حافظ وخروج ‌از يكسويه نگري فرهنگي

تدبیر24»بهترين فاتح سخن، در بزرگداشت اين عزيز هميشگي ملت ايران، خواجه‌شمس‌الدين محمد بن بهاءالدّين محمد حافظ شيرازي و گوهر يگانه فرهنگ فارسي لسان‌الغيب، سخني از خود او بود كه اين بيت ارادتي به خواجه شيرازي، بزرگ شاعر تمامي قرون و اعصار است. حافظ به عنوان درخشان‌ترين ستاره فرهنگ فارسي است، شاعر تمامي قرن‌هاست و همه قشرها از عرفاي مجذوب جلوه‌هاي الهي تا اديبان و شاعران خوش‌ذوق، تا رندان بي‌سر و پا و تا مردم معمولي هركدام درحافظ، سخن دل خود را يافته‌اند و به زبان اوشرح وصف حال خود راسروده‌اند؛ شاعري كه ديوان او تا امروز هم پرنشرترين و پرفروش‌ترين كتاب بعد از قرآن است و ديوان او در همه جاي اين كشور و در بسياري از خانه‌ها يا بيشتر خانه‌ها با قداست و حرمت در كنار كتاب الهي گذاشته مي‌شود. ادبيات مكتوب ما با سابقه هزار ساله‌اش ميراثي است كه نه‌تنها پشتوانه عظيم فرهنگي بلكه رودخانه‌اي بزرگ است كه مي‌توان از شاخه‌هاي آن به تناسب براي پرورش و رويش نهال‌هاي گوناگون بهره گرفت. از اين رو نگريستن به اين ادبيات كهن و به خصوص حافظ به عنوان يكي از شعراي برجسته ديرين ايران، نه تنها شناختي از تاريخ كهن را براي ما به همراه دارد بلكه سبب‌ساز بهره‌گيري از انديشه‌هاي عرفاني اين بزرگ مرد تاريخ مي‌شود. بزرگداشت حافظ شيرازي در روز ٢٠ مهرماه هر سال اگرچه حركتي پسنديده و ارزشمند است اما نبايد شناخت و بزرگداشت اين نامداران را به روز و هفته‌اي خاص محدود كرد. چراكه سيطره كلام حافظ را در زندگي هر روز مردم مي‌توان مشاهده كرد. نفوذ كلام ايشان كه با تفألي آرامي بر دل ايجاد مي‌كند حاكي از عرفان الهي جاري و ساري در آن است. تسري ظلم و جور همواره در طول تاريخ رخ نمايانده است به نحوي كه آن را در نگاه نقادانه حافظ نسبت به حكماي زمان مي‌توان ملاحظه كرد كه با گفتاري انتقادي نسبت به وضع موجود برخورد كرده و با كلام الهي روشنگري ديني و مدني را فراخوانده است. حافظ در كلام خويش همواره حضور دو گروه خودي و بيگانه يا دوست و دشمن يا ما و آنها را دارد. اين دو گروه متخاصم را به طور كلي مي‌توان در شعر حافظ به اهل زهد و اهل رندي طبقه‌بندي كرد، آنگاه زاهد و صوفي و واعظ و محتسب و شيخ و مدعي و... و انديشه‌هاي آنان را در يك طرف، و رند و عاشق و مست و پير مي‌فروش و... و انديشه‌هاي آنان را در طرف ديگر قرار داده و با تحليل اين گفتمان انتقادي روشنگري و بصيرت را در ميان مردمان و حاكمان ندا مي‌دهد. الهام‌پذيري از كلام ايشان مي‌تواند بسترساز خروج از نگاه يك‌سويه به فرهنگ و تمدن كهن ايران باشد تا از محل اين بستر فرهنگي، انديشه‌هاي عرفاني و الهي و آرمان‌گرايي حقيقي را در ميان جوانان و اقشار جامعه رواج دهيم.

داشتن نگاه انتقادي مبتني بر عرفان و انديشه ديني اين امكان را در جامعه مهيا مي‌كند كه از بيراهه رفتن‌ها پرهيز شود و خط سير حقيقت را در جامعه گسترش دهيم. بهره‌‌گيري از ظرفيت‌هاي كهن فرهنگ و تمدن ايران اسلامي در شرايط تخاصم‌هاي فرهنگ كمك شاياني براي بازگشت به اصل و ريشه تمدني و فرهنگي و اعتقادي در ميان جوانان و نوجوانان خواهد داشت كه در كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي و در نشست‌ها با دستگاه‌هاي متولي امر اين مهم همواره مورد امعان نظر بوده و هست و پيگيري‌هاي مستمر و مصرانه‌اي براي افزايش بودجه بخش فرهنگي توسط اعضاي كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي همواره صورت پذيرفته است.