سفر اردوغان وكرامت قومي كردها در ايران

تدبیر24»اردوغان به عنوان شخصیتی تعریف شده در ساختار قدرت ترکیه جدید برای خود تعریفی جدای از تعریف موجود در ادبیات منطقه قائل است. شخص اردوغان به عنوان یک انسان فعال در اریکه سیاسی دهه اخیر ترکیه تلاش دارد خود را به عنوان یک رهبر کاریزماتیک در آنکارا به تثبیت رسانده و زمینه‌های تاثیرگذاری آنکارا به عنوان پایتخت اصلی ترکیه جدید و با جهتگیری نو‌عثمانی را شکل دهد. جهتگیری او در این زمینه برای بسیاری از کنشگران منطقه‌ای و بین‌المللی مشخص است. او بر اساس همین هدف گذاری تلاش خود را در بازه‌های گوناگون زمانی با جهتگیری‌های رئال پراگماتیستی سیاست خارجی مد نظر خود شکل می‌دهد و بدین ترتیب در زمینه‌های گوناگون با توجه به تحولات مختلفی که در منطقه و نظام بین‌الملل رخ داده، تلاش می‌کند تا از بافت‌های موقعیتی گوناگون بهره برده و نقش آنکارا در معادلات منطقه‌ای و به تبع آن تاثیرگذاری بر نظام بین‌الملل را افزایش بخشد. از این جهت باید گفت آنچه که او به انجام می‌رساند بیشتر تحت تاثیر این جهت‌گیری‌ها رقم می‌خورد. بدین گونه است که هرگاه که ترکیه در منطقه با کشورهای فرادستی رقیب در چالش قرار می‌گیرد، به‌گونه‌ای به اردوگاه رقیب وارد شده و تلاش می‌کند با برهم زدن توازن امتیازهای خاص خود را در این منطقه کسب کند. به طور مثال تا زمانی که در مسیر سیاست‌های آمریکا قرار دارد، رفت و آمد اردوغان و ادبیات او نسبت به غرب و اتحادیه اروپا مثبت و همچنین جهتگیری‌های او در این زمینه آشکارا با غرب همسو می‌شود و در همان حال زمانی که این همسویی کاهش پیدا می‌کند، شاهد نوعی حرکت پاندولی به این سو و رفت و آمد‌های اردوغان به مسکو یا تهران هستیم. هم اکنون در منطقه تغییر و تحول چشمگیری در آستانه اقدام است. از یک سو داعش در مرزهای کنونی خود با شکست‌های پی در پی روبه‌رو شده و با تضعیف این گروه، ائتلاف ضد داعش با توجه به نوع عملکرد نا موزون و لغزنده آنکارا در برخورد با داعش تا حدود زیادی بر رفتار و کنش سیاسی اردوغان تاثیر می‌گذارد. مسأله دیگری که شدت بخش این جریان شده، اقلیم کردستان و رفراندومی است که در این منطقه انجام شد که بالطبع برای ترکیه و دیگر کشورهای منطقه از جمله ایران، عراق و سوریه از اهمیتی بسیار بالا برخوردار است. اردوغان در این وضعیت که رژیم صهیونیستی اساسا تنها رژیم حامی این رفراندوم شناخته می‌شود و با عنایت به نگرانی از گسترش این استقلال خواهی به درون مرزهای ترکیه و مناطق کردنشین ترکیه باتوجه به سابقه اصطکاک شدید میان اکراد ترکیه با دولت مرکزی در پی ایجاد فضایی مثبت در جهت همگرایی با پایتخت‌های کشورهای درگیر در اقلیم کردستان برای مقابله با این روند خطرناک در منطقه است. بنابر این باید گفت آنچه که او انجام می‌دهد در یک کنش سیاسی مبتنی بر جهت‌گیری‌های رئال پراگماتیستی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. از این رو کشورهای دیگر نیز باید بر اساس همین بینش و جهان بینی که از منظر سیاسی بر رفتارها و کنش او حاکم است به نقد و تحلیل آن پرداخته و عملکردهای خود را در این بستر مورد ارزیابی قرار می‌دهند. از سوی دیگر هر 4 کشور ایران، عراق، ترکیه و سوریه در قبال بحران عراق دارای موضعی یکسان هستند چراکه منافعی مشترک در ارتباط با اقوام کرد درون مرزهای ملی خود دارند. در میان تمام این دولت‌ها تنها دولتی که تمامیت خود را در تمامیت ارضی کشور خود از نظر قومی تعریف پذیر می‌داند، ایران است. اکراد ایران خود را یکی از رگه‌های اصلی ایرانیان از منظر تاریخی می‌دانند. در حالی که این ویژگی برای اکراد ترکیه نشین و اعراب سوریه و عراق وجود ندارد. بنابر این خطر کردستان مستقل بیش از هرجایی متوجه عراق، ترکیه، سوریه و در نهایت گریبانگیر ایران است. این در حالی است که اگر ایران در برخورد با اقوام کرد خود راه حل‌های بهتر و مبتنی برکرامت سیاسی را پیش بگیرد و بیش از گذشته جهتگیری سیاست‌های کرامت محورانه خود نسبت به اقوام و فرقه‌ها را در دستور کار قرار دهد نه تنها استقلال کردستان عراق تهدیدی برای ایران تلقی نخواهد شد بلکه به عنوان فرصتی برای ایران مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابر این در این بافت موقعیتی ترکیه است که باید بیشترین تلاش را در جهت محدودسازی این حرکت توسط کردها و امکان تسری به مناطق دیگر جغرافیایی مورد توجه قرار بدهد.

مهدی مطهرنیا،تحلیلگر و آینده پژوه سیاسی