آیت الله هاشمی و تشخیص مصلحت جهان

تدبیر24 : هنوز عمرچندانی از دولت اعتدال نگذشته است که با حمایت های رهبری و شخص آیت الله هاشمی رفسنجانی دستاوردهایی در عرصه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، ثبات اقتصادی و تثبیت وضعیت معیشتی مردم را شاهد بوده ایم.

با این وجود همچنان قفل محکمی با تارهای تنیده شده از کینه و حسد دشمنان ایران و اسلام در سیاست خارجی کشور باقی مانده و کلید دار آن آیت الله 79 ساله رفسنجانیست ، مردی که به رغم کدورت های شدید هشت سال گذشته نه تنها مورد علاقه و احترام مردم ایران، منطقه و به ویژه حاکمان عربستان است، بلکه جامعه علمی و تحلیلگران سیاسی عربستان نیز از وی بعنوان فردی موفق در ایجاد روابط گرم دو کشور و کشورهای غربی یاد می کنند.

باوجود اینکه تیره ترین دوران روابط میان دو کشور درحال رقم خوردن است، ملک عبدالله ، پادشاه عربستان با ارسال نامه ای ضمن دعوت رسمی از رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام برای سفر به این کشور و حضور در مراسم حج، در اظهاراتی توام با ارادت خود را برادر هاشمی خطاب کرده و نامه اش را با عبارت «اخوک عبدالله» به پایان می رساند.

هاشمی گرچه تا کنون دومین دعوت رسمی عربستان در سه سال اخیر را هم اجابت نکرده اما در توضیح سفرش به عربستان گفت: "اصل سفر بنا بود كه براي زيارت و مراسم عمره باشد كه مشكلي نيست. مسأله اين است كه اگر بحث مذاكره براي حل مشكلات است ؛ بايد اول در اينجا طرحي آماده شود كه ما چه مي‌خواهيم و آنها چه مي‌خواهند. بايد بحث‌هاي كارشناسي شود تا هر كسي كه مي‌رود ؛ با برنامه برود و مذاكره كند."

وی همچنین درباره ضرورت سفرش به عربستان نیز گفته بود : "اينگونه نه. بروم كه چه بگويم. من مسئوليتي ندارم كه بگويم با اين كار موافق يا با آن كار مخالف هستيم. اين كار در درجة اوّل از اختيارات رهبري و سياست‌هاي كلي نظام و بعد دولت است. بايد اول طرحي مثل همين مذاكرات، تهيه و خطوط قرمز مشخص شود تا كساني كه براي مذاكره مي روند؛ بدانندچه بگويند."

با توجه به نظر آیت الله اگر بخواهیم در درون جامعه اسلامی و با رویکرد شیعه و سنی، جایگاه ایران و عربستان را بررسی کنیم، باز ایران با حداکثر شیعه و حداقل سنی و عربستان با حداقل شیعه و حداکثر سنی، از کشورهایی هستند که اگر جلوی افراطی ها را بگیرند و در سیاست خارجی تحت تأثر القائات دیگران قرار نگیرند، می‌توانند مایه آرامش کشورهای اسلامی و ملت‌های مسلمان شوند. مخصوصاً که عربستان به خاطر مکه و مدینه، قداستی در بین مسلمانان دارد که نمی‌توان به خاطر مسایل زودگذر سیاسی، مردم را از سفر حج تمتع و عمره مفرده محروم کرد.حاکمان هر دو کشور باید توجه داشته باشند که روابط این دو کشور باید بسیار فراتر از معادلات سیاسی باشد.

آرامش و امنیت منطقه و سفر هاشمی به عربستان

روزنامه السفیر لبنان نیز آرامش و امنیت را از دستاوردهای سفر احتمالی هاشمی به عربستان دانست و در مقاله ای از قول، داود رمال روزنامه نگار عرب ، نوشته بود: "آیت الله هاشمی رفسنجانی قبلا در عمل نشان داده که توانایی رفع نگرانی های عربستان سعودی و تبدیل آن به رابطه معتمدانه با جمهوری اسلامی را دارد پس اگر ایشان وارد گفت وگو با عربستان شود بطور قطع و یقین نتایج این موفقیت در کاهش تنش های موجود در سوریه ولبنان و نیز ایجاد توازان در احزاب سیاسی لبنان بسیار موثر خواهد بود.آقای هاشمی چند سال قبل نیز یکبار دیگر نیز به توافقاتی جامع با دولت عربستان رسیده بود که کارشکنی های دولت احمدی نژاد مانع تحقق آن شد ولی با پیروزی دکتر روحانی در انتخابات و موفقیت بدست آمده ایران در مذاکرات1+5 فرصتی دیگر بدست آمده تا جمهوری اسلامی وارد مرحله دیگری از مذاکرات آنهم با کشورهای عربی بخصوص کشورهای خلیج فارس و در رأس آن عربستان سعودی شود.امّا مهم ترین فصل این صفحه جدید را باید در احیاء دوباره روابط ایران و عربستان، این دو کشور بزرگ و عظیم خاورمیانه دانست و منتظر باشیم که آیا تعصبات فرقه ای (دینی) که بین ایران و عربستان رواج پیدا کرده می تواند به دوستی و برادری تبدیل شود؟ "

توافق ژنو و دستاوردی که با تدبیر تیم سیاست خارجی دولت یازدهم و حمایت رهبری به دست آمد نیز از دیگر مواردیست که ضرورت بهبود روابط میان ایران و عربستان را آشکارتر کرده است. منفعتی عیان که امریکا، اسرائیل و متحدانشان از تیره گی روابط ایران و عربستان می برند، بر کسی پوشیده نیست. امریکا همچنان در پی اختلاف افکنی بین دو قدرت نظامی-اعتقادی منطقه است. آرامش و امنیت خاورمیانه و به تبع آن امنیت اقتصادی-سیاسی جهان، به مدل رابطه ای ایران و عربستان بسیار وابسته است و این امر باعث شده تا رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در پی تشخیص مصلحت جهان باشد.

بحران سوریه و نقش هاشمی رفسنجانی

احمد البلوشی، تحلیلگر عربی، تنها راه حل بحران در سوریه و منطقه را سفر آیتالله هاشمی به عربستان دانست و نوشت: "امروز بعد از توافق بدست آمده بین ایران و گروه 1+5 در ژنو تمام نگاهها در کشورهای اسلامی درگیر بحران نظیر سوریه، لبنان ، بحرین و حتی یمن به بهبود رابطه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی است، رابطه ای که خیلی ها معمار آن را آقای هاشمی رفسنجانی می دانند ونکته ای که وضعیت امروز رابطه ایران و عربستان را بسیار بغرنج کرده ناشی از بر هم زدن توافقات سفر قبل هاشمی به عربستان توسط دولت احمدی نژاد است که بسیاری از تحلیلگران بخشی از بحران فعلی منطقه را به آن نسبت می دهند و هاشمی و پادشاه عربستان هم از برهم زدن آن توافق ناراضی هستند.

آنچه از سفر آقای ظریف به کشورهای حاشیه خلیج فارس و در پی آن تایید سفر احتمالی آیت الله هاشمی رفسنجانی به عربستان توسط سخنگوی وزارت خارجه بدست می آید این است که با توجه به عمق حوادث بوجود آمده در منطقه راهی جز رفتن آیت الله هاشمی به عربستان سعودی برای گره گشایی از بحران سوریه و بحرین باقی نمانده است چراکهریاض در طول سالهای گذشته حتی در اوج تخاصم سیاسی با جمهوری اسلامی همواره از سفرآیت الله هاشمی به عربستان استقبال کرده وبا توجه به رابطه بسیار نزدیک هاشمی با حسن روحانی ، انتظار می رود انجام این سفر از سوی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بتواند گشایشی بسیار بزرگ را برای در روابط ایران و کشورهای عربی بالاخص با عربستان سعودی موجب شده و نه تنها نگرانی های اعراب از برنامه های هسته ای ایران را مرتفع کند بلکه گره از بحران های منطقه، بالاخص از جنگ سوریه را بگشاید."

جمهوری اسلامی ایران گرچه از بدو انقلاب تاکنون همواره بدون نیاز به کشورهای غربی و شرقی مسیر خود را طی کرده ، اما باید منتظر ماند و دید که آیا آیت الله 79 ساله با اتخاذ سیاست نرمش قهرمانانه مدنظر رهبری با هدف دفع شر و حفظ وحدت اسلامی امکان سفر به عربستان را خواهد یافت یا همچنان قفل بی تدبیری دولتمردان قبل بر در روابط ایران و عربستان خواهد ماند و ماهیگری اسرائیل و جریان تندروی داخلی از این آب گل آلود ادامه خواهد داشت؟