گزینه‌های مذاکره هسته‌ای

تدبیر24 : طبیعتا در شرایط فعلی هر توافقی بین ایران و کشورهای 1+5 منوط به یکسری جزئیات کارشناسی است که آن هم به آژانس مربوط می‌شود. بنابراین در این مذاکرات، آژانس نمی‌تواند محذوف باشد. نوع اختلاف و تفاوت نظر ایران و کشورهای غربی بر سر مساله هسته‌ای به شکلی است که این ماجرا بدون نظارت و دخالت آژانس بین‌المللی اتمی حل و فصل نخواهد شد. در حال حاضر مهمترین مطالبه 1+5 و کشورهای غربی این است که بتوانند از صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران اطمینان حاصل کنند که در این حوزه به ابزارها و فرآیند‌هایی نیاز است و هرگونه ابزار عملی و اجرایی در این فرآیند‌ها از طریق آژانس هسته‌ای میسر خواهد شد.

 این آژانس است که می‌تواند مهر تایید قطعی یا حتی تایید ضمنی بر فعالیت‌های اتمی یک کشور بزند تا کشورهای دیگر از بابت آن احساس امنیت کنند و به این باور برسند که خطری آنها را تهدید نمی‌کند. با توجه به جمیع جهات، باید در نظر داشته باشیم که نقش آژانس بین‌المللی هسته‌ای در این ماجرا نقشی بسیار مهم است. البته در این رابطه از نظر ما، مساله مهم این است که بازرسی‌ها به نحوی نباشند که حریم امنیتی و نظامی ایران را خدشه‌دار کنند و مرزهای اطلاعاتی نظامی ما را زیرپا بگذارند و حوزه مورد درخواست آژانس برای بازرسی مربوط به زمینه‌های خارج از موضوع نباشد. به طور مثال در گذشته مساله بازرسی از پارچین مطرح بود که با توجه به ابعاد نظامی آن منطقه، حساسیت‌هایی برای طرف ایرانی ایجاد شد.

با وضعیت فعلی و با توجه به تحولاتی که اخیرا در حوزه دیپلماتیک کشورمان رخ داده است، به نظر می‌رسد که امکان حصول به توافق وجود دارد. در این مرحله جزئیات و ریزه‌کاری‌هایی وجود دارند که نباید بیش از حد پررنگ شوند. جزئیات چندان مهم نیستند و اصل مهم در این ماجرا ایجاد اراده‌طرفین برای حل مساله است. دستیابی به توافق، احتیاج به اراده واقعی طرفین دارد که در حال حاضر این علاقمندی از طرف کشور ما وجود دارد و در طرف مقابل هم این علاقمندی دیده می‌شود که این شرایط باعث می‌شود نسبت به حصول توافق امیدوار شویم. در حال حاضر انتظار نداریم که سنگ‌اندازی جدی در این مسیر از سوی طرفین اتفاق افتد و دو طرف هم نباید شرط‌های عجیب و نادرست برای یکدیگر بگذارند. هرچند جزئیات مذاکرات به شکلی معقول محرمانه مانده است، اما جسته و گریخته در برخی رسانه‌ها در خصوص کاهش سطح غنی‌سازی ایران به زیر 20 درصد و متقابلا کاهش تحریم‌های ایران بحث‌هایی مطرح شده است. موضع رسمی ایران در افزایش سطح غنی‌سازی بالای 5درصد به دلیل نیازی بود که در راکتور تهران داشتیم.

چشمه تابش این راکتور عمر مفید خود را گذرانده و نیاز به چشمه جدید داشت. اساسا غنی‌سازی بالای 5درصد حساسیت‌هایی را ایجاد می‌کند و بالای 20درصد نیز معمولا سوء‌ظن را به فناوری هسته‌ای هر کشوری ایجاد می‌کند اما این گمانه‌زنی که مطرح شده می‌تواند جای بحث داشته باشد. این مساله می‌تواند یک گزینه برای ما باشد که به طور مثال کشورهای 1+5 تضمین بدهند که اورانیوم بالای 5درصد ما را تبدیل و در مقابل تحریم‌ها نیز کاهش پیدا کنند. اگر اراده توافق وجود داشته باشد ممکن است که در عین کاهش تدریجی تحریم‌ها، راکتور هسته‌ای تهران نیز فعال باشد.