«هرم قدرت ملی» چگونه کامل می شود؟

تدبیر24: هوشنگ عطاپور - «تهدیدات» واقعیت انکارناپذیر زندگی بشری است. زیرا بشر از بدو خلقت ، محصورمحدودیت ها و کمبودها بوده است.«محدودیت منابع» ، «تضاد منافع» را در پی دارد. «تضاد منافع» نیز در نهایت ، «تهدید» می کند. اگرچه با گذر زمان ، و پیدایش علم و فن آوری نوین ، منابع گوناگونی در چشم انداز زندگی اجتماعی پدیدار شده اند ؛ ولی بازهم اکثر جنگ و جدال های دولت ها و قدرت های خرد و کلان جهانِ کنونی ، بر سر تصاحب بیشتر منابع جدید(انرژی ، آب ، منابع انسانی ، موقعیت های ژئوپولیتیک و حتی ارزشهای انسانی) می باشد. طبیعی است در بمباران نفس گیر تهدیدات ، «صلح و بشر دوستی» هدفی دور از دسترس بوده و اخبار دهشتناک خشونت(داعشیسم) ، جنگ و انسان کشی ، خوراک فکری روزانه ی نسل کنونی این کره ی بی کس و کارباشد!

واقعیت آن است که صلح طلب ترین دولت – ملت ها نیز با مشاهده ی تضاد منافع کنونی ، چاره ای جز تقویت ساختارهای دفاع ملی خود در برابر انواع تهدیدات داخلی و خارجی ندارند. زیرا امروزه ، اگرچه شکل تهدیدات عوض شده و جنگ و کشتارهای دهه ها و قرن های گذشته را مشاهده نمی کنیم ، ولی تنوع تهدیدات ، مدرن و کشنده تر شدن تسلیحات ِکشتار انسان و کاربرد فن آوری های پیچیده برای به خطر انداختن تمامیت ملی و ارضی ملت ها بیشتر و بیشتر شده است.
برای مقابله با انواع تهدیدات ما باید به دنیال استقرار سه سیستم دفاعی کارآمد ، روزآمد و اثربخش در کشور باشیم. این سه سامانه عبارت هستند از:

1- بازدارندگی
2- پدافند غیر عامل
3- پایداری ملی

سه مفهوم فوق اگرچه واجد «کارویژه های خاص» هستند ، ولی از نظر مفهومی به نوعی باهم تنیده می باشند(همپوشانی دارند). به دیگر سخن ، هر سه مفهوم فوق با همدیگر در تعامل درونی و ذاتی بوده و باید در چارچوب های راهبردی بلند و کوتاه مدت ، همراه و همراستا با هم ، در سطوح مختلف ملی و محلی به پیش برده شوند.

بازدارندگی: بازدارنگی به معنای تقویت ، تحکیم ، روزآمدسازی و کارآمدسازی سامانه های دفاع ملی ، اعم از عامل و غیر عامل ، به آن سطح مطلوب و عملی است که دشمنان را از فکر هر نوع تهدید نظامی منصرف کند. به عبارت دیگر، در فرایند محاسبه ی هزینه – فایده از سوی دشمن ، کفه ی هزینه های وی در مقایسه با کفه ی منافع مورد نظر ، به شدت بالا رود و در نهایت فکر هر نوع حمله ای را از مغز وی خارج بکند. کارآمدترین سیاست دفاعی برای هر کشوری ، «بازدارندگی» است. در دنیای کنونی، ابرقدرت ترین کشورها هم دکترین نظامی خود را بر محور بازدارندگی تنظیم نموده اند.

پدافند غیر عامل: در پدافند غیر عامل، ما به دنبال «کاهش آسیب پذیری» خود در برابر انواع تهدیدات هستیم. این سیاست و خط مشی دفاعی ، ابعاد وسیع و گسترده ای دارد. بارزترین مفهوم پدافند غیرعامل در دنیای گذشته ی ما، به شکل "ساختن حصار ، دیوار ، برج و بارو و دروازه در اطراف شهرها" متجلی بوده است. در واقع انسان ها با این تاکتیک غیر جنگی ، به نوعی آسیب پذیری خود را کاهش می دادند. اکنون نیز مفهوم پدافند غیرعامل ، فقط محدود به کاهش آسیب پذیری ما در برابر تهدیدات خارجی و انسانی نمی شود ، بلکه به مقاومت و کاهش آسیب پذیری در برابر تهدیدات و ریسک بلایای طبیعی و غیر طبیعی هم تسرّی پیدا کرده است. اکنون در نظام دفاع ملی(National Defense Policy) ،مفهوم پدافند غیرعامل به قدری ارزش و اهمیت پیدا کرده است که هیچ بعدی از برنامه های توسعه و پیشرفت ملی ، "نباید فاقد مطالعات و پیوست های پدافند غیرعامل باشد". چه در حوزه ی زیرساخت ها ، چه در حوزه ی شهرسازی و گسترش فضاهای اداری ، بهداشتی ، درمانی ، امدادی ، مدیریتی ، صنعتی و حتی پژوهشی باید اصول پدافند غیرعامل حاکم باشد تا شریان های حیاتی کشور و سامانه های خدمات رسان ملی (آب ، برق ، ارتباطات ، تغذیه ، بهداشت و درمان ، سرپناه و سامانه های امدادی) بتوانند در شدیدترین تهدیدات نیز بدون وقفه کار بکنند. اگر به این هدف برسیم ، هم آسیب پذیری خود را کاهش داده ایم و هم به بازدارندگی ملی کمک نموده ایم.

پایداری: پایدار ملی(National Resiliency) به معنای تداوم و پایداری کسب و کار(Business Continuity ) در شرایط بحرانی (جنگ ها و سوانح طبیعی) است. بحران ها اگر نتوانند کسب و کار ما را مختل بکنند ، در واقع مدیریت شده اند. تداوم کسب و کار و پایدار ملی نیز مستلزم وجود ساختارهای مقاوم و جایگزین برای سامانه های خدمات رسانِ حیاتیِ آسیب دیده به دنبال تهدیدات و جنگ هاست. یعنی باید به شکلی برنامه ریزی داشته باشیم که سرورهای اطلاعاتی ، شبکه های اینترنتی و الکترونیکی ملی به دنبال تهدیدات دچار اختلال نشوند و اگر آسیب دیدند ، سیستم های جایگزین به سرعت فعال شده و در مدار قرار بگیرند. در حال حاضر سیستم های استاندارد(ISO) برنامه های مختلفی را این زمینه تدوین کرده اند و بسیاری از سیستم های مدیریتی نیز به کار گیری سیاست های تداوم کسب و کار را در برنامه های اجرایی خود دیده و الزامی نموده اند.

سه گانه ی فوق سه وجه از سیاست های دفاع ملی هر کشوری می تواند باشد. هر ملتی که می خواهد در دنیای کنونی "مستقل و آزاد" زندگی بکند و نوکر و وابسته ی قدرت های مستکبر و جهانخوار نباشد ، باید سامانه ی دفاع ملی خود را تقویت و تحکیم نماید. اما در طراحی مدل قدرت و اقتدار ملی ، با «هرمی چهار وجهی» سروکار داریم. ما اکنون سه وجه از هرم قدرت ملی را نشان داده ایم و به یک وجه دیگر نیز جهت تکمیل این هرم ، نیاز داریم. وجه چهارم هرم قدرت ملی ،«اقتصاد پایدارو با ثبات» است.

اقتصاد پایدار: استقرار فضایی سیاست های بازدارندگی ، پدافند غیر عامل و پایداری ملی ، نیازمند وجهی است که قاعده ی هرم قدرت ملی را تشکیل می دهد و آن «اقتصاد پایدار و با ثبات» است. ما برای پیشبرد اهداف دفاعی خود ، نیازمند رشد اقتصادی بالا ، تولید و انباشت ثروت و تقویت بینه ی اقتصادی ملت خود هستیم. از مرحله ی مطالعه ، پژوهش و نیاز سنجی تا مرحله ی اجرا و بهره برداری از سه گانه ی بازدارندگی ، دفاع غیرعامل و پایداری ملی ، به تامین و تخصیص بودجه ، منابع مالی و پولی نیاز هست. بخش عمده ای از سه گانه های مزبوررا مردم و جامعه ی پایدار تشکیل می دهند که تقویت آنها نیز ، نیازمند رشد اقتصادی بالا و اجرای برنامه های توسعه ی پایداراست. به جرات می توان گفت که ، "مهمترین تهدید و دشمن سه وجه بازدارندگی ، پدافند غیر عامل و پایداری ملی ضعف و رشد اقتصادی پایین ، بیکاری و تورم بالا می باشد".
علت این که کشورهای غربی به سرکردگی آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران ، سیاست های سخت گیرانه ی تحریم اقتصادی را در پیش گرفته اند ، در همین نکته مستتر است!

سیاست تحریم اقتصادی غربی ها در صدد تضعیفِ نظام پشتیبانی مالی کشور از پروژه های پایداری ملی است.آنها در واقع به دنبال این هستند که با وضع تحریم های ناجوانمردانه و ظالمانه ، سامانه ی اقتصادی کشور را از پشتیبانی سیاست های پایداری ملی بازدارند تا با قرار گرفتن دولت و ملت ما در «موضع ِضعف» ، از کشور ما امتیاز بگیرند و در نهایت کشور را از بازی های منطقه ای دور نگه داشته و نظم مورد نظر خود را در خاورمیانه و با حذف جمهوری اسلامی ایران ، پیاده بکنند و بیش از گذشته ، جهان اسلام را به موضع انفعال بکشانند.

راه حل: بهترین راه حل این مشکل ، "استقرار نظام اقتصاد مقاومتی در کشور ، پیگیری مذاکرات هسته ای و حذف کامل فشار تحریم ها از گلوی اقتصاد ایران است". تحریم های وضع شده در سایه ی بی تدبیری دولت گذشته ، ظالمانه و غیر قانونی است.باید با حمایت از تیم مذاکره کننده ی هسته ای و رسیدن به یک توافق برد- برد ، نقشه ی دشمنان را برای تضعیف نظام اقتصادی و فشار بر مردم نقش برآب کرد تا همچنان شاهد تقویت و رشد روز افزون قدرت ملی خود باشیم.