مخالفان این بار مقابل نظرسنجی

تدبیر24 : طرح رئیس‌جمهور برای نظرسنجی عمومی درخصوص مذاکره با آمریکا به سد محکم منتقدان برخورد کرده است. منتقدانی که معتقدند ملت نظر خود را سال‌هاست با شعار «مرگ بر آمریکا» اعلام کرده‌اند. حالا دولت مانده است و مذاکره‌ای که هر چند هنوز به شکل جدی کلید نخورده، اما بهانه خوبی شده برای تقابلات کلامی میان موافقان و منتقدان دولت در ایران. دو گروهی که همزمان می‌گویند نماینده نظرات اکثریت مردم هستند. اصولگرایان همانطور که طی سه دهه گذشته به تنش‌زدایی بین ایران و آمریکا با دیده تردید نگریسته‌اند، اکنون نیز پیشنهاد دولت برای روشن شدن نظر عمومی جامعه را رو در روی تردیدهایی جدی قرار داده‌اند، از جمله این استدلال که معلوم نیست نتایج این نظرسنجی‌ها «سالم» باشد! با این حساب معلوم نیست تکلیف دستور اخیر رئیس جمهور برای انجام نظرسنجی در این خصوص چه می‌شود. رئیس‌جمهو‌ری که از برخی اقداماتی که هنگام ورود به کشور در فرودگاه مهرآباد برایش پیش آمد می‌داند چه راه سختی برای ادامه سیاست‌های خود در قبال آمریکا دارد. راهی که می‌تواند بهترین بهانه برای برخی کسانی باشد که با رفتارهای احساسی خود را حامل پیام ملت می‌دانند.

حسن روحانی در آن هنگام که بعد از بازگشت از سفر نیویورک به ایران قصد خروج از فرودگاه مهرآباد را داشت، به روشنی دریافت که چیزی جز مشخص شدن نظر واقعی مردم نمی‌تواند برخی از گروه‌های تندروی مخالف او را مهار کند. هر چه باشد این گروه‌ها حتی به علی لاریجانی که چند قدمی نسبت به روحانی به آنها نزدیک‌تر است هم رحم نکرده‌اند. بر این اساس تکلیف رئیس‌جمهوری که وزن حامیان و همکاران اصلاح‌طلبش در فضای سیاسی و در دولت معلوم است، مشخص است. شاید بیم تکرار دوباره همین اتفاقات است که حسن روحانی را به این نتیجه رساند تا در اولین اظهارنظر خود بعد از بازگشت به ایران در جمع نمایندگان مجلس اعلام کند که به دو موسسه نظرسنجی دستور داده تا درباره رابطه ایران و آمریکا از مردم ایران نظرسنجی کنند. او گفته بود این دستور به‌معنای تمایل دولت برای شنیدن نظرات گروه‌های مختلف مردم است و می‌خواهد بداند مردم درباره یکی از مهم‌ترین مسائل کشور و اقدامات دولت چگونه فکر می‌کنند، تا چه حد موافق یا مخالفند و میزان موافقت و مخالفت در میان گروه‌های مختلف اجتماعی چگونه است.

شاید هر کس دیگری هم به جای حسن روحانی بود، برای سنجش نظرات گروه‌هایی که خود را نماینده آرای «اکثریت مردم» می‌دانند، به راهکاری جز مشخص شدن نظر واقعی مردم نمی‌اندیشید. با این حال اصولگرایان طی چند روز اخیر اندک اندک به صف منتقدان این عده پیوستند. اول بار برخی اعضای اردوگاه اصولگرایی بودند که با مخالفت خود به تقویت ایده‌ای در برابر ایده دولت پرداختند. کسانی چون حمید رسایی، از اعضای جبهه پایداری که نه‌تنها مخالف نظرسنجی عمومی برای مذاکره با آمریکاست که حتی نفس این مذاکرات را نیز نفی می کند. او که گفت‌وگوی تلفنی با اوباما را «به ضرر منافع ملی» خوانده معتقد است: «در این باره اصلا نیازی به نظرسنجی نیست»؛ چرا که به نظر او «ما نظرسنجی علمی در کشور نداریم». رسایی خطاب به روحانی و «هر کسی که دنبال نظرسنجی برای رابطه با آمریکاست» می‌گوید: «نظرسنجی را ابتدا از شهدا، خانواده شهدا، جانبازان و اسرا شروع کنید و سپس از کسانی که هزینه خونی بابت این مقاومت ۳۵ ساله ندادند.» البته در این بین برخی اصولگرایان نیز عنوان می‌کنند که نگرانند اکثریت جامعه نظری متفاوت با نظر آنها داشته باشند. جعفر شجونی، دبیر جامعه وعاظ تهران و عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی این نگرانی را آشکارتر بیان می‌کند و نظر «ملت واقعی» را پیشاپیش منفی می‌خواند. شجونی گفته است: «این حرکت، اقدام خطرناکی است.» او حتی شهروندانی که احتمالا با اقدام دولت موافق هستند را «نادان و واداده» می‌خواند: «نیازی نیست یک مُشت واداده و بی‌اطلاع برای ما نظر دهند. در این نظرسنجی قصد دارند نظر واداده‌ها، نادان‌ها و کسانی که از همه جا بی‌خبر هستند را جویا شوند.»شجونی تاکید کرده‌ است که انجام نظرسنجی «یک کار خائنانه» است.

این دست سخنان در شرایطی عنوان شده بودند که برخی دیگر از اصولگرایان از انجام نظرسنجی در خصوص مذاکره با آمریکا یا حمایت کرده یا حداقل به مخالفت با آن برنخاسته بودند. چه آنکه دو روز بعد از بازگشت حسن روحانی از نیویورک، عباسعلی منصوری آرانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نه تنها انجام نظرسنجی را نفی نکرده بود بلکه در گفت‌وگویی عنوان کرده بود که به اعتقاد او چیزی حدود «90درصد مردم» با انجام مذاکره با آمریکا موافق خواهند بود. منصوری آرانی همچنین در این گفت‌وگو به دولت پیشنهاد داده بود تا با اجرای اصل 27 قانون اساسی راه را برای اعلام نظر و برپایی تجمعات آرام برای موافقان و مخالفان این مذاکره باز کند تا صدای واقعی مردم بهتر معلوم شود. این دست اظهارنظرها در روزهای بعد نیز توسط برخی دیگر از نمایندگان مجلس هم تکرار شد. با این حال به نظر می‌رسد که طیف‌های بعضا تندتر اصولگرایان در پی ایجاد فضایی هستند که مخالفت با انجام نظرسنجی درخصوص مذاکره با آمریکا را جدی‌تر جلوه دهند. صدای مخالفت را بیشتر از میان اخبار خروجی برخی خبرگزاری‌های خاص هم می‌توان شنید. آن هم در شرایطی که در گزارش‌ها و اخبار منتشر شده دیگر خبرگزاری‌های کشور کمتر مواردی از این دست به چشم می‌خورد.

روز گذشته یک خبرگزاری در چندین خبر متعدد خود به انعکاس اظهارنظر مخالفان برگزاری نظرسنجی درخصوص مذاکره با آمریکا پرداخت و با انتشار تیترهایی چون «نظرسنجی درباره رابطه با آمریکا بازی باخت-باخت برای مردم است»، سعی کرد تا فضای مخالفت با پیشنهاد رئیس‌جمهور را تقویت کند. در این میان یکی فرهاد بشیری، نماینده پاکدشت در مجلس است که گفته «بی‌صداقتی حاکمان کاخ‌ سفید با نظرسنجی درمان نمی‌شود.» همزمان ابراهیم آقامحمدی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم اظهار کرده که «نمی‌توان درباره مذاکره با آمریکا به نظرسنجی استناد کرد.» او نگران است که «ممکن است برخی بخواهند تحت لوای نظرسنجی یا مفاهیم اینچنینی در جزئیات رویکردهای دیگری را دنبال کنند.» همچنین امیرعلی آزادی، مسئول سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران هم با تنش‌زا خواندن چنین اقدامی در جامعه گفته: «چرا این افراد می‌خواهند با انجام چنین کاری مردم را در مقابل هم قرار دهند قطعا این اقدام باعث ایجاد تنش در جامعه خواهد شد. قطعا چنین اقدامی بازی رسانه‌ای حامیان دولت است تا مخالفان خود را مخالفان مردم نشان دهند.» مهدی فضایلی، کارشناس اصولگرای مسائل سیاسی نیز فرد دیگری است که در این خبرگزاری به بیان عقیده خود پرداخته است. او «عدم ثبات نتیجه نظرسنجی» را یکی از اشکالات طرح دانسته است.

این در شرایطی است که آمریکایی‌ها بلافاصله بعد از تماس تلفنی اوباما با حسن روحانی اقدام به برگزاری یک نظرسنجی کردند که در آن اعلام شد 75 درصد مردم این کشور طرفدار مذاکره با ایران هستند. اما نظرسنجی‌ها در ایران به این راحتی انجام نمی‌شوند. نمونه زنده آن موج مخالفت محافظه‌کاران با نظرسنجی‌ای است که هنوز انجام نشده است. نمونه روشن‌تر آن هم نظرسنجی مشابهی در سال 81 بود با موضوعی مشابه. نظرسنجی‌ای که هر چند به سفارش مرکز پژوهش‌های مجلس و همزمان توسط سه موسسه وابسته به وزارت ارشاد، جهاد دانشگاهی و اطلاعات انجام شد. در آن مقطع نتایج آن نظرسنجی نشان می‌داد بین 68 تا 76‌درصد شهروندان تهرانی موافق انجام مذاکره با آمریکا بوده و برقراری رابطه را در جهت منافع عمومی ارزیابی می‌کردند. نتیجه‌ای که بعدها اصولگرایان مدعی شدند «تقلبی» بوده است. همانطور که امروز نیز پیشاپیش معتقدند نتایج نظرسنجی درخصوص رابطه با آمریکا معتبر نیست.