نکته اساسی در مورد شبکه ملی اطلاعات این است که این شبکه تنها یک زیرساخت یا به عبارتی یک سخت افزار است که نیازمند تولید محتواست. محتوایی که طبیعتا یک نهاد یا سازمان خاص نمیتواند اساسا متولی آن بشود؛ چرا که این محتوا باید آنقدر گسترده باشد که بتواند نیاز فکری، فرهنگی و حتی سرگرمی مردم را پاسخگو باشد. در این شرایط مسلما کسی بهتر از خود مردم نمیتواند تولیدکننده نیازهای محتوایی کشور باشد. امری که البته در کشور ما محتاج نظارت از بالاست تا از آسیبهای احتمالی گسترش اینترنت جلوگیری شود.
الزامات تحقق شبکه ملی اطلاعات
اما مرکز ملی فضای مجازی اخیرا به انتشار مصوبهای از شورای عالی فضای مجازی در ارتباط با مساله تولید محتوا و مسائل فنی اقدام کرده تا چارچوبی برای فعالیت شبکه ملی اطلاعات در آیندهای نزدیک تدوین کند.
در این سند، الزاماتی برای تحقق شبکه ملی اطلاعات آمده است؛ از جمله ارتباط میان زیرشبکههای شبکه ملی اطلاعات با یکدیگر از طریق یک شبکه هسته، تناسب با نیازها و ملاحظات گوناگون مانند ضرورت توسعه بومی و اختصاصی سازی، ارتباط داخل با شبکههای خارجی صرفا از طریق گذرگاههای ایمن مرزی، امکان مدیریت موارد نقض کننده اصل مسیریابی درخواستهای دسترسی داخلی، تامین کلیه نیازمندیهای زیرساختی و خدماتی لازم در شبکه، استفاده از توابع و خدمات فنی شبکه ملی اطلاعات که تحت نظارت میتواند دارای سیاستها، خدمات و مکانیزمهای امنیتی اختصاصی باشند.
پیش از این محمود واعظی - وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات- در اواخر دولت یازدهم و در مراسم افتتاح فاز سوم شبکهی ملی اطلاعات، اعلام کرده بود که امروز زیرساختهای این شبکه آماده هستند و تنها کمبود این شبکه، ارائه محتوا و خدمات است و در این رابطه باید اپلیکیشنها و پلتفرمهای مختلفی در داخل کشور تهیه شود که مردم همهی نیاز خود را از داخل تأمین کنند.
واعظی در جایی دیگر با بیان اینکه بخش خصوصی و زیرساخت کار خود را انجام داده است، ادامهی این مسیر را وظیفهی حاکمیت، شورای عالی فضای مجازی، مجلس و قوهی قضاییه دانست و از آنها خواست کسبوکارهای الکترونیکی را به رسمیت بشناسند و همچنین قوانین و مقرراتی در این حوزه وضع کنند که بر اساس طبیعت این کسبوکارها باشد و با آنها مانند کسبوکارهای فیزیکی برخورد نکنند.
همچنین محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - هم با اشاره به انتشار سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات گفته بود: سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات که اخیرا به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده است تا حدودی به مباحث غیرفنی هم پرداخته است؛ اما با این حال نگاه کلی در تعاریف این قانون موضوعات فنی است.
وی با تاکید به اینکه مقام معظم رهبری در سخنان خود درباره شبکه ملی اطلاعات به بحث فنی اشارهای نداشتهاند و بیشتر گلایه ایشان به لحاظ محتوایی بوده، یادآور شده بود: از نظر ایشان شبکه ملی اطلاعات یک کلید واژه است که مفهوم این کلید واژه حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی است؛ البته حاکمیت نه به این معنا که باید این فضا را بست، حاکمیت به این صورت که به دنبال سهم واقعی خود در فضای مجازی باشیم و ناظر بر این چیزی که در فضای حقیقی داریم در فضای مجازی هم باید وجود داشته باشد.
ورود مجلس خبرگان به طرح شبکه ملی اطلاعات
به گزارش ایسنا، همچنین در همین راستا در بیست و پنجمین جلسه کمیسیون سیاسی - اجتماعی مجلس خبرگان رهبری با موضوع بررسی اقدامات صورت گرفته و مشکلات اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات در کشور با حضور اعضاء کمیسیون، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، کارشناسان معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم و یکی از اعضای هیئت مدیره شرکت زیرساخت، صبح امروز در دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، تشکیل شد.
در همین راستا سردار غلامرضا جلالی - رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور - نیز درباره ضرورت وجود شبکه ملی اطلاعات اظهار کرد: در قلمرو سرزمینی باید لایهبندی و سهمیهبندی امنیتی ایجاد نماییم تا اگر خواستیم دفاع سایبری انجام دهیم بدانیم کجا باید زیرساختهایی حیاتی مانند برق، هسته ای و سایر موارد استقرار یابد که طبیعتاً باید روی شبکه ملی اطلاعات بنا شوند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، همچنین نقش شبکه ملی اطلاعات در مورد دفاع از قلمرو سرزمینی سایبری تشریح کرد: دو نوع دفاع از سرمایهها و فضای سایبری داریم. سرمایههای ملی - سایبری مثل پول دیجیتال و لایه دفاع و فضای سایبری مثل زیرساختهای سایبری، سیستم عامل، موتور جستجو و دیتا سنترها (DATA CENTER) است که این فضای ملی سایبری باید امن شود. ما باید قابلیت مقابله با تحریمهای سایبری را در شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم. در واقع آمریکاییها در هر حوزهای که به آن وابسته باشیم، تحریمها را بیشتر میکنند در نتیجه انتظار ما از شبکه ملی اطلاعات این است که اگر تحریم شدیم ارتباط دستگاههای داخل کشور قطع نشود.
تولید محتوای بومی به عنوان حلقهی مفقودهی شبکه ملی اطلاعات، نیازمند مشارکت بخشهای خصوصی و تجمیعکنندگان محتواست و طرحی که شرکت مخابرات ایران برای افزایش تولید محتوا و کاهش تعرفه ترافیک در نظر گرفته، ارزانتر شدن قیمت ترافیک سایتهای داخلی با میزبانی دیتاسنتر مخابرات ایران در مقایسه با اینترنت کشوری و بینالملل را شامل می شود.
همچنین یکی از تکههای اصل پازل شبکه ملی اطلاعات، موضوع محتوای بومی است که مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز همواره به آن تاکید داشته و با راهاندازی فازهای سهگانه شبکه ملی اطلاعات و بحثهای زیرساختی مربوط به آن، کمبود در زمینه محتوای بومی را می توان حلقهی مفقوده شبکه دانست.
کاهش قیمت سایت های داخلی در شبکه ملی اطلاعات
بدین ترتیب با توجه به رقابت برای تولید محتوای بومی و ارزانتر کردن تعرفه ترافیک از طریق ارائهدهندگان اینترنت، مخابرات طرح دیگری را برای تفکیک ترافیک اینترنت در کشور ارائه کرده است. بر این اساس سمیعالـله صادقی - معاون تجاری شرکت مخابرات ایران- از طرح جدید این شرکت برای تفکیک سهگانه ترافیک اینترنت در کشور با هدف افزایش استفاده از محتوای داخلی در راستای شبکه ملی اطلاعات و اهداف اقتصاد مقاومتی سخن گفت.
او درباره این طرح توضیح میدهد: برای تامین محتوای داخلی، «ترافیک داخلی TCI » را تعریف کردهایم تا امکان استفاده از بستر داخلی مخابرات برای کاربران و مشترکان این شرکت در کنار ترافیک کشوری و ترافیک اینترنت بینالملل فراهم شود. با اجرای این پروژه، قیمت ترافیک سایتهای داخلی که در دیتاسنتر مخابرات ایران، میزبانی شوند، از اینترنت بینالملل و اینترنت کشوری ارزانتر محاسبه خواهد شد. با ۱۰ شرکت تجمیعکننده محتوا (اگریگیتور) نیز قرارداد منعقد کردهایم تا محتوای داخلی را از طریق بستر مخابرات ایران به مردم ارائه دهند.
وی این اقدام را در راستای تحقق اهداف شبکه ملی اطلاعات عنوان کرده و میگوید: تولید محتوای داخلی تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و ایجاد اشتغال را به همراه دارد و بستری برای کسبوکارهای نوپا و استارتاپها خواهد بود. استارتاپها میتوانند محصولات خود را از طریق اگریگیتورها در این سامانه عرضه کنند.
صادقی پیش از این هم درباره لزوم تولید محتوای داخلی در راستای شبکه ملی اطلاعات گفته بود: در حوزه تولید محتوا در راستای شبکه ملی اطلاعات، چرخه کسب و کاری را ایجاد کردیم پیشرفت خوبی داشته است. نمونه آن افرادی هستند که در زمینه تجمیع محتوا فعالیت و سرویسهای آموزش، سلامت، فیلم،VOD و ... را عرضه میکنند. مزیتی که این موضوع دارد، کاهش قیمت است. مخابرات ویدئویی که در شبکه مخابرات دارد را برای مشترکان خود ارزانتر از سایرین عرضه میکند تا کمکی به حوزه تولید محتوا باشد. بنابراین ما علاوه بر کاهش ۵۰ درصدی تعرفه داخل نسبت به بینالملل، یک پله فراتر رفتهایم.
طرح شبکه ملی اینترنت در کشور ما از اواخر سال ۱۳۸۴ مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد. اما در سالهای بعد عملا اجرای این طرح با کندی صورت گرفت و تنها ۱۵ درصد پیشرفت عملیاتی یافت تا اینکه در دوره صدارت واعظی بر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم اجرای این طرح پیگیری و در نهایت در اواخر همان دولت فازهای اول، دوم و سوم آن افتتاح و رونمایی شد.