جامعه عفیف ، شهروند محجوب

تدبیر24: فصل ها پشت فصل می گذرد ، انواع لباس و پوشش و مد بر تن جوانان و کلکسیونی از انتقادات و حمایت ها و طرح های متعدد از طریق نهادهای درگیر در حوزه حجاب و عفاف مطرح می شود ، اما کماکان مشکل در اصل باقی می ماند و صرفا در برخی موادر صورت مسئله پاک شده و یا مورد بررسی سطحی قرار می گیرد. البته موضوع عفاف و حجاب باقی می ماند و دوباره در فصل بعدی به طریق دیگر بیرون می آید. متولیان همدیگر را متهم می کنند، جوانان متولیان ، نیروی انتظامی دیگر دستگاه ها را به کم کاری و دیگر دستگاه ها نیروی انتظامی را به غفلت در انجام وظایف. مطلب پیش روی در خصوص بررسی حجاب و عفت اجتماعی به عنوان مولفه ای کلیدی در سلامت جامعه می باشد.

آیا تا به حال از خود سوال کردیده اید که اساسا چه جامعه ای در مدینه فاضله حجاب ، دارای ارزش می باشد ؟ آیا عفت عمومی مهم است یا حجاب ؟ آیا هر دو در یک طرازند و چرا در جوامع غربی بسیاری از آسیب های اجتماعی مشابه آنچه در ایران رخ می دهد، گریبانگیر نیست؟ شاید بتوان جواب این سوالات را در این نکته یافت که شاخص عفت بسیار وزین تر از حجاب می باشد ، گرچه هر دو لازم و ملزوم یکدیگرند ، جامعه ای که در آن شهروندانش به یکدیگر با توشیح کرامت انسانی می نگرند و اصول اخلاقی را رعایت می کنند به مرور حجاب بر ظاهر و باطن می گذارند و عملا عفت است که جامعه را به سوی حجاب می برد. واقعیت این است که به چه دردی می خورد جامعه ای که در آن ممکن است همه حجاب داشته باشند ولی دروغ بگویند، زنا کنند، نگاه جنسی و فراوانی بالای آسیب های اجتماعی و ناهنجاریهای اخلاقی در آن حاکم باشد و هزار حرف دیگر، در حالیکه در پشت آن خود را افرادی به ظاهر سالم و موجه نمایش دهند. حال به این موضوع توجه کنید که موضوع عفت عمومی در جامعه از طریق انواع ابزار فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار گیرد و به جای رویکرد سلبی در برخورد با مولفه های بدحجابی که عمده ان ناشی از سوء مدیریت های خود متولیان در حوزه فرهنگی و البته مداخلات فرهنگ بیگانه در سبک زندگی امروزی ما می باشد، رویکرد ایجابی، آموزشی، آگاه سازی و مهارتی در اهمیت توجه به عفت عمومی و به طبع آن حجاب را دنبال کنیم، چقدر در مسیر تحقق جامعه ای که با تمامی وجودش به سوی حجاب در تعریف اصیل و ارزشمند اسلامی و البته ایرانی ( اشاره به تاریخ پوشش در ایران باستان) توام با باور به ضرورت و اجرای شاخص های عفاف در ارزشها،هنجارها و نهایتا رفتارها است ، حرکت موثر کرده ایم. شاید در آن موقع باشد که همه دستگاه های مسئول به جای توجه به ظواهر بحث، بسیار عمیق تر مقوله حجاب را مطالعه حرفه ای داشته و بیشتر به ترویج عفاف در جامعه سالم بپردازند . حجاب را باید قائده ای در احکام اسلامی بیان کرد اما عفاف را در اخلاق اسلامی ، به تعبیر دیگر از منظر نگارنده ، بیش از 90 درصد دین مبین اسلام برپایه اخلاق اسلامی است و به نظر می رسد که یکی از انتقادات وارده به متولیان حوزه عفاف و حجاب این است که عمده وقت خود را به بیان و تشریح و شفاف سازی احکام پرداخته اند و از بیان نورانی اخلاق اسلامی به نسل جوان که امروز از مخاطبین اصلی اینگونه انتقادات و طرح ها می باشند، خودداری کرده و یا سلبی تشریح کرده اند.

البته نکته دیگری نیز باید مورد توجه قرار گیرد که تفاوت تعریف متولیان و کارشناسان از حجاب و عفاف خود نیز موضوع مفصلی است که قطعا در حد یک یادداشت نمی گنجد و باید محققین حوزه مسایل فرهنگی و علماء دینی در خصوص حدود و صغور آن بحث کرده و تعریف دقیق و شفافی از حجاب ، مد و عفاف با بهره گیری از تعالیم اصیل اسلامی و ایرانی و انقلابی بیان کنند. بیان این نکته لازم به ذکر است که نگارنده از طرفداران جدی حجاب در جامعه اسلامی است و انتقاد وی از بی توجهی به مقوله عفاف است که بسیار مهمتر از بحث ثانویه می باشد. در این خصوص ضروری است تا متخصصین اقدام به « همه فهمی » در موضوع پوشش کنند. ذکر این موضوع که اصل نظام مقدس جمهوری اسلامی یا انقلاب اسلامی به تعبیر استاد پناهیان با حجاب به عنوان یک پرچم برخورد کرده و آن را نیز به عنوان یکی از شعائر خود قرار داده برکات بسیار فراوانی در داخل و خارج کشور داشته است . به بیان دیگر همه کسانی که به اسلام ناب و انقلابی اعتقاد دارند می پذیرند که حجاب روشی مناسب با مخالفت با مدل های غربی در جوامع اسلامی است ، اما اصل مطلب در این است که متولیان فرهنگی ، اجتماعی و دینی کشور متناسب با اهمیت و اقتضای موضوع عفاف و حجاب در جامعه فعالیت نکرده اند و کارهای عمیق ، با برنامه ریزی موثر و ماندگاری را در ادبیات توسعه ای عفاف و حجاب در جامعه به انجام نرسانده اند . از نگاه دینی و به تعبیر یکی از اساتید معظم حوزه و دانشگاه : « حجاب اساسا یک امر اجتماعی است . از نگاه دینی ، حجاب در واقع به این معناست که افراد حریمی دارند که این حریم باید از نگاه نامحرم و تجاوز غیر حفظ شود » به نظر بنده همین حفظ نگاه مقوله ای است در بحث عفاف ، چراکه می بایست جامعه ای را تربیت و آگاه کرد که ضرورت حفظ نگاه و پاکیزگی در رفتار ، کردار و گفتار را باور کنند و نه صرفا تظاهر نمایند.

به تعبیری شفاف تر وقتی کسی می خواهد در رده مدیریتی در جامعه اسلامی کار کند باید برجامعه شناسی اسلامی، علوم تربیتی ، مهارت های زندگی ، روان شناسی ، علوم اجتماعی ، برنامه ریزی فرهنگی ،حقوق ، علوم توسعه پایدار ، سلامت ،ارتباطات ، علوم سیاسی و ... مسلط باشد تا پیامدهای تصمیم گیری اش را در تحولات فرهنگی بشناسد و آن شناخت منجر شود که برای امور فرهنگی وقت بگذارد ، سرمایه گزاری کند و از متخصصین کمک بگیرد تا کارکرد فرهنگی مجموعه ای که در آن کار می کند بهبود یابد، این درک اولیه نیازمند آموزشی جدی است. به نظر فضای فرهنگی – اجتماعی کشور هنوز به این درجه از بلوغ نرسیده است چراکه اهمیت مدیریت فرهنگی جامعه درک نشده ؛ حجت الاسلام علی اکبر طائب معتقد است که : «مجریان یا درک دستی از فرهنگ و ضد فرهنگ ندارند و یا اینکه در برخی از امور تسامح می کنند ، به دلیل اینکه احساس می کنند اگر فلان قانون اجراء شود ، ضربه می خوریم. در صورتی که این اشتباه است و ما از اجرای قانون اسلامی ضربه نمی خوریم... » به بیان حقیر به نظر مشکل اساسی آنجا شروع می شود که متولیان دینی و فرهنگی کشور به درستی خاصیت های دین را به جامعه منتقل نمی کنند ، بلکه دائما در حوزه حجاب جملاتی کلیشه ای را تکرار کرده که مثلا حجابتان را رعایت کنید تا از مردها مصون بمانید! دین حفظ شود! نظام محفوظ بماند ! و ... در حالیکه به نظر می رسد می بایست به آحاد جامعه و نه صرفا زنان و دختران بگوئیم که اگر عفت عمومی را رعایت کنید و حجاب خود را حفظ کنید ، سلامت اجتماعی ، زندگی خانوادگی ، امنیت روانی و ... نه تنها در جامعه بلکه برای خودتان نیز حفظ می شود و این درست یکی از اصول محوری عفاف در است و البته توجه به این نکته که حجاب و عفاف موضوعاتی ناظر بر رفتار فردی شهروندان نمی باشد و بحث حجاب موضوعی اجتماعی و جمعی است که طبعات جمعی نیز به همراه خواهد آورد از مولفه ها و ستون های اصلی بحث می باشد.

صحبت دیگر نگارنده در این یادداشت انتقاد از کسانی است که می گویند ارزشهای ایرانی – اسلامی و انقلابی در جامعه دچار استحاله شده است و لذا آنچه که امروز ما در پوشش برخی از جوانان و شهروندان به خصوص زنان ! خود می بینیم ناشی از بی توجهی آنان به ارزش هاست . جدایی از بحث های ورود فنآوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی ، ماهواره ها و ... و نقش تربیتی آنان ، اهمیت باور به وقوع تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن بر علیه فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی و انقلابی ماست؛ فرهنگی سرشار از عشق و امید و اخلاق به عنوان ستون های شکلگیری ؛ بحث دیگر هم موضوعات نقصان در قانون است که در لایه های مختلف اثرات خود را گذاشته که قبلا نیز اشاره شده و باید قانونگذاران در این خصوص با برنامه ریزی و با رویکردی کلان در حوزه مسایل فرهنگی و اجتماعی ، اقدامات لازم را به انجام برسانند، اقداماتی که هم در حوزه نظارتی باشد و هم در حوزه های حمایتی ، تشویقی و ایجابی طراحی گردد.

در انتهای کلام توجه باید شود که موضوع عفاف و حجاب موضوعی است اجتماعی و فرهنگی و لذا راه حلی فرهنگی و اجتماعی را دنبال می کند و طرح های متعدد ارایه شده نیز باید با محور یک پیوست عظیم و هویت ساز فرهنگی و اجتماعی باشد به تعبیر دیگر کار فرهنگی، آموزش، آگاه سازی و مهارت افزایی در حوزه اخلاق و عفت عمومی از طریق مدل های ایجابی و نه سلبی قطعا در میان مدت جواب مثبت و بازخور مناسبی را خواهد داد و شاید در شرایط فعلی باید یک اتاق فکر فرهنگی در حوزه عفاف و حجاب تشکیل داد با محوریت شورای عالی انقلاب فرهنگی و حضور آموزش و پرورش ، حوزه های علمیه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت کشور، آموزش عالی، تشکل های غیر دولتی، بسیج، صدا و سیما، رسانه های نوشتاری (روزنامه ها) ، نیروی انتظامی و پژوهشگاه های فعال در حوزه علوم انسانی و اسلامی و شهرداری ها؛ البته این نکته نیز مهم است که باید اینگونه کارگروه ها به صورت بومی و محلی و متناسب با فضای فرهنگی و اجتماعی استان ها و یا حتی شهرها و محلات و از مسیر جامعه مدنی و سازمان های مردم نهاد ؛ تصمیم گیری کرده تا مجددا با مشکلات دیگری در این خصوص روبه رو نشویم.