طلای سیاه در رگ داعش

تدبیر24:نفت که سیاه است، پلیدی هم که می‌گویند سیاه است، دو سیاهی که هم‌اکنون به یاری هم آمده‌اند، زیرا سازوکار بنیادگرای «داعش» که حال خود را حکومت خلافت اسلامی نامیده است، مدت زمانی است، خاورمیانه را جولانگاه تاخت و تاز خود قرار داده است؛ تاخت و تازی که به‌تازگی میادین نفتی را نیز مبدل به جزیی از قلمرو «داعش» کرده است، بالاخص از آنجا که شامگاه شنبه مورخ 14تیر دولت اسلامی عراق و شام موفق به اشغال بزرگ‌ترین میدان نفتی سوریه موسوم به میدان نفتی العمر (AL-OMAR) در استان دیرالزور سوریه واقع در شمال شرق این کشور شد؛ میدان نفتی که در منطقه «شهرک الساحل» در شرق شهر نسبتا بزرگ مداین قرار گرفته است، این میدان که پیش از این به مدت 9 ماه در اشغال دیگر گروه تروریستی سوریه موسوم به جبهه النصره قرار داشت، برای اشغالگر سابق خود استخراج روزانه 10هزار بشکه نفت را به ارمغان آورده بود، هرچند که ظرفیت استخراج روزانه از این میدان حدود 75هزار بشکه در روز است و دولت جمهوری عربی سوریه نیز پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه از این میدان روزانه 30هزار بشکه نفت استخراج می‌کرد. 

این پالایشگاه که به مدد وسعتش نقشی مهم و در حقیقت مهم‌ترین نقش را در صادرات نفت سوریه بازی می‌کرد، فقط محدود به یک میدان نفتی نمی‌شود بلکه در دل خود یک پالایشگاه گاز و نیروگاه برق را نیز جای داده است تا نقشی حیاتی را در شریان‌های انتقال انرژی سوریه برای خود به دست آورد، دستاوردی  که هم‌اکنون با کنترل این میدان توسط «داعش»، تبعات فقدان آن را در قطعی برق پایتخت اقتصادی سوریه، شهر بزرگ حلب می‌توان حس کرد.  البته میدان نفتی العمر، یگانه غنیمت «داعش» نیست، بلکه یک مروارید از مجموع گنجینه سیاه «داعش» محسوب می‌شود، زیرا «داعش» در کنار اشغال میدان نفتی مذکور موفق شده در استان نینوای عراق واقع در شمال غرب این کشور که همجوار با کشور سوریه است، 11 میدان نفتی و گازی را به تصرف خود درآورد؛ فتحی بزرگ که با قرارگرفتن دو میدان بزرگ نفتی«نجمه» و «القیاره» در فهرست غنایم آن، درخشان‌تر جلوه پیدا کرده است. به‌ویژه که دو میدان نفتی یادشده، کلیدی‌ترین حوزه نفتی شهر موصل محسوب می‌شوند و قرارگرفتن این دو میدان نفتی محوری در کنار 11 میدان نفتی-گازی دیگر اشغال‌شده توسط «داعش» به‌گفته «بیوار خنسی»، مشاور امنیت اقتصادی اقلیم کردستان موجب شده، دولت بغداد با خسارتی حدود 9 تا 12میلیارددلار روبه‌رو شود.  البته مسلما «داعش» در این غم و غصه دولت بغداد شریک نخواهد بود، بلکه بنا به اخبار منابع محلی - که البته هنوز تایید رسمی نشده - «داعش» هم‌اکنون اقدام به صادرات نفت میادین 11گانه استان نینوا از طریق اقلیم کردستان و مناطق تحت کنترل خود در سوریه کرده است. هر چند، از آنجا که این انتقال از طریق تانکر و نه به وسیله‌ای خط لوله رخ می‌دهد، موجب شده «داعش» نتواند در قد و قامت دولت بغداد به صادرات نفت بپردازد. 

البته تعارضات و تجاوزات «داعش» محدود به این موارد نمی‌شود، زیرا «داعش» چندی پیش در اواخر ماه ژوئن 2014 موفق به اشغال میدان نفتی «عجیل» در جنوب غرب کرکوک شد و بنا به گفته‌ای «شلال عبدل» رییس پلیس منطقه توزخورماتو اقلیم کردستان، این گروه تروریستی تاکنون بیش از صد تانکر را از نفت خام پرکرده است تا از طریق اقلیم کردستان عراق به یک پالایشگاه کشور همسایه عراق برای صادرات، ارسال کند.  صادراتی که قرار است در کنار استخراج از میدان نفتی العمر و میادین 11گانه اشغالی در استان نینوا، «داعش» را همچنان در صدر جدول ثروتمندترین گروه‌های تروریستی جهان قرار دهد.  هرچند که نباید از این نکته غافل ماند که ممکن است سلطه «داعش» بر مناطق نفتی منطقه گسترش یابد، زیرا هم‌اکنون شایعه‌های متعددی از تسخیر میدان گازی المنصوریه در شرق شهر یعقوبیه استان دیالی عراق به گوش می‌رسد، همچنان که از پالایشگاه بیجی عراق نیز به‌عنوان سومین پالایشگاه بزرگ عراق که در استان صلاح‌الدین این کشور واقع شده است، هر دم خبرهای متعددی منتشر می‌شود که حکایت از اشغال این پالایشگاه توسط «داعش» یا باز پس‌گیری کامل آن توسط دولت عراق دارد. فرای صحت و سقم این اخبار، آنچه مسلم است، این است که اخبار منتشرشده توسط وزارت نفت عراق در مورد این پالایشگاه که نقش حیاتی را در شریان انرژی عراق بازی می‌کند، هم‌اکنون تعطیل است. مجموع مواردی که موجب شده ناظران حوزه انرژی و نفت نگران این شوند که شاید لشکرکشی‌های «داعش» در سرزمین دومین صادرکننده نفت یعنی عراق، باعث شود که بازار انرژی خاورمیانه و جهان و به‌دنبال آن نظم اقتصادی بین‌المللی؛ برهم خورد. 

نگرانی‌ای که با توجه به تحولات اخیر عراق نیز بی‌راه به نظر نمی‌رسد، به‌ویژه پس از آنکه «داعش» با اشغال شهر دومیلیون‌نفری موصل توسط پیکارجویان خود و با کمک ستون پنجم، ثابت کرد در عراق هیچ چیز غیرممکن نیست.