اوکراین یا سوریه؟مسئله این است

به گزارش خبرنگار سرویس بین الملل تدبیر 24 ، در ادبیات دیپلماتیک شرق و غرب بیش از آنکه بیانگر دو جهت جغرافیایی باشند ، کلماتی برای توصیف دو جهت اصلی در تقسیم بندی قدرت به شمار می آیند و شوروی (روسیه) و آمریکا در نماد آن محسوب می شوند.

دو نمادی که امروزه گرچه قدرت سابق خود را نداشته و کشورهایی نظیر چین در شرق و اتحادیه اروپا در غرب شریک با آنها شریک شده اند ، اما اصرار دارند تا همچنان خود را دو قطب برتر و تاثیرگذار در دنیا نشان دهند.

تضادی که گاه با حمایت روسیه از برنامه هسته ای ایران در مقابل مخالفت ایالت متحده آمریکا نمود پیدا می کند و گاه با مخالفت آمریکا با طرح پیشنهادی روسیه برای سوریه خود را نشان می دهد.

این روزها نیز در حالی که نشست ژنو با هدف حل مشکلات سوریه بی نتیجه مانده بود، تقابل دو قطب قدرت در کره زمین بر سر موضوع اوکراین بروز یافته و در حالیکه ایالت متحده به شدت از جریان غرب گرای اوکراین به رهبری یولیا تیموشنکو حمایت می کند ، روسیه این دولت را برآمده از کودتا می داند و در تلاش است که اداره حداقل بخش هاییاز اوکراین نظیر شبه جزیره کریمه که در زمان فروپاشی شوروی از این کشور جدا شد را برعهده بگیرد.

جمهوری اسلامی ایران که سیاست خارجی اش بر پایه سیاست نه شرقی و نه غربی استوار است از جمله کشورهاییست که بسیاری از سران و روسای کشورهای منطقه و جهان به دنبال همسو کردن آن با سیاست های خود بوده و از این روست که بسیاری از تحلیلگران منتظر اعلام موضع رسمی این کشور در قبال حوادث اوکراین هستند. این موضوع اما تحت تاثیر باج دادن های بیش از حد دولت قبل به روسیه و هم چنین نزدیکی نسبی موضع ایران و روسیه در قبال مسئله سوریه قرار گرفته و برخی ایران را موافق صد درصدی سیاست های روسیه در این کشور می دانند و از سوی دیگر نیز گروهی تمایل غرب و به ویژه آمریکا برای مذاکره و تعامل با ایران را عاملی برای همسو نشان دادن موضع ایران با آمریکا می دانند و معتقدند در شرایط فعلی دولت ایران موضعی مشابه اتحادیه اروپا و ایالت متحده دارد.

واقعیت چیست؟

برای یافتن موضع دولت ایران در قبال وقایع اوکراین، قطعا بهترین شاخص به جای مطالعه کیهان و فارس و ... رجوع به موضعگیری اعضای دولت در این باره است. علی شمخانی ، دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر دفاع دولت اصلاحات، روز یکشنبه 25 اسفند در دیدار با «اونگلوس ونیزلوس» معاون نخست وزیر و وزیرامورخارجه یونان به حوادث اوکراین اشاره کرد و گفت: "التزام به قواعد دمکراسی و احترام به خواست مردم را تنها راه حل حوادث اوکراین و سوریه است و همه کشورها باید برای فراهم کردن شرایط جهت انتخاب آزاد مردم برای تعیین سرنوشت دلخواهشان همکاری کنند."

اظهارات شمخانی گرچه موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال وقایع اوکراین را به خوبی روشن کرده و بیانگر بازگشت تصمیم گیری های کشور بر منطق نه شرقی و نه غربیست اما توجه به یک نکته در سخنان وی ضروری به نظر می رسد. آنجا که وی در کنار اوکراین از کشور سوریه نیز نام برده و درواقع در این دیدار راه حل ایران در قبال سوریه را نیز تشریح کرده است.

اوکراین یا سوریه؟

اوکراین یا سوریه؟! کدام یک برای روس ها مهم تر است؟ این پرسش قطعا ذهن بسیاری از تحلیلگران غربی و شرقی را به خود مشغول کرده و منتظرند ببینند آیا روسیه در قبال اوکراین حاضر به عقب نشینی از مواضعش در قبال سوریه خواهد بود یا شرایط برعکس است و روسیه بخاطر سوری ها از مواضعش عقب نشینی می کند؟ برخی از تحلیلگران نیز از هم اکنون برنده و بازنده نزاع شرق و غرب بر سر اوکراین را اعلام کرده اند.

به نوشته المانیتور، «فیودور لوکیانف»، رئیس شورای روابط خارجی و دفاعی روسیه " تأثیر تقابل آمریکا و روسیه در موضوع اوکراین این خواهد بود که احتمالاً مسکو فشارهای خود بر دولت دمشق برای پیوستن به فرایند صلح بین‌المللی سوریه را ـ که نماد آن برگزاری کنفرانس‌های ژنو 1 و 2 بود ـ ‌کاهش خواهد داد".

«پل ساندرس»، عضو «مرکز منافع ملی» آمریکا نیز دراین باره می گوید:"در صورتی که مسکو احساس کند در ماجرای اوکراین در مقابل کشورهای غربی به نقطه بی‌بازگشت رسیده، حمایت خود از دولت سوریه را از بیش از پیش افزایش خواهد داد. این سیاست می‌تواند در قالب فروش گسترده‌تر تسلیحات به دولت سوریه و حتی فرستادن مستشاران و کارشناسان نظامی روس به این کشور جلوه‌گر شود.

ساندرس می‌گوید: از دیدگاه روسیه، ‌چنین راهبردی می‌تواند‌ همزمان، فشار بیشتری بر غرب آورده و ‌به تقویت دولتی منجر شود که می‌تواند به متحدی کلیدی برای مسکو در منطقه خاورمیانه تبدیل شود؛ هرچند این کار می‌تواند سبب تیره شدن روابط روسیه با عربستان سعودی شود،‌ روسیه می‌تواند در صورت نیاز، به دولت سعودی فشار وارد کرده و برایش دردسر ایجاد کند.

از بررسی مواضع لوکیانف و ساندرس این موضوع استنباط می شود که بر خلاف برخی تحلیل‌های اولیه، فشار غرب بر روسیه در موضوع اوکراین، نه تنها سبب امتیازدهی روسیه در ماجرای سوریه نخواهد شد، بلکه موضع این کشور را در این زمینه سخت‌تر خواهد کرد.

»احمد صوان» ،نویسنده و تحلیلگر سوری در امور سیاسی معتقد است " اتحادیه اروپا و آمریکا خواهان مشغول کردن روسیه به قضیه‌ای دیگر بودند تا توجه مسکو از دمشق را منحرف کنند و به همین منظور تظاهرات‌های اوکراین و حوادث پس از آن که منتهی به براندازی قدرت در این کشور شد، تدارک دیده شدند و همه این تحولات با رضایت آمریکا و اتحادیه اروپا رخ داد."

صوان خاطر نشان می کند: "برنامه ریزی شده بود تا تحولات اوکراین به گونه‌ای رقم بخورد کهبه زیان منافع روسیه باشد،اما آنچه روی داد، کاملا برعکس بود، چون شاید آمریکا بتواند، روسیه را به امر دیگری مشغول کند، اما ایران نشان داد که همچنان در عرصه سوریه حاضر است و دلیل این مدعیسفر «علاء الدین بروجردی» به دمشق است که هفته گذشته صورت گرفت،تا تهران این پیام را به جهانیان برساند که ما در اینجا حاضریم و همین موضوع بود که اسرائیل را به خشم آورد و آن را به تجاوز علیه مرزهای سوریه و لبنانواداشت."

»حنین النمر» نماینده پارلمان سوریه اما نظر متفاوتی دارد و درباره تحولات اوکراین و تاثیر احتمالی آن بر بحران داخلی سوریه می گوید:" این تحولات هیچ تأثیری بر وضعیت سوریه بجای نخواهد گذاشت زیرا تحولات و رخدادهایی که در اوکراین شاهد آنیم با تحولات داخلی سوریه متفاوت است. ملت سوریه در حال مبارزه با گروه‌های تروریستی هستند و تا پاکسازی کشورشان از لوث وجود این گروه‌ها به مبارزه خود ادامه می‌دهند و در این مسیر با قدرت گام بر خواهند داشت. در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که در هر بحرانی عوامل مشترکی وجود دارد و تحولات اوکراین و سوریه نیز ازاین مسئله مستثناء نیست."

نماینده پارلمان سوریه با اشاره به دیدگاه برخی تحلیلگران مبنی بر اینکه تحولات اوکراین با هدف فشار برمسکو از سوی غرب طراحی و اجراء شده تا روسیه دست از حمایت دمشق بردارد، گفت: روسیه همواره از دمشق حمایت کرده و این روند ادامه خواهد داشت. حمایت مسکو به یک زمان و مکان مشخصی محدود نیست. این موضوع بدان معنا نیست که تحولات اوکراین تاثیری منفی بر بحران داخلی سوریه بجای خواهد گذاشت. مثلا طی چند روز اخیر ارتش پیشرفت‌های خوبی در مبارزه با گروه‌های تروریستی و سرکوبی آنها داشته است. این نمایانگر آن است که تحولات اوکراین هیچ تاثیر منفی بر بحران داخلی سوریه ندارد. علاوه بر آن، وزیرخارجه روسیه چندی قبل به صراحت اعلام کرد که حمایت مسکو از دمشق تحت تاثیر هیچ مسئله دیگری قرار نخواهد گرفت و مسکو در هر شرایطی به تعهدات خود در برابر دمشق پایبند است.

این اظهارات در حالیست که «عبدالباری عطوان»، نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب، در بررسی پیامدهایبحران در اوکراین، می گوید: " بحران اوکراین نگاه ها را از پرونده سوریه برداشت و به نظام سوریه فرصت داد تا دستاوردهای میدانی بیشتریکسب کند".

وی با بیان اینکه "آمریکا در بحران اوکراین با روسیه به گونه ای برخورد می کندکه گویی روسیه یک کشور کوچک است "، می افزاید:واشنگتن فراموش کرده که روسیه یک کشور بزرگ ودارای هزاران کلاهک هسته ای است و اقتصاد این کشور رو به بهبودی است و می تواند حضور خود در عرصه بین المللی راتحمیل کند."

به گزارش تدبیر24 ، با مشخص شدن موضع دولت ایران در قبال وقایع اوکراین حال باید منتظر ماند و دید تحلیل کدام یک از کارشناسان و روزنامه نگاران در قبال سرانجام وقایع اوکراین درست از آب در خواهد آمد و پیروز نزاع دیپلماتیک شرق و غرب کدام یک خواهد بود؟ اعلام نتایج همه پرسی جدایی کریمه از اوکراین شاید معیار خوبی برای تعیین برنده این میدان باشد.