فاجعه منا و ابزار دیپلماسی

تدبیر24 :مهدی نیاکی - فاجعه منا و داستان پر آب چشم پیوستن مسافران بیت الله الحرام به لقاء الهی چندان جگرسوز و طاقت شکن هست که هر رعایتی را ناممکن می کند و هر مدارایی را محال. 

نمی توان این همه بی کفایتی را دید و و فریاد برنیاورد. نمی‌توان به مسافرانی نیندیشید که با هزار امید حلالیت طلبیده، هجرت کردند و در سرزمین وحی و در قربانگاه منا، قربانی سوء مدیریت ها و بی کفایتی ها شدند و نمی توان خشم نگرفت از آنکه اینک مفتیان فتنه اندیش بر سر پیکرهای آنان بایستند و سخن از قضا و قدر الهی بگویند و شاهزادگان عیاش دنیاپرست از خود رفع مسئولیت کنند و آن همه مدعیان اسلام و مسلمانی حتا از اظهار تاسفی دریغ ورزند.

به راستی دشوار است برای ما ایرانیان - به ویژه- که با دل های بی تاب و چشم های مضطر از گمشدگانمان خبری نگیریم و در انتظار بمانیم تا بازی رسوای آل سعود به پایان برسد و آن گاه پیکر عزیزانمان را در سکوت خبری رسانه های وابسته به جریان ارتجاع منطقه بر دوش بگیریم و به خاک بسپاریم.

مسئولان برگزاری مراسم حج در عربستان حتا در این اندازه شرمناک و متاثر نیستند که با مسئولان ما برای پیگیری وضعیت گمشدگان و مفقودان همکاری نمایند و تا به امروز به جای شناختن مسئولیت خود در این حادثه، رسانه ها و چهره های تبلیغاتچی خود را فعال نموده اند تا به لطائف الحیل، تقصیر حادثه را از دوش ناتوان خود بردارند. بازی تبلیغاتچی ها اما چندان بی مایه است که چاره‌ای نیست جز آنکه خود قربانیان را مقصر قلمداد کنند و عامل حادثه را کسانی بدانند که اکنون دیگر نیستند. 

در چنین فضای غیر سالم رسانه‌ای و در سایه سوگواری عمومی اما دولت جمهوری اسلامی می‌تواند با فعال نمودن ابزار دیپلماسی محملی مناسب برای حضور موثرتر در این صحنه ایجاد نماید.حاکمان آل سعود و مجموعه عواملشان در منطقه اینک می‌کوشند فاجعه صحرای منا و کشته شدن حجاج بیت الله الحرام را با انواع و اقسام موضوعات دیگر بیامیزند و با جنجال های رسانه‌ای گسترده، پای موضوعات سیاسی و منطقه‌ای دیگر را در آن بگشایند. در این میان موضعگیری ها را در بستر قطب بندی های منطقه‌ای و سیاسی جریان دهند و به تدریج از اصل مسئولیت شانه خالی کنند.

رسانه های حامی ریاض نیز به این جریان می‌پیوندند و در سایه فضای قطب بندی شده، اصل فاجعه ، تحت الشعاع رقابت های منطقه‌ای و موضع کشورهای گوناگون پیرامون تحولات منطقه و موضوعات قدیم تر قرار می‌گیرد. اگر آنان موفق شوند به هر ترتیب ممکن، فضای رسانه‌ای جهان اسلام را به این سو هدایت کنند نه تنها از مسئولیت پاسخگویی و بی کفایتی در این امر شانه خالی کرده اند بلکه در ایجاد یک جو رسانه‌ای به سود سیاست های ماجراجویانه خود در منطقه نیز توفیق یافته اند.

در چنین شرایطی اما دولتیان باید تمام تلاش خود را متمرکز بر پیگیری وضعیت اتباع ایرانی نمایند. اقدام دولت در رایزنی با دیگر کشورهای عربی برای حضور در عربستان و استفاده از توانایی های دیپلماتیک در این زمینه بسیار مفید و موثر بوده و هست. مسئولان دیپلماتیک ما وقتی با رد درخواست وزیر ارشاد برای سفر به عربستان مواجه شدند و عدم همکاری های مکرر مقامات سعودی را با مقامات سازمان حج و زیارت ملاحظه کردند دست روی دست نگذاشتند و با دیگر مقامات منطقه رایزنی کرده و اینک موفق شده اند در گفت و گوها با امیر کویت با وساطت وی برای حضور در عربستان و پیگیری مستقیم وضعیت زائران ایرانی توفیق یابند.

ادامه این روند و پیگیری مجاری دیپلماتیک توسط مسئولان امر، شاید بهترین پادزهر گرد های مسمومی است که مقامات و رسانه های آل سعود می‌کوشند در فضای ملتهب بعد از فاجعه بپراکنند. دیپلماسی دولت جمهوری اسلامی می‌تواند با رویکرد خردمندانه نه تنها توطئه دو قطبی کردن فضای رسانه های منطقه را خنثی کند بلکه در فضایی مناسب، تحقیق و بررسی از دلایل و عوامل فاجعه منا را مطالبه نماید و از هر نوع تلاش برای منحرف کردن موضوع جلوگیری کند.نباید اجازه داد فاجعه دردناک صحرای منا تنها با سپردن به قضا و قدر، خاتمه یابد و مسئولان آن از مسئولیت شانه خالی کنند. در چنین شرایطی شاید بتوان گفت آنچه مسئولان و مقصران اصلی فاجعه از آن هراس دارند یک تحقیق حرفه‌ای و تحت نظارت سازمان های بین المللی است. مسئولان دولت ایران می‌توانند با ابزار دیپلماسی این فرصت را ایجاد کنند و در رایزنی با دیگر کشورهای مسلمان منطقه فضایی آرام و به دور از جنجال های رسانه‌ای ایجاد نموده و از تشکیل یک تیم بیطرف برای بررسی دلایل اصلی این فاجعه حمایت نمایند. طبیعی است که غبار آلود کردن فضا و انتشار اخبار ضد و نقیض و تحریک کننده توسط حامیان رسانه‌ای آل سعود برای ناممکن کردن چنین اقدامی است. اما می‌توان ابزار دیپلماسی را در این زمینه به کار انداخت و متانت دیپلماتیک را در عین مطالبه حقیقت و حفظ اصول، فعال کرد تا به دور از هیجانات و التهابات، دلایل اصلی حادثه روشن شود و مقصران راستین شناسایی گردند.