سیاست‌های تنش‌آمیز ترامپ در خاورمیانه

در سال1948 طی قطعنامه181 سازمان ملل‌متحد، بیت‌المقدس شهری جهانی و مشترک بین مسلمانان، یهودیان و مسیحیان اعلام شد، زیرا این شهر مکان مقدسی برای سه دین بزرگ جهانی بوده و طی قرن‌ها، بارها بین اصحاب این سه دین دست‌به‌دست شده تا اینکه در جنگ‌های صلیبی، به‌دست مسلمانان و امپراطوری عثمانی فتح می‌شود و تا سقوط این امپراطوری، مرکز و پایتخت فلسطین بوده است.

تدبیر24»پس از جنگ اول جهانی و اعلامیه بالفور مبنی بر انتقال یهودیان به این سرزمین کم‌جمعیت که تحت‌قیمومیت بریتانیا قرار داشت، یهودیان به‌تدریج به این شهر نزدیک و درجنگ1967 اسرائیل با اعراب، این شهر توسط اسرائیل اشغال شد. اسرائیل ظرف70سال گذشته تلاش زیادی کرده که بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت آن و برخلاف قطعنامه‌های سازمان ملل‌متحد شناخته شود تا اینکه در سال1995 تندروهای جمهوریخواه در کنگره آمریکا رأی به انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس دادند، ولی هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا طی این 22سال، انجام این امر را به‌صلاح نمی‌دانست، زیرا اولا با حقوق بین‌الملل و مصوبات جهانی تقابل مستقیم داشت، ثانیا بیت‌المقدس فقط مطالبه مسلمانان نبوده، بلکه جهان مسیحیت هم که کشته‌های زیادی در جنگ‌های صلیبی برای این شهر مقدس داده، مایل است این شهر بین‌المللی محسوب شده و از حاکمیت اسرائیل خارج باشد، ثالثا بیت‌المقدس موضوع مذاکره بین فلسطینی‌ها و اسرائیل باید قرار می‌گرفت، نه اینکه از قبل حکم به مالکیت و حاکمیت اسرائیل به این شهر داده شود، رابعا آمریکا که ظرف 40سال گذشته سعی کرده نشان دهد میانجی صلح بین اسرائیل و اعراب است، با این موضع‌گیری، جایگاه بیطرفانه خود را از دست داده است. در این دو روزه همه جهان یکپارچه ‌علیه تصمیم ترامپ موضع‌گیری کرده‌اند که در صدر آن ایران، ترکیه و سپس کشورهای عربی برای حفظ ظاهر چنین موضعی گرفتند. اما در اروپا همه رهبران کشورها و در واتیکان، رهبر کاتولیک‌های جهان مخالفت جدی خود را با این امر اعلام کردند. روسیه و چین و بقیه کشورهای جهان هم در این موضع مشترک از خود همگونی نشان دادند.

ترامپ نه براساس بررسی و تحقیق کارشناسانه و نه برای کمک به پیشبرد صلح بین اعراب و اسرائیل و نه برای برقراری آرامش و آشتی در خاورمیانه و در جهان، بلکه برای کسب دستاورد شخصی از طریق خدمت به اهداف اسرائیل و برآورده‌کردن یکی از شعارهای انتخاباتی خود، این موضع را اعلام کرد. دونالد ترامپ در برآورده‌کردن هیچ‌یک از شعارهای انتخاباتی خود تاکنون موفق نبوده و لابی اسرائیل او را فریب داد تا این یکی عملیاتی می‌شود، درحالی‌که این اعلام موضع، سرآغاز دور جدیدی از تنش و رویارویی مسلمانان با آمریکا و اسرائیل خواهد شد. باعث تاسف است که یکی از دست‌اندرکاران پشت پرده این طرح، محمد بن‌سلمان ولیعهد جوان و ناپخته عربستان است که آرزوهای بلندی دارد و تصور می‌کند هر طرحی که مایل باشد به‌راحتی می‌تواند به اجرا بگذارد، درحالی‌که اگر قرار باشد به‌عنوان پادشاه عربستان، شریف مکه و مدینه باشد، باید بیش از هرکس دیگری نگهبان بیت‌المقدس و حفظ حریم آن باشد. مردم مسلمان عربستان و جهان به‌دقت عملکرد محمد بن‌سلمان را زیر نظر دارند و اجازه نخواهند داد این جوان بی‌تجربه، مواریث مسلمانان را به بازی بگیرد. جهان اسلام به‌تدریج همان‌طور که رجب اردوغان، رئیس سازمان همکاری‌های اسلامی گفت، گردهم می‌آیند و با همبستگی بیشتر به این موضوع خواهند پرداخت، زیرا سازمان کنفرانس اسلامی که سلف همین سازمان همکاری‌های اسلامی است، در پی آتش‌زدن مسجدالاقصی توسط یهودیان افراطی در بیت‌المقدس در اواخر سال‌های دهه 1960 تشکیل شد. بنابراین فلسفه وجودی این سازمان مستقیما مرتبط با بیت‌المقدس است و اکنون هم به وظیفه خود باید عمل کند. جمهوری اسلامی ایران در همین چارچوب به تلاش‌های خود در تنویر افکار عمومی دولت‌ها و ملت‌های جهان خواهد پرداخت و سعی می‌کند همگان را به خطرات اتخاذ چنین تصمیمی توسط رئیس‌جمهور آمریکا و همراهی عربستان و اسرائیل با آن، بیشتر آشنا سازد تا طی یک تصمیم جهانی جلو این بی‌سیاستی گرفته شود.

سید علی خرم، استاد دانشگاه – حقوق بین‌الملل