بازگشت سرسختان!

تدبیر24: بیش از یک سال از مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 با هدف عادی شدن پرونده هسته ای در جریان است. در طول این مدت تاکنون دو طرف تنها به یک توافق رسیده اند و آن توافق مقدماتی موسوم به برنامه اقدام مشترک.

بر پایه این توافق مقرر شده بود که ایران و 1+5 ظرف شش ماه به توافق جامع و نهایی دست پیدا کنند. با این حال با وجود چندین دور مذاکره با عدم حصول تفاهم، دو طرف نتوانستند در چارچوب برنامه اقدام مشترک در طول این زمان به توافق جامع و نهایی دست پیدا کنند.

از این رو ایران و 1+5 به این نتیجه رسیدند که مذاکرات خود را تا شش ماه دیگر و تا تاریخ سوم آذر ماه سال جاری تمدید کنند. تمدید شش ماه در کنار نمایش اراده جدی دو طرف در رسیدن به توافق این امیدواری را ایجاد کرده بود که پس از یک سال توافق جامع و نهایی میان ایران و گروه 1+5 امضا می شود.

با این حال همچون ضرب الاجل نخست، ایران و 1+5 با پشت سر گذاشتن ضرب الاجل دوم هم نتوانستند به راه حلی برای پایان دادن به اختلافات اصلی به خصوص ظرفیت غنی سازی ایران و تحریم های اعمال شده دست پیدا کنند.

در آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در وین با وجود حضور پیدا کردن وزرای خارجه 7 کشور و همچنین چند روز اقامت جان کری وزیر خارجه آمریکا به منظور بررسی طرح ها و پیشنهادهای طرفین به منظور خروج از بن بست مذاکرات در دقیقه 90 با پافشاری دو طرف بر مواضع سابق خود در سوم آذرماه هم توافق جامع و نهایی حاصل نشد. در نتیجه یکبار دیگر ایران و 1+5 به تمدید مذاکرات برای 7 ماه دیگر رضایت دادند.

تمدید دوباره مذاکرات اگر چه نوار مذاکرات را پاره نکرد و این خود جای امیدواری دارد اما خوشبینی ها را نسبت به گذشته تا حدود زیادی در راستای رسیدن به توافق جامع و نهایی کاهش داد.

از سوی دیگر تطویل مذاکرات جدا از خسته کردن افکار عمومی در پیگیری روند مذاکرات هسته ای، نتایج دیگری هم می تواند به دنبال داشته باشد که از جمله آنها فعال شدن مولفه های تاثیرگذار در جهت خلاف توافق هسته ای همچون تندروهای داخلی و خارجی نظیر دلواپسان در ایران و جمهوری خواهان در آمریکا خواهد بود.

اگر تا پیش از این مانع پیش روی باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا در داخل این کشور برای رسیدن به توافق هسته ای جلب نظر کنگره به منظور رفع تحریم هایی مصوب قانونگذاران علیه ایران بود، اکنون با تسلط کامل جمهوری خواهان او یک مانع جدی تر و البته مستحکم تر برای رسیدن به توافق با ایران پیش رو دارد و آن جلب نظر کنگره نسبت به هر توافقی با ایران است.

بر اساس آنچه که سناتورهایی جمهوری خواه آمریکا در آستانه دور تازه آغاز به کار کنگره مطرح کردند، اعمال فشار بر ایران از نخستین دستورکارها کنگره در دروه جدید خواهد بود.

هم اکنون دو طرح اصلی برای اعمال تحریم علیه ایران در سنا وجود دارد که جمهوری خواهان می توانند هر یک از آن دو را محور کار خود قرار دهند.

طرح نخست، تابستان امسال توسط سناتورهای جمهوری خواه باب کراکر، لیندسی گراهام، جان مک کین، جیم ریش و ران جانسون ارائه شد و سناتور مارکو روبیو نیز از جمله حامیان آن بود. بر اساس این طرح، در صورتی که توافق نهایی با ایران به تأیید کنگره نرسد، اوباما قادر نخواهد بود تحریم های ایران را کاهش دهد.

طرح دوم هم در دسامبر 2013 از سوی رابرت منندز و مارک کرک ارائه شده بود، بر این مبنا قرار داشت که تحریم های جدیدی علیه ایران وضع شود تا در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات، این تحریم ها اتوماتیک فعال شود.

فضایی حاکم بر آمریکا در حالی علیه دستیابی به توافق جامع و نهایی میان ایران و گروه 1+5 حالت دفاعی به خود گرفته است که دلواپسان داخلی در ایران هم که مدتی صدایشان آنقدر ضعیف بود که گوش شنوایی برای شنیدن اعتراضات آنها وجود نداشت، با تمدید مذاکرات به تجدید قوا و انسجام گروهی خود مشغول شده اند.

بر پایه همین تلاش بود که امروز دلواپسان، محمد جواد ظریف را به صحن علنی مجلس کشاندن تا اعتراضات تکراری خود را نسبت به روند مذاکرات و همچنین اتهاماتی که در طول یکسال گذشته نسبت به تیم مذاکره کننده هسته ای مطرح کرده بودند را بار دیگر تکرار کنند.

در میان بلند شدن دوباره صدای اعتراضات نسبت به روند مذاکرات هسته ای در داخل ایران وآمریکا، فرانسوا اولاند رییس جمهوری فرانسه هم دیروز ادعایی را مطرح کرد بود که در طول یکسال گذشته تنها از زبان مقامات اسرائیلی شنیده می شد.

اولاند٬ امکان 'چانه زنی' با ایران و جلب حمایت تهران در امور منطقه ای در مقابل چشم پوشی های هسته ای را غیرممکن خواند و گفت موضع فرانسه در جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای تغییر نمی کند.

این در حالی است که تاکنون بارها ایران اعلام کرده است که برنامه هسته ای اش صلح آمیز است و در دکترین دفاعی ایران، تسلیحات هسته ای جایی ندارد.

با این حال به نظر می رسد که طرح ادعا نتیجه تطویل در مذاکراتی است که نتوانسته است اعتماد از دست رفته میان ایران و غرب را احیا و پرونده هسته ای را به سمت عادی شدن سوق دهد.

از این ضروری است پیش از آنکه اهرم های فشار علیه مذاکرات به طور جدی فعال و موانع پیش روی دستیابی به توافق جامع هسته ای بیشتر شود دو طرف به راه حل نهایی برای پایان دادن به اختلافات دست پیدا کنند.