پژوهش هزینه نیست

تدبیر24»دکتر شمسعلی رضازاده در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت هفته پژوهش، با بیان اینکه پژوهش در کشور متولیان مختلفی دارد، اظهار کرد: در حوزه علوم پزشکی وزارت بهداشت و در حوزه علوم پایه و علوم انسانی وزارت علوم متولی امر پژوهش هستند و در جهاد کشاورزی و وزارت نفت نیز بخش پژوهشی مستقلی داریم. همچنین در سال 85 نیز معاونت علمی‌وفناوری ریاست جمهوری نیز ایجاد شد که قرار شده بود متولی امر پژوهش در کشور باشد، اما همچنان متولیان مختلفی در کشور امر پژوهش را بر عهده دارند.

وی ادامه داد: وجود متولیان مختلف در حوزه پژوهش در کشور منجر به ایجاد تفرقی در توزیع منابع مالی شده است و در نتیجه همه مجموعه‌ها در راستای برنامه‌ریزی و انجام پژوهش تلاش می‌کنند ولی تمرکز در تصمیم‌گیری‌ها وجود ندارد و با اختصاص بودجه‌های پایین پیگیری‌ها به درستی انجام نمی‌شود و در نتیجه کارایی پژوهش در کشور کاهش می‌یابد. 

وی افزود: طبق پیگیری‌های وزارت بهداشت، علوم و مراکز مختلفی که متولی امر پژوهش هستند و با مصوبه هیات دولت باید سهم پژوهش در کشور از تولید ناخالص ملی در برنامه ششم توسعه حدود دو درصد باشد، ولی علیرغم اینکه این موضوع تصویب شده است و همه نیز در سطوح عالی این موضوع را پیگیری می‌کنند، تحقق آن معمولا زیر نیم درصد برای کشور است و بیشتر از آن تا کنون تخصیص داده نشده است که این مساله موجب ابتر ماندن برنامه‌ریزی ارگان‌های برنامه‌ریز در حوزه پژوهش می‌شود. 

رضا زاده خاطرنشان کرد: علیرغم همه مسائلی که در سخنرانی‌های مسئولین اعلام می‌شود که پژوهش پایه توسعه کشور است، تا کنون این حرف در حد شعار باقی مانده است، در حالی‌که اگر قرار است کشور ما پیشرفت کند، باید از مسیر پژوهش اصلاح شود. 

وی با بیان اینکه تصمیم‌گیری‌هایی که پایه علمی و پژوهشی ندارند، تصمیمات درستی نیستند، گفت: در دنیای امروزی تصمیمات فقط برای حال حاضر تاثیرگذار نیستند و معمولا بر روی 10 تا 50 سال آینده یک کشور نقش دارند، بنابراین باید حتی اگر کمترین هزینه در اجرای طرحی صرف می‌شود، برای آن همان مقدار هزینه پژوهش را اختصاص دهیم تا آن هزینه به صورت اثربخش استفاده شود و به طور کلی پژوهش را نباید هزینه در نظر بگیریم، چراکه پژوهش زیرساخت تصمیم‌گیری یک کشور است.

رییس پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه‌های پزشکی و تکنولوژی بازتاب خوبی دارند، گفت:  در حوزه پزشکی و دارویی کشور ما جزو پیشرفته‌ترین‌ها است، به علت اینکه خروجی ملموس و سریعی دارد و سیاستمداران و مسئولین دراین حوزه هزینه می‌کنند و در نتیجه پژوهش در این حوزه اثربخش است و نتایج خوبی دارد.

وی با اشاره به اینکه در حوزه‌هایی مثل تکنولوژی‌های سنگین، علوم انسانی، اجتماعی، مردم‌شناسی و حوزه‌هایی که بازخورد پژوهش در آن‌ها طولانی مدت اتفاق می‌افتد به دلیل اینکه برای سیاست گذاران و همچنین پژوهشگران نتایج پژوهش ملموس نیست، فعالیت‌های پژوهشی کمتری اتفاق می‌افتد و هزینه کمتری در این حوزه‌ها صرف می‌شود گفت: در نتیجه در گذر زمان در این حوزه‌ها عقب افتادگی و ضعف تشدید خواهد شد، بنابراین باید سیاست‌گذاران و تصمیم گیرندگان به این موضوع که پژوهش سازنده کشور است، اعتقاد و باور داشته باشند و از هزینه کردن برای پژوهش هراس نداشته باشند.

رضا زاده بیان کرد: می‌توانیم در  مواردی هزینه‌های عمرانی و هزینه‌های روزمره را کاهش دهیم، ولی برای پژوهش که اثرات طولانی مدت در جامعه دارد، هزینه بیشتری کنیم و برای این موضوع باید زیر ساخت فکر و اعتقادی بخش تصمیم‌گیر اصلاح شود تا به نتایج مطلوبی در این زمینه دست یابیم. 

وی با بیان اینکه در برخی مجموعه‌های کشور پژوهش‌ها با نیازهای واقعی مطابقت بیشتری داشته است، گفت: در حوزه‌های پزشکی و دارویی تولیدات و خروجی‌ها به طور ملموس وارد زندگی مردم شده و هزینه‌ها نتیجه‌بخش‌تر بوده است و همچنین در بخش‌هایی نظیر جهاد دانشگاهی و مجموعه‌های مشابهی که صد در صد دولتی نیستند و هزینه‌های پژوهشی را با زحمت به دست می‌آورند، تلاش در راستای موثر بودن پژوهش‌ها و هزینه‌ها بیشتر است و به همین دلیل اثربخشی و پاسخ‌دهی بهتری نسبت به بقیه مراکز پژوهشی دارند. 

رییس پژوهشکده گیاهان دارویی با اشاره به اینکه این پژوهشکده از مجموعه‌های کمتر وابسته به بودجه‌های دولتی است، گفت:  در مجموعه جهاد دانشگاهی سعی می‌شود هم‌زمان با حفظ زیر ساخت‌ها به به‌روز بودن تجهیزات نیز توجه شود و همچنین نیروی انسانی نیز مورد توجه قرار گیرد. 

وی ادامه داد: در حوزه پژوهش حفظ نیروی انسانی موثر و شایسته از اولویت‌ها و دغدغه‌های اول ما در پژوهشکده گیاهان دارویی است و تلاش می‌کنیم شرایط را برای همکاری و فعالیت این افراد فراهم کنیم و در کنار آن تجهیزات مورد نیاز را نیز برای پروژه‌های اثربخش فراهم می‌کنیم. چراکه در مجموعه پژوهشی بیشترین هزینه‌ها، مربوط به نیروی انسانی است؛ زیرا تجهیزات یک بار خریداری می‌شوند و چند سال استفاده می‌شوند و مواد مصرفی نیز درصد کمی از هزینه‌های پژوهش را به خود اختصاص می‌دهند، اما دغدغه و مشکل اصلی ما در مجموعه پژوهشکده گیاهان دارویی در بخش اول تامین منابع مالی برای حفظ نیروی انسانی است که تا حدودی در بودجه اختصاصی پیش‌بینی شده است.

رضازاده افزود: در بخش تجهیزات منابع مالی بسیار ناچیزی پیش‌بینی شده است که معمولا با تاخیر و با کسورات جدی پرداخت می‌شود و برای بخش‌های مصرفی نیز بودجه‌ای در نظر گرفته نشده است و تلاش ما این است که ما از محل درآمدهایی که داریم و از بخش‌های تولید دانش و خدمات تخصصی که خارج از مجموعه می‌دهیم، بتوانیم کسورات مربوط به تامین مالی همکاران را همچنین موارد مصرفی و تجهیزات را فراهم کنیم تا شاید نیاز ای ما به تناسب تامین شود و سرعت خروجی پژوهش ما چند برابر شود؛ اما در حال حاضر ما در بخش مصرفی و تجهیزات معضل جدی داریم.

10 محصول دارویی پژوهشکده گیاهان دارویی در مرحله اخذ مجوز  تولید

وی تاکید کرد: هدف‌گذاری پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی توجه به مشکلات و نیازهای جامعه در حوزه‌های مرتبط و رفع این مشکلات است و تلاش می‌کنیم پروژه‌های کاربردی و نتیجه‌بخش را در این پژوهشکده مصوب کنیم و در حال حاضر بیش از 10 محصول دارویی که نتیجه پژوهش‌های این مجموعه است، در مرحله گرفتن مجوز تولید است تا بتواند وارد جامعه شود.

رییس پژوهشکده گیاهان دارویی با بیان اینکه در حوزه پرورش گیاهان دارویی صنعتی موفقیت‌های خوبی در پژوهشکده گیاهان دارویی حاصل شده است که در آینده نزدیک معرفی می‌شود، گفت: در بخش تولید عصاره‌های گیاهی با تکنولوژی بالا نیز موفقیت‌های خوبی داشته‌ایم و به طور مثال توانسته‌ایم دانش فنی عصاره "سیلی مارین" را که تا کنون وارداتی بوده است و جزو مصارف خود ما نیز هست را ایجاد کنیم.

وی در پایان اظهار کرد: در حوزه کشاورزی و حوزه دارویی پزشکی نیز  امیدواریم که در آینده نزدیک با پشتیبانی که از محل منابع مالی دولتی و ملی اتفاق می‌افتد و همین‌طور توسعه فعالیت‌های درآمدزایی که در مجموعه اتفاق افتاده است، سرمایه‌گذاری بیشتری را در انجام پژوهش‌های کاربردی انجام دهیم و نتایج بهتری را تقدیم جامعه کنیم.