تاج تقدیرنامه‌ام را امضا نکرد

در این بین حاشیه‌های زیادی درباره قضاوت‌های داوران صورت گرفت و اتفاقات خوبی نظیر انتخاب شدن علیرضا فغانی برای قضاوت در جام جهانی رخ داد. در طول نیم فصل نخست اعتراض‌های زیادی از سوی مدیران و مربیان باشگاه‌ها به داوران و کمیته‌ داوری صورت گرفت.

محمد فنایی یکی از داوران قدیمی و با تجربه ایران که سابقه حضور در میادین بین‌المللی را نیز دارد، گفت‌وگوی مفصلی را درباره  عملکرد داوران در نیم فصل نخست، انتخاب شدن فغانی برای جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه و مشکلات فدراسیون فوتبال با ایسنا انجام داد که در پایین شرح این مصاحبه را می‌خوانید:

* نیم فصل نخست لیگ برتر به اتمام رسید و حواشی زیادی پیرامون داوری‌ها اتفاق افتاد. ارزیابی شما از عملکرد داوران در نیم فصل اول چگونه بود؟

سیاست فدراسیون فوتبال به گونه‌ای بود که در فصل جاری به داوران جوان میدان دهند و تعدادی از داوران قدیمی و با تجربه  یا بازنشست شدند و یا به گونه‌ای قید داروی را زدند. این مساله باعث شد که داوران جوان بتوانند فرصت قضاوت در لیگ هفدهم را داشته باشند. مجموع عملکرد آنها خوب بود و اشتباه‌هایی که صورت گرفت کمتر از سال‌های پیش بود اما آنها باز هم این فرصت را دارند که قضاوت‌های بهتری در میادین مسابقات داشته باشند تا ضمن کم شدن حواشی شانس خود برای حضور در مسابقات بین‌المللی را نیز  افزایش دهند.

فوتبال ما هنوز حرفه‌ای نشده است. یک عده‌ای سر کار می‌آیند و می‌خورند و نمی‌گذارند به داوری چیزی برسد. همه فوتبالی‌ها و رسانه‌ها این را می‌دانند که داوران قشر مظلوم فوتبال هستند که دلشان به حمایت مسئولان خوش است.

* چه چیزی باعث شد که داوران جوان از هر مقطعی (لیگ‌های دسته یک و دو) به  لیگ برتر راه پیدا کنند؟

فدراسیون فوتبال ما به سختی داور می‌پذیرد که این فرهنگ خوبی نیست. باید مقدار زیادی روی این فرهنگ کار شود. یکی از علت آن این است که افراد کمتری حاضر هستند با شرایطی که در فوتبال ما هست به داوری روی آورند. اعتراضات عدیده مربیان و مدیران و همین طور وضعیت نامناسب داوران از لحاظ اقتصادی که باید توسط فدراسیون تامین شود، باعث شده افراد کمتری به داوری روی آورند.

* سال‌های گذشته نیز اعتراضات فراوانی به داوران و قضاوت‌های آنها می‌شد، اما امسال علی‌رغم کم شدن این اعتراضات، شکایت‌های شدیدتری را شاهد هستیم. علت آن چیست؟

مهم‌ترین علت آن این است که بسیاری از مربیان، بازیکنان و مدیران، داوران جوان را نمی‌شناسند و نمی‌توانند سوت‌های اشتباه آنها را بپذیرند اما باید فرصتی به این داوران جوان داده شود تا تجربه کسب کنند و بتوانند همانند فغانی و ترکی شناخته شوند. یکی دیگر از علت‌های این اعتراضات این است که مربیان و بازیکنان قصد دارند با زهر چشم گرفتن از داور کاری کنند که  در ادامه‌ مسابقه داور به نفع آنها سوت بزند. همچنین دلیل سوم اعتراض بیش از حد تماشاگران است.

ما تیم‌های پر طرفدار زیاد داریم که هواداران بخواهند با اعتراضاتشان کاری کنند که داور جوان مغلوب جو ورزشگاه شود تا کاری کنند که قضاوت به نفع تیم محبوبش باشد. این عوامل باعث می‌شود هر کدام از این عوامل (مربیان، مدیران، بازیکنان و هواداران) کاری کنند تا با استفاده از اشتباه‌های سهوی داوران، تیمشان به هر قیمتی برنده شود.

* یعنی شما معتقدید که اشتباه‌های داوران در لیگ و جام حذفی به خاطر اعتراضات فراوان و جوهای بیرونی است؟

من کامل معتقد به این حرف نیستم و قطعا عوامل دیگری نیز وجود دارد. البته نمی‌توان منکر این شد که اشتباه وجود دارد. ما انسان هستیم و اشتباه برای هر انسانی ممکن است رخ دهد اما امروزه سیستم‌های تکنولوژی و ارتباط‌های رادیویی باعث شده خطاهای انسانی که توسط داوران صورت می‌گیرد به طرز چشمگیری کاهش پیدا کند. وسایلی مانند بی سیم‌های داوران، سیستم ویدیو چک و تکنولوژی خط دروازه‌ باعث شده در صورت بروز خطای انسانی، بعد از وقفه‌ای کوتاه تصمیم درست گرفته شود.

داوری ما ‌اسپانسر اختصاصی دارد اما داوران باید یک نیم فصل اعتراض کنند و به سر خود بزنند تا بتوانند پولشان را بگیرند. این هزینه‌هایی که ‌اسپانسر برای داوران در نظر گرفته بود کجا می‌رود؟ واکاوی این قضیه باعث شرمندگی است.

* شاید این حرف شما در مورد کشورهای اروپایی صدق کند اما در ایران استفاده از چنین تکنولوژی‌هایی بسیار کم است و داوران ما با مشقت فراوان توانستند از بی سیم استفاده کنند. آیا برای کم کردن اشتباه داوران نباید به این موارد بیشتر رسیدگی شود؟

اکنون در کشورهای توسعه یافته دنیا از کمک داور ویدیوی استفاده می‌شود تا اشتباه‌های داوری به حداقل برسد. برای هر بازی که در کشورهای اروپایی برگزار می‌شود تعداد زیادی دوربین به کار می‌رود که این تعداد در کشور ما حداکثر چهار تا شش دوربین است. البته ورزشگاه‌هایی هستند که تنها دو دوربین دارند و عملا استفاده از تکنولوژی در این ورزشگاه‌ها جواب نخواهد داد. فدراسیون فوتبال هنوز نتوانسته خواسته‌های داوران را بر آورده کند.

* خواسته‌های داوران دقیقا چه هستند؟

فوتبال ما هنوز حرفه‌ای نشده است. یک عده‌ای سر کار می‌آیند و می‌خورند و نمی‌گذارند به داوری چیزی برسد. همه فوتبالی‌ها و رسانه‌ها این را می‌دانند که داوران قشر مظلوم فوتبال هستند که دلشان به حمایت مسئولان خوش است. زمانی که تیم‌ ‌ملی به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه صعود کرد، ساز و دهلی به راه افتاد که نگو و نپرس اما زمانی که فغانی توانست به عنوان نماینده ایران در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه انتخاب شود، تبریک خشک و خالی تنها چیزی بود که عایدش شد. مدیران داوری ما صداقت لازم را ندارند. داوری ما ‌اسپانسر اختصاصی دارد اما داوران باید یک نیم فصل اعتراض کنند و به سر خود بزنند تا بتوانند پولشان را بگیرند. این هزینه‌هایی که ‌اسپانسر برای داوران در نظر گرفته بود کجا می‌رود؟ واکاوی این قضیه باعث شرمندگی است.

* با این وجود به نظر شما انگیزه‌ای برای داوران برای حضور در  میادین بین‌المللی باقی‌ می‌ماند؟

داوری که پا به میادین مسابقه می‌گذارد انگیزه لازم را برای حضور در مدارج بالاتر و رقابت‌های بین‌المللی دارد. داوران دوست دارند که مطرح شوند و در مسابقات جهانی قضاوت کنند. البته مسابقات و رقابت‌های بین‌المللی همانند داوری در لیگ برتر فوتبال ایران نیست زیرا داوران می‌دانند که در آن جا از لحاظ اقتصادی تامین می‌شوند و با خیال راحت سوت می‌زنند.

* به نظر شما آیا کمیته‌ داوران با وجود داشتن ‌اسپانسر با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کند؟

خیر. به هیچ وجه این گونه نیست. من ناظر فدراسیون هستم اما از ابتدای فصل تا الان ریالی دست من را نگرفته است. برای من  بخش مادی مهم نیست زیرا چیزهایی را که می‌خواستم به دست آوردم اما داوران جوان به چه انگیزه‌ای باید پا به میدان مسابقه بگذارند؟ کارلوس کی‌روش، سرمربی تیم‌ ‌ملی فوتبال ایران از همین بی پولی‌ها و برگزار نکردن بازی‌های مهم می‌نالد اما آیا فدراسیون مشکل مالی دارد؟ پس این همه پول ‌اسپانسرهای مختلف، چه ‌اسپانسر فدراسیون فوتبال و چه ‌اسپانسر کمیته‌ داوران چه می‌شود؟ این پول‌ها جیب چه کسانی را پر می‌کند؟ فدراسیون فوتبال دست کسانی افتاده که خرج فوتبال را نمی‌دانند و نمی‌دانند که این پول‌ها باید چگونه هزینه شوند. باشگاه‌های ما مشکلات فراوانی نظیر محرومیت، کسر امتیاز و تهدیدهای فیفا دارند. فدراسیون جهانی نیز از دست فوتبال ایران کلافه شده است. این‌ها به خاطر حضور مدیرانی است که از طریق لابی وارد فوتبال شده‌اند. چه توقعی داریم که بخواهند درست و به موقع و به جا هزینه کنند. زمانی که فغانی انتخاب شد، چه کاری انجام دادند؟ کسی اگر گفته باشد که از او حمایت کرده دروغ گفته است. فغانی خودش تلاش کرد و خودش به این جا رسید که اکنون برای قضاوت در جام جهانی انتخاب می‌شود. مدیران ما هیچ تاثیری در این انتخاب نداشتند. زمانی که من پس از مدت‌ها نظارت و قضاوت می‌خواستم قضاوت را کنار بگذارم، رییس فدراسیون وقت یعنی همین جناب آقای تاج تنها یک تقدیرنامه به من داده بود که زحمت امضا کردنش را هم نکشیده بود.

پول اسپانسرها جیب چه کسانی را پر می‌کند؟ فدراسیون فوتبال دست کسانی افتاده که خرج فوتبال را نمی‌دانند و نمی‌دانند که این پول‌ها باید چگونه هزینه شوند. باشگاه‌های ما مشکلات فراوانی نظیر محرومیت، کسر امتیاز و تهدیدهای فیفا دارند. فدراسیون جهانی نیز از دست فوتبال ایران کلافه شده است.

* آیا جامعه داوری از داخل صحیح و به سامان است یا در آن بخش هم مشکلاتی وجود دارد؟

جامعه داوری خود را قبول ندارند. ناکارآمدی مدیران داوری کشور باعث می‌شود که برای دیداری که یک داور بین‌المللی آن را قضاوت می‌کند، ناظری انتخاب شود که اطلاعات قدیمی دارد و با قوانین جدید آشنایی ندارد و بخواهد همه چیز طبق نظرات قدیمی خودش اجرا شود. متاسفانه در داوری ما روابط بر ضوابط غلبه کرده است. چه کسی از این داوران حمایت می‌کند؟ اگر گذشته‌ها را ببنید شاید بشود درباره تمجیدهایی که شایسته داوران بود، صحبت کرد اما اکنون حتی حاضر نیستند برای بازنشستگی یک داور، یک تقدیرنامه خشک و خالی بدهند. قدرت‌طلبی‌های مدیران فدراسیون چه در بحث داوری و چه در بحث فوتبال باعث از بین رفتن همه چیز شده است.

* درباره قدرت طلبی صحبت کردید. آقای کامرانی‌فر با گلایه از این همین قدرت‌طلبی‌ها و داشتن اختلاف نظر با رییس کمیته‌ داوران از سمت خود استعفا داد. اکنون نیز جایگزینی برای وی انتخاب نشده و آقای اصفهانیان به صورت غیر مستقیم، وظایف دپارتمان داوری را نیز بر عهده گرفته است. به نظر شما این کار درست است؟

این سیستمی است که فیفا از ما خواسته بود تا اجرا کنیم اما قدرت طلبی مدیران باعث شد این ایده در کشور به سرانجام نرسد. در آیین‌نامه‌ فیفا وظایف کمیته‌ داوران و دپارتمان تفکیک شده است. آنها باید با مشورت یکدیگر کارها را جلو ببرند اما لجبازی‌ها در چند سال اخیر بین روسای این دو مجموعه باعث شد همیشه دپارتمان و کمیته‌ به تفاهم نرسند. این را باید بدانیم که فدراسیون فوتبال ما بی برنامه است و ما فرهنگ استفاده هم‌زمان این دو مجموعه را نداریم. این طرح برای ما قابل اجرا نیست زیرا درکی از همکاری متقابل نداریم. این طرح را فدراسیون‌های اروپایی می‌توانند اجرا کنند. آنها معنای همکاری را درک می‌کنند و می‌دانند نباید از وظایفی که به آنها محول شده است پایشان را فراتر بگذارند. من نیز از ابتدا مخالف این جدایی بودم چون چنین آینده‌ای را متصور می‌شدم.

فغانی خودش تلاش کرد و خودش به این جا رسید که اکنون برای قضاوت در جام جهانی انتخاب می‌شود. مدیران ما هیچ تاثیری در این انتخاب نداشتند. زمانی که من پس از مدت‌ها نظارت و قضاوت می‌خواستم قضاوت را کنار بگذارم، رییس فدراسیون وقت یعنی همین جناب آقای تاج تنها یک تقدیرنامه به من داده بود که زحمت امضا کردنش را هم نکشیده بود.

* به نظر شما آینده داوری ما چه خواهد شد؟ آیا می‌توان آینده مثبتی را در نظر داشت و امثال فغانی، فنایی و ترکی را در داوران جوان امروزی دید؟

در مورد سوال دوم اگر تلاش خودشان باشد می‌توانند با پشتکار به عرصه‌های جهانی برسند. نگاه AFC به داوران ایرانی مثبت است و داوران جوانان می‌توانند به مدارج بین‌المللی برسند. من و فغانی و ترکی با تلاش خود به مدارج بین‌المللی رسیدیم و داوران جوان نیز باید بدانند که خودشان باید تلاش کنند و زحمت بکشند. اگر تا چند سال دیگر همین وضعیت ادامه‌ داشته باشد از داوری چیزی باقی نخواهد ماند. تیم‌ ‌ملی ما با حضور کارلوس کی‌روش نظم و انضباط پیدا کرده و مطمئنا اگر کی‌روش از ایران برود، فوتبال ما نیز نابود خواهد شد. افرادی مانند کارلوس کی‌روش هستند که در فوتبال ما نظم و درستی کار را برقرار کرده‌اند. متاسفانه در بحث داوری چنین کسی را در بین مدیران نداریم و همین باعث می‌شود که آینده خوبی را برای داوری ایران شاهد نباشیم. در پایان بگویم که گرفتاری‌های داوران و داوری کشور زیاد است و این مصاحبه‌ها دردی را دوا نخواهد کرد زیرا اگر قرار بود اهمیتی داده شود باید به خود داوری اهمیت داده می‌شد.