5 نکته کلیدی درباره مصرف انواع داروها که باید بدانید

دستورالعمل‌های مصرف ایمن محصولات درمانی

وقتی بیمار هستید، داروها می‌توانند به شما کمک کنند تا احساس بهتری داشته باشید و خوب شوید، اما اگر دستورالعمل مصرف را دنبال نکنید، آن‌ها به شما آسیب خواهند رساند. شما می‌توانید با پیروی دقیق از دستورالعمل‌های روی برچسب انواع قرص و شربت یا پزشک یا پرستار خود، احتمال عوارض جانبی آن‌ها را کاهش دهید. عوارض جانبی امکان دارد خفیف باشد، مانند ناراحتی معده. سایر عوارض جانبی مانند آسیب به کبد می‌تواند جدی‌تر محسوب شود. برخی از عوارض جانبی حتی می‌توانند کشنده باشند. این اقدامات را برای جلوگیری از مشکلات انواع دارو انجام دهید:

• دستورالعمل‌های روی برچسب محصولات را به‌دقت دنبال کنید.

• اگر دستورالعمل‌ها را نمی‌دانید، از پزشک یا پرستار خود بخواهید که آنها را برای شما توضیح دهد.

• فهرستی از تمام محصولات درمانی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و گیاهانی که استفاده می‌کنید نگه دارید و این اطلاعات را در معاینه بعدی با پزشک خود در میان بگذارید.

• محصولات درمانی خود را در مکانی خشک و خنک نگهداری کنید که کودکان و حیوانات خانگی نتوانند آنها را ببینند یا به آنها دسترسی نداشته باشند.

شربت‌ها

در این محصولات درمانی، قسمت فعال شربت‌ها با یک مایع ترکیب می‌شود تا مصرف آن آسان‌تر شود یا جذب بهتری داشته باشد. یک داروی مایع احتمال دارد به‌عنوان یک مخلوط، محلول یا شربت نیز شناخته شود. اکنون بسیاری از مایعات رایج بدون افزودن رنگ یا شکر در دسترس هستند.

قرص‌ها

مواد فعال در این نوع از محصولات درمانی با یک ماده دیگر ترکیب می‌شوند و به شکل جامد گرد یا بیضی‌ فشرده درمی‌آیند. انواع مختلفی از قرص وجود دارند. قرص‌های حل‌شونده یا پخش‌پذیر می‌توانند به‌صورت کاملا ایمن در آب حل شوند.

کپسول

در تمامی کپسول‌ها بخش فعال دارو در داخل یک پوسته پلاستیکی قرار دارد که به‌آرامی در معده حل می‌شود. شما می‌توانید برخی از کپسول‌ها را باز کنید و محتوای آن را با غذای موردعلاقه فرزند خود مخلوط سازید. برخی دیگر باید به‌صورت کامل بلعیده شوند؛ بنابراین این محصولات تا زمانی که اسید معده پوسته کپسول را تجزیه نکند، جذب نخواهند شد.

محصولات درمانی موضعی

این محصولات شامل کرم‌ها، لوسیون‌ها یا مرهم‌هایی هستند که مستقیما روی پوست، مورداستفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها در واحدهایی مانند بطری‌ها یا لوله‌ها عرضه می‌شوند و این بسته به نوع دارو متغیر است. قسمت فعال این محصولات با ماده دیگری ترکیب می‌شود که باعث آسانی مصرف و جذب روی پوست خواهد شد.

شیاف‌ها

قسمت فعال این محصولات با ماده دیگری ترکیب‌شده و به شکل گلوله فشرده می‌شود تا بتوان آن را مورد استفاده قرار داد. دقت داشته باشید که شیاف‌ها مصرف خوراکی ندارند.

قطره‌ها

این محصولات اغلب در جایی استفاده می‌شوند که بخش فعال دارو اگر به ‌طور مستقیم به منطقه مبتلا برسد، بهترین عملکرد را خواهد داشت. آنها معمولا برای چشم، گوش یا بینی مورداستفاده قرار می‌گیرند.

محصولات درمانی استنشاقی

قسمت فعال دارو تحت‌فشار مستقیما به سمت ریه‌ها رها می‌شود. کودکان جوان احتمال دارد نیاز به استفاده از دستگاه دمیار یا اسپیسر (Spacer) داشته باشند تا این محصولات را به‌درستی بگیرند. در ابتدا استفاده از اسپیسرها دشوار خواهد بود؛ بنابراین پزشک به شما نشان می‌دهد که چگونه آن‌ها را به‌درستی بهره ببرید.

محصولات تزریقی

انواع مختلفی از تزریقات باتوجه‌به روش و مکان تزریق آنها وجود دارند:

• تزریقات زیرپوستی یا SC فقط زیر سطح پوست تزریق می‌شوند.

• تزریقات داخل عضله یا IM به عضلات تزریق خواهند شد.

• تزریقات داخل مهره‌ای وارد مایعات دور حول مهره‌ای می‌شوند.

• تزریقات وریدی یا IV به ورید داده خواهند شد.

برخی از تزریقات می‌توانند در خانه انجام گیرند؛ اما بیشتر آنها باید در مطب پزشک یا بیمارستان و توسط متخصصان انجام شوند.

ایمپلنت یا چسب‌های درمانی

این محصولات از طریق پوست جذب خواهند شد. به‌عنوان ‌مثال، چسب نیکوتین (Nicotine patch) یک روش درمانی است که با قراردادن چسبی حاوی دوز کمی از نیکوتین روی پوست، این ماده را جذب و به خون متصل می‌کند. این روش در مهار اشتیاق به سیگار بسیار موثر است و علائم جسمی و روانی مرتبط با قطع سیگار را کاهش می‌دهد. به ‌همین دلیل، از این روش به‌عنوان یک ابزار موثر برای کمک به افراد در ترک سیگار استفاده می‌شود.

قرص‌های زیر زبانی

اینها شبیه قرص‌ها یا مایعات معمولی هستند، اما آنها را نمی‌بلعید. قرص‌های زیر زبانی در گونه‌های گوناگونی مصرف می‌شوند؛ بنابراین پوسته دهان ماده فعال را جذب می‌کند. قرص‌های زیرزبانی به همین شکل کار می‌کنند؛ اما زیر زبان قرار داده می‌شوند. این محصولات معمولا تنها در شرایط خاصی مورد تجویز قرار می‌گیرند.

خطرات مصرف چندین دارو به صورت هم‌زمان

هر چه تعداد محصولات درمانی بیشتری را مصرف کنید، باید دقت بیشتری به کار ببرید. هنگام مصرف چندین نوع از این محصولات، شما در معرض خطرهای بسیاری قرار خواهید گرفت. معمولا احتمال ایجاد عوارض جانبی بیشتر است. برای تعاملات دارویی خطر بالاتری وجود دارد.

تعامل زمانی رخ می‌دهد که یک محصول درمانی نحوه کار دیگری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به‌عنوان‌ مثال، هم‌زمانی مصرف دو قرص، یک قرص احتمال دارد دیگر را قوی‌تر کند. انواع محصولات درمانی ممکن است با الکل و حتی برخی از موادغذایی تعامل داشته باشند. برخی از تعاملات می‌توانند جدی و حتی تهدیدی برای جان شما باشند.

افرادی که در معرض خطر بالاتری هستند

• سالمندان: با پیشرفت سن، بدن شما محصولات درمانی را به طریق متفاوتی پردازش می‌کند. به‌عنوان‌ مثال، کلیه‌های شما ممکن است به‌خوبی که قبلا کار می‌کرده‌اند، کار نکنند. این نکته می‌تواند به این معنی باشد که قرص‌ها برای مدت‌زمان بیشتری در بدن شما باقی می‌مانند.

• افراد بستری شده: وقتی که شما در بیمارستان هستید، احتمالا با پزشکان و متخصصان جدیدی روبه‌رو خواهید شد که با سوابق بهداشتی شما آشنا نیستند. بدون این دانش، ممکن است یک محصول درمانی را تجویز کنند که با قرص‌هایی که قبلا مصرف می‌کنید تعامل داشته باشد.

جمع‌بندی

اگر دارویی برای شما تجویز شده است، به یاد داشته باشید که از پزشک درباره فرمت‌های مختلف موجود سوال کنید. اگر طبق تجربه می‌دانید که فرزند شما ترجیح می‌دهد قرص‌ها را به‌جای شربت استفاده کند، به پزشک خود اطلاع دهید. شما می‌توانید این موضوع را با داروساز خود در هنگام تحویل نسخه مورد بررسی قرار دهید.