حقوق شهروندی در مقابل صدمات محیط زیست آلوده به شهروندان ساکت است

تدبیر24»این روزها که بحث از حقوق شهروندی می شود، همزمان تعطیلی مدارس برخی کلانشهرها به دلیل آلودگی هوا را شاهدیم. این سئوال پیش می آید که چرا منشور حقوق شهروندی در زمینه دسترسی به محیط زیست سالم به خوبی اجرایی نشده است. در این رابطه دکتر مسعود فریادی، استاد دانشگاه درباره ضمانت اجرای منشور حقوق شهروندی در خصوص حق بر محیط زیست سالم معتقد است تا زمانی که ضمانت اجرای جدی برای منشور حقوق شهروندی در نظر گرفته نشده، نمی توان امیدوار به نتایج آن در حوزه دسترسی به محیط زیست سالم باشیم.

اجرای منشور حقوق شهروندی در زمینه حق دسترسی به محیط زیست سالم چقدر موثر بوده است؟

دولت تلاش کرد مقداری قوانین و مقررات در زمینه محیط زیست سالم تدوین کند. متاسفانه در مورد حمایت از شهروندان در مقابل صدمات محیط زیستی هنوز دچار خلاء قانونی هستیم. منشور حقوق شهروندی به حفاظت از حقوق شهروندان در برابر صدمات محیط زیستی و در شکل بالعکس آن یعنی حفاظت از شهروندان در برابر هزینه های حفاظت از محیط زیست، سکوت کرده است که نقص بزرگی است.

در روزهای آلوده تهران به سر می بریم و آلودگی هوا باعث تعطیلی مدارس شده است. چرا منشور حقوق شهروندی نتوانست حق دسترسی به محیط زیست سالم را برای شهروندان، عملی سازد؟

تا جایی که من مطلع هستم، حقوقدانان نسبت به ضمانت اجرای این منشور تردیدهای بجایی داشتند. اگر کسی این منشور را نقض کند چه راهکاری داریم؟ 

در زمینه کاهش آلودگی هوا قوانین متعددی داریم. کمیته هایی در این مورد داریم که مصوباتی می توانند داشته باشند. یک بخش از مشکل آلودگی هوای کلانشهرها در روزهای سرد سال به این برمی گردد که مشکل به اندازه ای بزرگ شده که با قانون و تبصره و منشور نمی توان آن را حل کرد. باید خانه تکانی شهری اساسی انجام دهیم که این خانه تکانی از دایره مسایل حقوقی بیرون است و مسایل و علوم زیادی را دربرمی گیرد. مورد دوم این است که نظارت بر اجرای قوانین محیط زیستی را باید ببینیم چطور است؟ طبق قانون نباید جنگلها نابود شود ولی متاسفانه می بینیم روند نابودی جنگلها ادامه دارد. قانون می گوید کاربردی زمین های زراعی باید حفظ شود که عملا می بنییم اینطور نیست و تغییر در کاربری اراضی زراعی و باغی همچنان ادامه دارد. 

نکته دیگر به پایش و بازرسی قوانین محیط زیستی برمی گردد که آیا این قوانین به خوبی اجرا می شود یا نه؟ 

به نظر می رسد سیستم بازرسی در این جا مشکل دارد. برای اجرای بهتر حقوق شهروندی در زمینه محیط زیست، قوه قضاییه باید همکاری خوبی با قوه مجریه انجام دهد و کمک کند تا نظارت دقیق بر اجرای قوانین انجام شود. باید بیشاز پیش در عمل این همکاری را شاهد باشیم.