تاثیر لغو برجام بر جامعه

دونالد ترامپ برای ماندن یا خروج آمریکا از برجام در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد. البته با توجه به اظهارات ترامپ و اروپایی‌ها درباره برجام و واکنش‌های متعاقب آن نوعی دلهره در میان مردم ایجاد شده است. این بلاتکلیفی و دلهره بیشتر نسبت به آینده و آثار ناشی از لغو برجام و مطرح شدن دوباره تحریم‌ها و نگرانی از انزوای کشور است. از این رو باید اذعان کرد که اگر در میان مردم وحدت و انسجام وجود داشته باشد و جامعه از تصمیمات دولت حمایت کند، در این صورت بسیاری از نگرانی‌ها کاهش می‌یابد. البته باید توجه داشت که فعل و انفعالات و سرنوشت برجام در میان طبقات مختلف جامعه، تاثیرات متفاوتی دارد. چنین موضوعاتی ابتدا در میان اقشار تحصیلکرده تاثیر خواهد داشت و پس از آن در میان طبقات دیگر جامعه اثرگذار خواهد بود. برخی معتقدند که چون کشور قبلا این مسیر را طی کرده و کشور سال‌ها در تحریم قرار داشته، جامعه تا اندازه‌ای با چنین وضعیتی آشنایی دارد. اما باید در نظر داشت که امروز مردم خواهان آرامش اقتصادی و اجتماعی و امنیت در همه ابعاد آن بوده و نیز خواهان تعامل مبتنی بر احترام متقابل با همه کشورها هستند. به همین دلیل برجام و مسائلی از این قبیل که در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی تاثیر مستقیم دارد، برای عموم مردم هم اهمیت بسیار بالایی دارد. طی ماه‌های اخیر اظهارات و عملکرد عربستان، رژیم صهیونیستی و آمریکا به خوبی نشان داده که آمریکا و شرکای منطقه‌ای‌اش علیه ایران و برجام به طور جدی در حال برنامه‌ریزی هستند. بنابراین بعید به نظر نمی‌رسد که اروپا هم سرانجام تسلیم خواسته‌های آمریکا در برجام شود. به همین دلیل مردم این مسائل را توسط نخبگان و از طریق پیگیری‌های رسانه‌ای دریافته و نسبت به آینده حساس می‌شوند. با کمال تاسف، در این میان دلواپسان هم با مخالفان برجام در خارج از کشور همراه شده‌اند و به نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها دامن می‌زنند. رسانه‌های مخالف دولت و چهره‌ها و سیاستمداران افراطی و تندرو مجلس و جاهای دیگر، همه تلاش‌شان بر این است تا برجام را ناکارآمد و دولت را ناموفق نشان دهند. در حالی که با توجه به شرایطی که در منطقه و به‌خاطر دخالت‌های آمریکا وجود دارد، باید وحدت و انسجام همه ارکان نظام اعم از مجلس و قوه مجریه و قضائیه و مردم حفظ و تقویت شود. با این حال دلواپسان با رفتار و سخنان خود موج خارج از کشور را تحریک می‌کنند. مردم انتظار دارند که مخالفان دولت و اصلاحات در این مورد که با منافع ملی گره خورده، با قوه مجریه و جامعه همصدا شوند تا دشمنان ریز و درشت کشور فرصت دسیسه‌چینی و مانع‌تراشی در مسیر برجام نداشته باشند. با وجود اینکه چنین انتظاری از سوی جامعه نسبت به همه مسئولان و حتی مخالفان دولت وجود دارد، با نزدیک شدن به زمان اعلام تصمیم نهایی ترامپ درباره برجام، فشارها و تخریب‌ها نسبت به دولت چند برابر شده است. به طور مثال، طی روزهای اخیر محمدجواد ظریف در دانشگاه امیرکبیر به مناسبت روز معلم سخنرانی داشت اما دلواپسان با توهین به وزیر خارجه اتومبیل او را مورد حمله قرار دادند غافل از اینکه هجمه و حمله به ظریف تنها همراهی با دشمنان و مخالفان ایران است و دود چنین رفتار دور از شأنی، به چشم همه مردم خواهد رفت و در نهایت به زیان همه مسئولان خواهد بود. کلام آخر اینکه، این روزها با توجه به مشکلات کشور و مانع‌تراشی‌ها و فشارهای مخالفان برجام در خارج و داخل، راهی جز حفظ و تقویت انسجام ملی وجود ندارد تا جامعه نسبت به آینده نگرانی نداشته باشد.

امان الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه