چرخشهای بزرگی در خاورمیانه در پساداعش در حال بهوجود آمدن است.
تدبیر24»از یک سو آمریکا قصد دارد در این بازه به رهبری اسرائیل و اجرای برنامهها توسط عربستان ایران را منزوی کند و از سوی دیگر آمریکا میداند که نقش ایران عربستان و ترکیه را نمیتواند در آینده تحولات خاورمیانه نادیده بگیرد. از سوی دیگر این نکته را باید پذیرفت که دوران جدید آغاز شده است. در طول این سالها، از سال 2013، اسد مدیریت سوریه در فاصله تهران و مسکو را برعهده دارد. نشست پیروزی اخیر بیشتر از آن تهران و مسکو و در گام بعدی ترکیه است. همچنان که اشاره کردم ترکیه هم در این پیروزی سهم کمتری دارد. چرا که آنکارا در این تحرک با لبه دوگانه نزدیکی با غرب و در عین حال نزدیکی با جبهه شرق حرکت میکند. نکتهای که نباید فراموش کنیم این است که تهران و مسکو قدرتهای ذینفوذ در سوریه هستند. کسانی بر این نظرند که در کنار این دو کشور، بازیگران دیگری هم نقشآفرینی خود را در سوریه داشته و در دوران پساداعش خواهند داشت. بنابراین در دوران پساداعش اصطکاکها ادامه پیدا خواهد کرد. نشستهای آنتالیا و سوچی دقیقا نقطه عزیمت جدیدی برای جهتگیری نوینی در این اصطکاکات است. در یک سو اتحاد مسکو و تهران با تاکید بر حفظ جایگاه بشار اسد در قدرت با نشستهای آنتالیا و سوچی مانیفیست پیروزی خود را سردادهاند و یک پیروزی امنیتی شکل گرفته است. از طرف دیگر نمایش توسعه پایدار در سایه نظامهای قدیمی و سنتی را با چالشی جدی روبهرو ساخته است. بهگونهای که الگوی سنتی عربستان اکنون مجبور شده محمد بن سلمان را بپذیرد تا اصلاحات دیکته شده را در عربستان اعمال کند. سوریه اکنون مجبور است تا چند دهه به فکر بازسازی زیرساخت و در موازات آن اصلاحات سیاسی و اجتماعی نوین باشد. در این راستا ترکیه نیز اکنون شاید مجبور به ایجاد اصلاحاتی باشد، علاوه بر آن هر لحظه امکان دارد در منطقه شاهد تنش میان دو کشور و دو قطب مسلمان منطقه در خاورمیانه باشیم. مجموعه این شرایط نهایتا موجب شده که الگوی اسلام ترکیه هم با تهدید کمرنگ شدن روبهرو شود و الگوی سنتی عربستان را هم به اضمحلالی تدریجی بکشاند. در حالی که عربستان و ترکیه هم در شرایط کنونی مدعی مبارزه با تروریسم و پیروزی بر هستند و این میتواند بسترساز تنش جدیتری شود. لذا باید دید این شرایط به نفع مردم و منطقه خاورمیانه تمام خواهد شد یا منجر به افزایش تنشها میشود.
مهدی مطهرنیا، آینده پژوه سیاسی و اجتماعی