اقتصاد مقاومتی؛ منشور رسانه ملی

تدبیر24 :در ادامه این یادداشت که در شماره یکشنبه ششم تیر به قلم محسن نصرپور مدیرکل صدا و سیمای خراسان رضوی انتشار یافت، می خوانیم: تحلیل محتوای پیام‌های نوروزی رهبر انقلاب از سال 1369 تا 1395 نشان می‌دهد که ایشان در همان دقایق اولیه سال جدید، با تشریح اوضاع مهم سال ِقبل، چارچوب کلی و افق پیش روی ملت و مسئولان جمهوری اسلامی را در سال پیش رو، ترسیم می‌کنند.
از این رو تامل و تعمق بیشتر روی نام هر سال، بیانگر انتخاب مسیر عقلانی و مناسبی است که رهبر معظم انقلاب، متناسب با شرایط هر سال، رویکردهای معقولانه و هوشمندانه‌ای برای مسئولان نظام تجویز می‌کنند. رویکرد معقولی که هر گونه ایراد گرفتن به آن کاری غیرمعقول و غیر عقلانی خواهد بود.
از این رهگذر، نگاهی به نامگذاری سال‌های گذشته مقام معظم رهبری نشان می‌دهد که در کنار دو مولفه سیاسی و فرهنگی، سهم مباحث اقتصادی، سهم پر رنگ و ویژه‌ای بوده است.
«همت مضاعف و کار مضاعف»، «حرکت مردم و مسئولین به سوی اصلاح الگوی مصرف»، «جهاد اقتصادی»، «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی»، «حماسه‌ سیاسی و حماسه‌ اقتصادی»، «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملّی و مدیریّت جهادی» و «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل»، از جمله عناوین مشخص با محوریت موضوع اقتصاد و حاکی از اهمیت این مسئله در برهه کنونی از تاریخ انقلاب شکوهمند اسلامی است.
با این مقدمه می‌خواهم وارد موضوع اصلی نوشتار، یعنی شعار سال 1395 «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» شوم.
مولفه مهمی که همه دستگاه‌های حکومتی، اجرایی، بخش خصوصی و در یک کلام آحاد ملت ایران را موظف و مکلف می‌کند تا با بهره گیری از امکانات مادی و معنوی، کارهای نو و ابتکاری انجام دهند و با استراتژی کارآمد برای شکوفا شدن هرچه بیشتر کشور در بخش‌های مختلف اقتصادی، تمهیداتی بیندیشند.
پس از ابداع کلید واژه «اقتصاد مقاومتی» توسط رهبر معظم انقلاب، تعاریف متنوع و مختلفی از اقتصاد مقاومتی از سوی صاحب نظران علم اقتصاد بیان شده اما در حقیقت کامل‌ترین و جامع‌ترین تعریف از نگاه رهبر معظم ارائه شده است و آن اینکه: «اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی‌ها و خصومت‌های شدید می‌تواند تعیین کننده رشد و شکوفایی کشور باشد.»
تعریف جامعی که نگاه راهبردی و استراتژیک اقتصاد کشور را در محورهایی همچون مردمی کردن اقتصاد، اجرایی کردن سیاست‌های اصل 44، توانمندسازی بخش خصوصی، تشویق فعالیت اقتصادی، کاهش وابستگی به نفت، توجه به شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان، مسئله‌ مدیریت مصرف، استفاده‌ حداکثری از زمان، منابع و امکانات می‌داند.
در واقع پیاده سازی این الزامات، مستلزم شرایط جدیدی است که همه دستگاه‌ها باید آن را به نحو مقتضی ایجاد نمایند. شاید بتوان نمونه چنین شرایط ویژه‌ای را در دوران جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس سراغ گرفت. دورانی که در آن، همه در راستای یک هدف مهم که همانا پیروزی بود تلاش می‌کردند و با اتحاد کامل، منافع اسلام و انقلاب را بر منافع حزبی خود ترجیح می‌دادند. در آن روزگار، نهادهای دولتی و غیردولتی با همت بلند، بهره وری را چند برابر کردند، هزینه‌ها را کاهش دادند و وابستگی به کشورهای بیگانه را به حداقل رساندند. به هر تقدیر شاید گزافه نباشد که بگوییم برای جاری ساختن روح اقتصاد مقاومتی در سطح حاکمیت و مردم، باید با روحیه جهادی همچون دوران دفاع مقدس وارد عمل شد.
در این میان، اگر اطلاع رسانی، تبلیغات و آموزش را محور عمده کار رسانه‌ها بدانیم، آن گاه فرهنگ‌سازی و صیانت از ارزش‌های جامعه نیز یکی از مسئولیت‌های اصلی رسانه است. به دیگر سخن، رسانه‌ها به عنوان ناظر قادر خواهند بود به رصد و شناخت موانع و مشکلات بپردازند و با آگاه کردن مردم، مانع از انحراف، آسیب و خطرهای احتمالی گردند. یقیناً با افزایش آگاهی مردم و مشارکت دادن نظرات آنان، همراهی و حمایت مردم از مسئولان و حاکمیت بیشتر خواهد شد.
در کنار سایر رسانه‌های فعال و همسو با نظام مقدس جمهوری اسلامی، رسانه ملی به عنوان فراگیرترین و موثرترین رسانه دیداری و شنیداری کشور، نقشی بی‌بدیل در بسترسازی و فراهم کردن تمهیدات فکری، فرهنگی و توسعه و پویایی جامعه برعهده دارد و رکن مهم تحقق شعار سال است.
حال این سوال اساسی مطرح می‌شود که وظیفه مشخص رسانه ملی در این مسیر چیست؟ و چگونه می‌تواند با مدیریت مناسب، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی، مسیر حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی را هموار کند و سرعتی مضاعف ببخشد؟ برای پاسخ دادن به این سوال کلیدی، به نظر می‌رسد باید از چند منظر وارد بحث شد:
الف) تبیین سیاست‌های کلان و برنامه‌های توسعه
معرفی ابعاد مختلف سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه کشور، بخش مهمی از رسالت رسانه ملی محسوب می‌شود. بنابراین در این مسیر تبیین اسناد بالادستی همانند سند چشم‌انداز 20 ساله کشور، تبیین سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی، تبیین سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و تبیین سیاست‌های برنامه ششم توسعه کشور در راستای رشد و پیشرفت اقتصادی کشور از اهم موضوعات قابل طرح در رسانه است.
ب) تبیین ابعاد مختلف اقتصاد مقاومتی
ابلاغ مجموعه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی توسط رهبر معظم انقلاب، به عنوان نقشه راه و تدوین شاخص‌های راهبردی در راستای یک الگوی بومی و علمی است. سیاست‌هایی که استقلال طلبی، عزت مداری و عدم تأثیر سیاست‌های قدرت‌های استکباری و سلطه جو بر کشور، جزو نقاط عطف آن به شمار می‌رود.
از این رو، رسانه ملی در تبیین مباحثی چون اقتصاد دانش بنیان، حمایت و تقویت تولید داخلی، بازنگری در مبانی اقتصاد، چگونگی رفع مشکل رکود، گرانی و بیکاری می‌تواند نقش آفرین باشد.
از نظر صاحب نظران علم اقتصاد، کارکردهای یک اقتصاد دانش بنیان عبارتند از: «جذب و تبدیل ایده به محصول و شغل پایدار»، «تجاری‌سازی علم و دانش»، «ترغیب متخصصان، نوآوران، مخترعان، اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها در رفع نیازهای جامعه»، «توانمندسازی دانش‌آموختگان به منظور ورود به فضای کسب‌وکار»، «حمایت، هدایت و سمت‌دهی در جهت نوآوری‌ها و تولید فناوری‌های برتر»، «تشویق بنگاه‌های اقتصادی و دستگاه‌های اجرایی به بهره‌گیری از یافته‌های پژوهشی» و «ارتقای فرهنگ عمومی کارآفرینی»
ج) فرهنگ سازی، حلقه وصل اقتصاد مقاومتی
بر مبنای تعاریفی که از اقتصاد مقاومتی ارائه شده است، اقتصاد مقاومتی، از یک سو ویژگی‌هایی همچون ایجاد تحول در نظام اقتصادی کشور، گسترش عدالت اجتماعی و ارتقای بهره وری را به همراه دارد و از سوی دیگر آسیب پذیری کشور از مخاطرات را کاهش می‌دهد.
بنابراین برای دستیابی به اهداف ذکر شده در کنار سایر اقدامات حاکمیتی، فرهنگ سازی اقدامی مهم و تاثیرگذار خواهد بود. چنین نقش مهمی را اگرچه باید از همه متولیان فرهنگی انتظار داشت، اما نقش وسایل ارتباط جمعی و بویژه رسانه ملی بی‌نظیر و بی‌بدیل است.
موضوعاتی چون رواج فرهنگ کار و تلاش و پرهیز از اسراف و تبذیر، ترویج خودکفایی و خوداتکایی در تامین نیازهای خانواده، تقبیح تجمل‌گرایی، اشرافی‌گری، چشم و همچشمی و مدپرستی در جامعه، ترویج فرهنگ قناعت در زندگی، توکل به خداوند و کسب روزی حلال، حمایت و تشویق مردم به مصرف کالاهای داخلی به موازات ترغیب تولید کنندگان داخلی به افزایش کیفیت محصولات، معرفی مبتکران و مخترعان و کارآفرینان موفق و متعهد، از مباحث راهبردی در این زمینه است.
د) مطالبه‌گری و پیگیری عملی‌شدن سیاست‌های اقتصادی کشور
رهبر معظم انقلاب در تبیین نقش دولت و دستگاه‌های اجرایی در اقتصاد مقاومتی می‌فرمایند: «... این اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود، مردم‌بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با اراده‌ مردم، سرمایه‌ مردم و حضور مردم تحقّق پیدا می‌کند. اما «دولتی نیست» به این معنا نیست که دولت در قبال آن مسئولیتی ندارد؛ چرا، دولت مسئولیت برنامه‌ریزی، زمینه‌سازی، ظرفیت‌سازی، هدایت و کمک دارد.
کار اقتصادی و فعالیت اقتصادی دست مردم است، مال مردم است؛ اما دولت ـ به‌عنوان یک مسئول عمومی ـ نظارت می‌کند، هدایت می‌کند، کمک می‌کند. آن جایی که کسانی بخواهند سوء‌استفاده کنند و دست به فساد اقتصادی بزنند، جلوی آنها را می‌گیرد؛ آنجایی که کسانی احتیاج به کمک دارند، به آنها کمک می‌کند. بنابراین آماده‌سازی شرایط، وظیفه‌ دولت است؛ دولت تسهیل می‌کند.»
با عنایت به فرمایش رهبری، رسانه ملی به عنوان چشم بینای نظام مقدس جمهوری اسلامی باید وظیفه مطالبه‌گرایانه خود را به بهترین نحو ممکن انجام دهد. گاه این وظیفه در انعکاس مشکلات مردم در راستای اجرای سیاست‌های اقتصادی نمایان می‌شود؛ گاه در انتقاد از بی‌کفایتی‌ها و سوء مدیریت‌ها بروز می‌کند و گاهی نیز در آثار ویرانگر دلبستگی به قدرت‌های غربی به ویژه در حوزه واردات کالای تجملاتی خود را نشان می‌دهد.
امید که با توکل بر خداوند متعال و ظل توجهات حضرت ولی عصر (عج) و توسل به امام مهربانی حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، رسانه ملی همپای مردم، نخبگان و دستگاه‌های اجرایی، سال اقتصاد مقاومتی را با سربلندی و اقدام و عملی مناسب در راستای فرامین رهبر معظم انقلاب سپری نماید.