولی به گروه‌های دیگر ترکیبات زیر داده شد: گروه دوم؛ صرفاً دیازینون، گروه سوم؛ صرفاً ویتامین E، گروه چهارم؛ صرفاً ویتامین C، گروه پنجم؛ دیازینون به همراه ویتامین C و گروه ششم؛ دیازینون به همراه ویتامین E. 24 ساعت پس از انجام موارد فوق، مغز حیوانات استخراج شد و فعالیت‌های آنزیم‌های آن مورد سنجش قرار گرفت.

نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­‌دهد که موش‌هایی که به آن‌ها صرفاً دیازینون تزریق شده بود، در مقایسه با گروه کنترل که تنها روغن ذرت دریافت کرده بود، افزایش شدیدی در رادیکال‌های آزاد نشان دادند، ضمن این‌که میزان مواد آنتی‌اکسیدان‌ در آن‌ها به‌شدت کاهش یافت و عملکرد آنزیمی آن‌ها نیز دچار اختلال شد.

اما اعمال سم دیازینون روی موش‌ها در کنار به‌کارگیری ویتامین­‌های E و C باعث افزایش قابل‌توجهی در عملکرد آنزیم‌­های آنتی‌اکسیدان شد. این آنزیم‌ها به‌طور مؤثری قادرند رادیکال‌های آزاد را از بین ببرند.

نتایج این مطالعه که با عنوان "تعدیل استرس اکسیداتیو ناشی از دیازینون در مغز موش صحرایی توسط ویتامین­های C و E" در مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان به چاپ رسیده ‌است، به‌طورکلی تولید رادیکال­‌های آزاد، تغییر عملکرد آنزیم‌­های آنتی‌­اکسیدان و کاهش غلظت آنتی‌اکسیدان‌ها را به دنبال مسمومیت با سم آفت‌کش دیازینون در مغز موش‌های مدل نشان می‌دهد.

یافته‌های مطالعه فوق به‌روشنی نشان می‌دهند که تجویز ویتامین‌­های E و C به‌عنوان آنتی‌­اکسیدان‌های قوی می‌تواند با پاک‌سازی رادیکال­‌های آزاد تا حد زیادی از تغییرات نامطلوب ذکرشده در بدن جلوگیری ‌کند.