قنات های ایران جهانی شدند

تدبیر24: میراث جهانی یونسکو در استانبول ترکیه که چهلمین اجلاس از تاریخ تشکیل آن به شمار می رود، احمد جلالی به عنوان نماینده ایران حضور داشت.
با موفقیت ثبت 11 قنات ایرانی در میراث تاریخی - فرهنگی یونسکو، در مجموع 20 اثر ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته اند.
اسامی قنات های ثبت شده شامل «قصبه گناباد، بلده فردوس، زارچ حسن آباد، آسیاب آبی میرزانصرالله مهریز، جوپار کرمان، اکبرآباد و قاسم آباد بروات بم، مون در اردستان، وزوان و مزدآباد اصفهان و ابراهیم آباد اراک» در 6 استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، کرمان، مرکزی و اصفهان هستند.
تاکنون با تلاش فراوانی که انجام شده است از بین میراث فرهنگی ایران، چغازنبیل به عنوان نخستین اثر ثبت شده کشوردر سال 1358، میدان امام اصفهان، تخت جمشید، تخت سلیمان، ارگ بم، پاسارگاد، سلطانیه، بیستون، مجموعه قره کلیسای آذربایجان، سازه های تاریخی - آبی شوشتر، بازار تبریز، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، 9 باغ ایرانی شامل «اکبریه بیرجند، فین کاشان، شاهزاده ماهان، ارم شیراز، عباس آباد بهشهر، چهلستون اصفهان، دولت آباد یزد، پاسارگاد شیراز، پهلوان پور یزد» (در مجموع به عنوان یک اثر)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، کاخ گلستان، شهر سوخته، محوطه باستانی شوش و چشم انداز فرهنگی میمند، در سال 1394 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.
میراث جهانی یونسکو، نام عهدنامه ای بین المللی است که شانزدهم نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به همه انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص هستند.
برپایه این کنوانسیون، کشورهای عضو یونسکو می توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، برعهده همه کشورهای عضو خواهد بود.

** ویژگی و پیشینه قنات
کاریز یا قنات یا کهریز به مجرای تونلی شکلی که در زیر زمین کنده شده تا آب در آن جریان یابد می گویند. این مجرا که در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه هایی که از «مادر چاه» سرچشمه می گیرد باهدف هدایت آب و مدیریت آب برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می شود.
فناوری ساخت قنات در اوایل هزاره اول پیش از میلاد در مناطق خشک کوهستانی ایران گسترش یافت و به کشاورزان این مناطق اجازه داد تا بتوانند در دوره های طولانی خشکی که آب سطحی پیدا نمی شود به کشت و زرع بپردازند. این قنات ها به تدریج در مناطق دیگر دنیا رایج شدند و اکنون قنات های زیادی از چین تا مراکش و حتی در قاره آمریکا وجود دارند.
طبق آمار ارائه شده در کارگاه مهندسی قنات برگزار شده در تهران، در سال 1389 تعداد قنات های فعال 36 هزار و 300 رشته بوده و مجموع طول کوره های قنات 21 هزار و 7800 کیلومتر و مجموع طول میله های قنات 158 هزار و 268 کیلومتر تخمین زده شده است.
قنات زارچ با قدمت بین 2000 تا 3000 سال و با 71 کیلومتر طول به عنوان یکی از بلندترین قنات های ایران شناخته می شود. عمیق ترین مادر چاه نیز در شهرستان گناباد با نام قنات قصبه قرار دارد که تاریخ حفر آن به دورهٔ هخامنشی می رسد.