پیشگویی‌های آیت‌الله در حال تحقق است

تقریبا یک سال از رحلت مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، استوانه نظام و انقلاب می‌گذرد. قرابت این ایام با اعتراض‌ها و مطرح شدن مطالبات مردم و پدید‌ آمدن برخی مشکلات بسیاری را به این فکر فرو برده که اگر در این شرایط آیت‌ا... هاشمی درقید حیات بود چه تصمیم و سیاستی اتخاذ می‌کرد و چگونه عملکردی در مقابل مردم داشت؟ از این رو همگان به این امر معترف اند که اکنون خلأ وجودی آیت‌ا... در جامعه بیش از پیش احساس می‌شود. البته این سخنی به گزافه نیست چون درایت، تدبیر و کاردانی آیت‌ا... هاشمی از او شخصیتی ساخته بود که می‌توانست از پس هر مساله‌ای برآید و هر بحرانی را به آرامش بکشاند. گرچه بسیار زمان لازم است که جامعه به ابعاد شخصیتی و مدیریتی آیت‌ا... پی ببرد و بداند که دچار چه خسران جبران‌ناپذیری شده است. در این راستا اخیرا حجت‌الاسلام مسیح مهاجری طی گفت‌وگویی اظهار داشت: «برخی از خاطرات آیت‌ا... می‌ترسند و نگران اند.» در این راستا باید اذعان داشت که مخالفان هاشمی تفکر او را حذف تفکر خود می‌دانند و از این رو نگران مرور و بازخوانی تفکر آیت‌ا... هاشمی هستند، اما مردم به حدی از عقلانیت رسیده‌اند که سره را از ناسره تشخیص دهند. بدین جهت پسندیده است که افکار، عقاید و مشی آیت‌ا... هاشمی در جامعه و نزد مسئولان احیاء گردد تا جامعه هرچه بیشتر به سمت توسعه و پیشرفت حرکت کند. برای بررسی تأثیرات خلأ وجودی آیت‌ا...هاشمی رفسنجانی در جامعه و علل نگرانی مخالفان ایشان از بازخوانی خاطرات آیت‌ا... «آرمان» با آیت‌ا... محسن غرویان استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.

با گذشت یک سال از رحلت آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی بسیاری با رصد شرایط معتقدند که اگر ایشان اکنون در قید حیات بود شرایط کشور به گونه دیگری رقم می‌خورد. ارزیابی شما چیست؟

توازن، تعادل و یا عدم تعادل جامعه به حسب شخصیت‌های تاثیر گذار تنظیم می‌گردد. به هر صورت سخنان و موضع‌گیری‌های نخبگان سیاسی در جامعه تاثیر مستقیم دارد. در این راستا آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی یکی از ارکانی بودند که واقعا شخصیتی متعادل، صبور و متوازن داشتند و بسیار مردمی بودند. ایشان واقعیت‌های جامعه را به خوبی درک می‌کردند و بر اساس آن واقعیت‌ها تدبیر و سیاستگذاری کرده و موضع می‌گرفتند. از این رو من نیز معتقدم اگر در حال حاضر آیت‌ا... هاشمی در قید حیات بودند نحوه موضوع‌گیری و داوری ایشان در مورد حوادث متعادل بود. ایشان جناحی برخورد نمی‌کردند و با مردم شفاف بودند و خواست مردم را درک کرده و بر اساس آن موضع‌گیری می‌کردند. من فکر می‌کنم اکنون پس از 1 سال کاملا خلأ وجود ایشان در جامعه به نحو محسوسی احساس می‌شود و جامعه نیز به این درک رسیده که جای آیت‌ا... هاشمی و درایت و تدبیر مثال‌زدنی‌اش به واقع در جامعه خالی است.

‌ارزیابی شما از ابعاد شخصیتی و مدیریتی آیت‌ا... هاشمی چگونه است و به نظر شما نباید صفات پسندیده ایشان در جامعه و نزد مسئولان به کار گرفته شود؟

یکی از ویژگی‌های مهم آیت‌ا.. هاشمی در مدیریت کشور و مسئولیت‌های تحت اختیار ایشان توجه به علم، علما و دانشمندان جامعه بود. من خودم در جلسات متعددی شاهد بودم که ایشان از اساتید دانشگاه در رشته‌های مختلف دعوت می‌کرد و ضمن احترام و شنیدن سخنان تمامی آنها از مجموع نظرات جمع‌بندی می‌کرد، نظر مشترکی در می‌آورد، آن را با مبانی اسلامی تطبیق می‌داد و با آیات قرآن و روایات و مبانی فقهی تلاش می‌کرد که پیوند و ارتباطی میان علم و دین و فقه و دانش روز برقرار کند. در این راستا اکنون ما برای مدیریت کشور به همین نگرش و روش نیاز داریم، یعنی توجه به علم و دانش دانشمندان و اساتید دانشگاه‌ها فارغ از گرایش سیاسی که بنشینند و کشور را بر اساس علم و دانش در حوزه‌های مختلف توسعه داده و پیش از همه مشکلات اقتصادی مردم و مساله اشتغال را حل کنند. آقای هاشمی واقعا توجه زیادی به علم داشت و خیلی خود را درگیر مباحث جناحی و سیاسی نمی‌کرد. من از خود ایشان مکرر شنیدم که می‌گفت: من باید به مسائل کلان نظام و جهان فکر کنم و خودم را درگیر مسائل شخصی و گروهی و حزبی نمی‌کنم. باید اصل نظام و انقلاب محفوظ بماند و من باید فکر کنم که برای پیشرفت و پیشبرد نظام و انقلاب چه کنیم. این نگاه کلان ایشان به مسائل، توجه ایشان به علم و احترام گذاشتن به صاحبنظران از ویژگی‌های ممتاز و برجسته شخصیتی آیت‌ا... هاشمی بود.

اخیرا حجت‌الاسلام مهاجری با اشاره به خاطرات آیت‌ا... هاشمی اظهار داشته که برخی از خاطرات آیت‌ا... می‌ترسند و نگران اند. به نظر شما چه جریاناتی از مرور و بازخوانی خاطرات ایشان واهمه دارند؟

مرور خاطرات آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی به معنای شکست تفکر مخالف ایشان است. در زمان حیات آیت‌ا... جریانات فکری مقابل ایشان خیلی تلاش کردند که فکر و اندیشه آیت‌ا... هاشمی را بکوبند، اما ایشان نظرات خود را گفت و پیش‌گویی‌ها و پیش‌بینی‌هایی کرد که اکنون همه می‌بینند آن پیش‌بینی‌های آیت‌ا... یک به یک در حال تحقق یافتن است. بنابراین جریانات مخالف ایشان نمی‌خواهند که آن حرف‌ها دیدگاه‌ها و خاطرات دوباره مطرح شود، چون طرح دوباره این مسائل به معنای شکست جناح فکری مقابل آیت‌ا... هاشمی است. از این رو مورد پسند و خوشایند آنها نیست که این مسائل مطرح گردد. از این جهت مسائل کشور و مردم اقتضا می‌کند که سخنان آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی مطرح شود. از سوی دیگر کسانی که در زمان حیات ایشان مخالفت‌های شدیدی با آیت‌ا... کردند حالا به صحت سخنان آقای هاشمی اعتراف می‌کنند. به نظر من اینها باید از اظهارات و رفتار خود معذرت خواهی و ابراز پشیمانی کنند و بگویند که اشتباه کردند و قضاوت‌هایشان در ارتباط با آیت‌ا... هاشمی نادرست و اشتباه بوده است. مثل مرحوم آیت‌ا... حائری شیرازی که در اواخر عمر خود عذرخواهی کرد، عذرخواهی می‌تواند در فضای اخلاقی به خصوص اخلاق سیاسی کشور موثر، مفید و برای دیگران عبرت‌آموز باشد.