در برخورد با بیمار "سوخته" چه کنیم؟

تدبیر24»سوختگی‌ها بر اساس اندازه و عمق سوختگی طبقه‌بندی می‌شوند.  در سوختگی‌های درجه اول یا سطحی، فقط لایه اپیدرم پوست درگیر می‌شود. در این سطح اپیدرم قرمز و بدون تشکیل تاول است. نشانه‌های آن درد، قرمزی و رنگ پریدگی است و  بافت و پوست سالم می‌ماند.

سوختگی‌های درجه دوم نیز لایه اپیدرم پوست را تخریب می‌کنند و لایه درم دچار تورم زیر جلدی و درد می‌شود. علائم و نشانه‌های آن نیز درد، تاول، قرمزی، سفید شدن با فشار و سفت شدن بافت است. در سوختگی‌های درجه سوم نیز همه لایه‌های پوست تخریب می‌شوند. بافت‌های چربی، عضله، اعصاب، خون و استخوان نیز ممکن است درگیر شوند.

سوختگی حرارتی رایج‌ترین نوع سوختگی است که ناشی از تماس پوست با حرارت بالا مانند بخار، آب جوش، آتش و… است .در سوختگی‌های الکتریکی جریان با ولتاژ کم (متناوب) یا ولتاژ بالا (مستقیم یا متناوب) می‌تواند سبب بروز سوختگی الکتریکی شود. این سوانح در نتیجه تماس با جریان الکتریکی اعم از قرار دادن شی‌ای در پریز یا گاز زدن یا کشیدن سیم رابط وسایل برقی ایجاد می‌شود. در سوختگی‌های شیمیایی نیز  اسیدها و بازها سبب سوختگی‌های شیمیایی می‌شوند. معمولا بازها نسبت به اسیدها صدمات شدیدتری را به وجود می آورند. عوامل اسید و باز شامل شوینده‌های خانگی و ترکیبات صنعتی هستند.

اولین اقدام پس از بروز سوختگی‌ها

اگر موضع سوخته در محل زیر لباس باشد، ابتدا اقدام به بیرون آوردن لباس کنید، اما نکته بسیار مهم اینجا است که در صورتی که سوختگی به حدی شدید است که پارچه لباس به پوست بدن چسبیده است، هرگز با کشیدن پارچه سعی در جدا کردن لباس از سوختگی نکنید، بلکه پارچه را دور تا دور سوختگی با قیچی بریده یا با همان لباس مرحله پایین آوردن دما با آب سرد را انجام داده و در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

به هنگام ایجاد سوختگی برای کاهش ضایعات آن از مالیدن هرگونه روغن و یا کره بپرهیزید. چربی، گرمای سوختگی را در پوست نگه داشته و شدت سوختگی را بیشتر می‌کند. کاربرد پمادها و لوسیون‌های مخصوص تنها در سوختگی درجه اول می‌تواند کارساز و مفید واقع شود.

محل سوختگی حاصل از مایعات داغ (مانند آب چوش، آب باتری ماشین، سوپ و …) را بلافاصله با آب سرد (نه آب یخ) بشویید. به این ترتیب در صورتی که حرارت بالای مایع داغ سبب سوختگی شده باشد، با این کار دمای پوست سوخته پایین آمده و در سوختگی ناشی از تماس با محلول‌های اسیدی و یا بازی، جریان آب باعث رقیق شدن ماده و از بین رفتن ادامه تاثیرات حاصل از آن می‌شود.

پوستی که دچار سوختگی شده بهتر است با پانسمان پوشانده شود؛ زیرا سدی که مانع ورود میکروب‌ها به داخل بدن است، شکسته شده و همچنین این پانسمان‌ها بهتر است روزانه تعویض شوند و سیر بهبود زخم به صورت روزانه از سوی پزشک رویت شود تا در مواردی که نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک موضعی یا اینکه نیاز به جراحی است، مشخص شود. در سوختگی‌های سطحی و کوچک در صورتی که هر گونه علائمی از تغییر شکل زخم، التهاب، تورم، درد شدید یا تب ایجاد شود، بهتر است بیمار تحت نظر پزشک متخصص ادامه درمان را پیگیری کند.

زخم سوختگی برای بهبود علائم بهتر است چرب نگه داشته شود، اما به یاد داشته باشید هیچ پماد و داروی موضعی وجود ندارد که جای سوختگی را از بین ببرد یا مانع ایجاد جوشگاه سوختگی شود.  به طور جدی از تبلیغات بی‌مورد بعضی داروها باید جلوگیری کرد. در واقع، درمان یک زخم سوخته فقط از سوی پزشک متخصص ممکن است. در طول زمان بهبود زخم سوخته نیز بهتر است از نظر تغذیه‌ای رژیم پر پروتئین و پر کالری و همچنین حاوی مقادیر بالای ویتامین C مصرف شود که باعث تسریع در التیام زخم سوختگی می‌شود. خود تاول‌ها به‌ عنوان پانسمان بیولوژیک از منطقه سوخته محافظت می‌کنند، ولی در مواردی که تاول خونی شود یا روی مفاصل بزرگ باشد یا عامل سوختگی، مواد شیمیایی باشند، بهتر است تاول‌ها ترکانده شوند و پوست سوخته پانسمان شود.

بایدها و نبایدهای سوختگی

بنابر اعلام روابط عمومی جمعیت حمایت از بیماران سوخته، نباید در محل سوختگی شدید از پماد، کره، یخ، دارو، خمیردندان، کرم، اسپری‌های روغنی یا هر گونه درمان خانگی استفاده کرد.  

به محل سوختگی فوت نکنید یا به سمت آن سرفه نکنید و نفس نکشید. همچنین نباید تاول‌های سوختگی یا پوست‌های آسیب دیده روی آن را دستکاری کرد.  لباس‌ها یا پارچه‌ای که به محل سوختگی چسبیده را به زورجدا نکنید.  نباید به کسی که دچارسوختگی شدید شده از راه دهان مایعات یا خوراکی داد.  سوختگی بسیار شدید را در آب خیلی سرد قرار ندهید؛ چون این کار می‌تواند باعث ایجاد شوک در فرد شود.

مردم باید مراقب باشند زیر سر کسی که احتمال سوختگی مجاری تنفسی دارد بالش قرار ندهند؛ زیرا این کار ممکن است باعث بسته شدن راه تنفس او شود.