روحانیت سنتی در برابر تندروهای افراطی/ دفاع مراجع در برابر هجمه مصباح

تدبیر24: بی گمان یکی از مهم ترین اضلاع پازل سیاست ورزی چه در ساحت قدرت رسمی (ماکروفیزیک قدرت) و چه در پهنه عمومی و غیر رسمی( میکروفیزیک قدرت) در گستره ای با نام ایران و طی چند سده اخیر روحانیت شیعی بوده است.

به گزارش خبرنگار تدبیر24 با پیروزی انقلاب اسلامی حضور روحانیت در عرصه قدرت رسمی پررنگ شد اما میدان داری روحانیت در عرصه عمومی به عنوان گروهی مرجع همچنان باقی و پابرجاست و این نکته ای است که لایه های قدرت هیچ گاه نمی توانند آن را نادیده بگیرند.

جالب آنکه تمامی روسای جمهوری ادوار انقلاب بغیر از دولت های نهم و دهم از این صنف بوده و بطور معمول روابط میان قم به عنوان پایگاه سنتی روحانیت شیعی و تهران به عنوان مرکز قدرت سیاسی تعاملی و همپوشان بوده است.

در دولت اصلاحات روابط میان طیفی از روحانیون با دولت مردان چندان مطلوب و همراستا نبود. طیفی که بی توجه به تحولات زمانه، معضلات و نابهنجاری های فرهنگی را به تمامی پای دولت نوشته و از این معبر انتقادات تند و گزنده ای را متوجه دولت وقت می کردند در همان برهه اما قاطبه روحانیت سنتی نگاه تقابلی نسبت به دولت وقت نداشته و ضمن گلایه مندی از برخی فعل و انفعالات اجتماعی، بروز و ظهور این روندها را متوجه دولت نمی دانستند و یا لااقل میان کارکردهای مثبت و منفی تمایز قایل شده و همه چیز را یک کاسه نمی کردند.

البته بی شک انتقادات و اعتراضات فرهنگی از سوی طیفی که با دولت اصلاحات سرسازگاری نداشت بیشتر متوجه سویه ها و عقبه های سیاسی بود، آنچنان که با روی کارآمدن دولت نهم و دهم با آنکه نظرات شبه لیبرالیستی در حوزه های فرهنگی از سوی رئیس جمهوری وقت بیان شده و در عمل نیز بر اساس متر و معیار این طیف جامعه به ورطه ناهنجاری های فرهنگی بیشتری سوق یافته بود، این معترضین مهر سکوت بر لبان زده و شاهد تجمعات و اعتراضاتی از سوی آنان نبودیم.

در دیگر سو اما ماجرا متفاوت بود. رابطه میان روحانیون سنتی و مراجع عظام با دولت احمدی نژاد رکود و رخوت بی سابقه ای را تجربه کرد ماجرا تا بدانجا پیشرفت که طی چند سال احمدی نژاد اجازه حضور و شرفیابی به بیوت مراجع را نیافت و بر خلاف رویه معمول که علمای طراز اول سعی در عدم موضع گیری صریح و شفاف دارند در چندین و چند وهله انتقادات تندی را متوجه عملکردهای دولت وقت کردند.

با روی کارآمدن دولت روحانی اما ماجرا رویه ای معکوس به خود گرفت. منتقدین دولت اصلاحات و ساکتین دولت مهرورز یکباردیگر بطور آنی و هماهنگ دچار غلیان دغدغه مندی شده و صدای اعتراضات به هوا برخاست. این طیف که با صراحت می توان آنان را اقلیت محض سیاسی دانست از آن حیث که رویکردهای سیاسی خود را مقبول عامه مردم و قاطبه روحانیت نمی بینند با نمایه دغدغه مندی فرهنگی به میدان آمدند.

برگزاری تجمعات و نیز منازعه کلامی پیرامون رویکردها و سخنان روحانی پیرامون مقولات فرهنگی نمایه هایی از این اعتراضات را نمایان کرد اما این طیف به این مقدار نیز بسنده نکرده و آیت الله مصباح یزدی به عنوان زعیم جبهه پایداری راسا به میدان آمده و تندترین حملات را متوجه شخص رئیس جمهوری کرده و قلب دولت را نشانه رفت.

در آنسو اما طیف سنتی ها و مراجع درست در نقطه مقابل این نگرش قرار گرفته و طی چند روز گذشته تنی چند از مراجع عظام در دیدار با مقامات دولتی ضمن انتقاد شدید از عملکردهای دولت گذشته به حمایت از دولت مستقر پرداخته و برای آن آرزوی توفیق و موفقیت کرده اند.

فارغ از این گزاره که اکنون خط بندی و انشقاق نمایانی میان دو نحله روحانی جامه عمل پوشیده و بر خلاف گذشته هر دو نگرش با صراحت بیشتر به میدان آماده و نظرات موافق و مخالف خود را بیان می دارند،تیز هوشی حسن روحانی در جلب اطمینان و اعتماد طیف سنتی و البته میانه رو حوزه است. او بخوبی می داند که راه خنثی سازی اقدامات ایذایی و تندروانه جمعی اقلیت که نگرانی های قشر سنتی را بهانه کرده تا مطامع سیاسی خود را حاصل کنند از معبر میدان داری اکثریتی است که آنان نیز دغدغه دین و فرهنگ عمومی را دارند اما معتقد به رویکردها و نگرش های متصلبانه نیستند. او در سخنان خود تاکید می کند که مسئله دین را باید به روحانیت سپرد و دولت تنها نقش حمایتی دارد نکته ای که خشم آیت الله مصباح و تندروها را برانگیخته چرا که آنان با این وصف نمی توانند متعرض دولت بوده و مقولات فرهنگی را دستمایه هجمه به دولت کنند.

اکنون در یک بزنگاه تاریخی تلاقی و تزاحم میان این دو میل و مطالبه یک وحدت راهبردی را الزام آور و راهگشا ساخته است آنچنان که درست پس از سخنان مصباح یزدی، رئیس کل بانک مرکزی به قم می رود و در آنجا علاوه بر استقبال گرم مراجع از وی، بزرگان حوزه سخنان صریحی را در دفاع از دولت مطرح ساخته و آرزوی موفقیت کامل برای آن می کنند. نکته ای که بخوبی نشان می دهد اکثریت بدنه سنتی والبته مقبول حوزه در دایره تنگ نظری های اقلیتی تندرو اما پر سر و صدا نگنجیده و هم نظر و همسو با آنان نیستند و اکنون نیز مایل اند با صراحت و صلابت این اختلاف نظر را به رخ کشیده و عنوان دارند که نظر آنان به دولت منتخب ملت نزدیک تر است. نکته ای که در آینده نزدیک و دور می تواند منشا تحولات بسیاری در سطوح مختلف باشد و نقطه عزیمتی موزون برای به انزوا بری هر چه بیشتر تندروها در حوزه های راهبردی و پایگاه های سنتی فراهم آورد.