اردوغان در قاره سیاه؛ اهداف و چالش ها

تدبیر24 :حمید اوضح- در این سفر دیپلماتیک، شماری از مقامات بلندپایه ترکیه ای از جمله وزیر خارجه، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان اطلاعات ترکیه و دهها تن از سرمایه گذاران و کارآفرینان بزرگ ترکیه ای، اردوغان را همراهی کردند.
با توجه به رویکرد ثابت و مشخص دولت اردوغان، از اهداف حضور ترکیه در قاره آفریقا، می توان به گسترش تاثیر سیاسی بر کشورهای آفریقایی، حضور پررنگ تر در بازار پر تقاضای آفریقا و مقابله با تاثیر « فتح الله گولن» رهبر مسلمان این کشور بر مردمان قاره آفریقا، اشاره کرد.

** افزایش کنشگری سیاسی ترکیه در کشورهای آفریقایی
با احتساب سفارت ترکیه در موگادیشو، ترکیه دارای 34 سفارتخانه در کل منطقه آفریقا است. این آمار نسبت به سال 2009 در حدود 4 برابر شده است. ارسال کمک های بشردوستانه به مناطق بحرانی و در معرض خطر خشکسالی آفریقایی به ویژه پانتلند و سومالی لند، تاسیس آکادمی نظامی برای آموزش نیروهای ارتش سومالی و از همه مهمتر توسعه ایرلاین ها (مسیر هوایی) از سوی شرکت های هواپیمایی ترکیه، بی تردید با هدف کسب منافع سیاسی از سوی ترکیه همراه است.

** حضور پررنگ تر در بازار پر تقاضای آفریقا
از دست دادن بازارهای رقابتی در کشورهایی چون روسیه، لیبی و عراق و از سوی دیگر رشد اقتصادی کشورهای آفریقایی، یکی از دلایل اصلی حضور معنادار اردوغان در قاره آفریقا است. ترکیه آگاه است که از دست دادن بازار پرتقاضای آفریقا به معنای شکست اقتصادی است و از این رو می کوشد با در اختیار گرفتن بازارهای کم رقابت اما پرتقاضای آفریقا، حضور خود را پررنگ تر نماید.
افزون بر آن، کشورهای آفریقایی اصلی ترین دریافت کننده کمک های مالی از سوی ترکیه هستند. اجرایی کردن مولفه های اقتصاد آزاد و نیز توسعه اصلاحات اقتصادی با رویکرد غربی، در کشورهای نیازمند آفریقایی از دیگر اهداف رئیس جمهورترکیه است.

** مقابله با تاثیر محمد فتح الله گولن
بنیاد خدمات عمومی و آموزشی جنبش گولن، از دهه 70 میلادی تا کنون و با حضور حدود 4 میلیون نفر مسلمان ترکیه ای که اکثرا دانشجویان، معلمان، بازرگانان، روزنامه نگاران و افراد تحصیل کرده در زمینه‌های مختلف هستند، مدیریت می‌شود و در قاره آفریقا بسیار اثرگذار است.
بسیاری از بازرگانان و کارشناسان فعال در مناطق آفریقایی، با تاثیر پذیری از «محمد فتح الله گولن» رهبر مسلمان و اعتدال گرای ترکیه، در حوزه های گوناگون در کشورهای آفریقایی، فعالیت می کنند که این امر خوشایند دولت اردوغان نیست.
ترس دولت اردوغان از تاثیرپذیری چهره های شاخص آفریقا از «گولن» و مقابله با نفوذ اندیشه های این رهبر در تبعید، در کشورهای آفریقایی، از دیگر اهداف اردوغان در قاره سیاه است.
البته واضح و مبرهن است که حضور اردوغان در کشورهای آفریقایی آغازی بی پایان برای نجات ترکیه از تنگنا های اقتصادی و سیاسی است.
ترکیه به خوبی می داند حضور پررنگ ایران در منطقه و نیز تمایل کشورهای جهان به توسعه مناسبات سیاسی و تجاری با ایران ظرفیت های سیاسی و اقتصادی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا متعلق به ایران است. حقیقتی که ترکیه را واداشته است تا شکست خود را نه در خاورمیانه که این بار در آفریقا، جستجو کند.