ادامه مسیر اعتدال در سیاست‌خارجی در دولت دوازدهم

تدبیر24»مباحثی که اولین نشست خبری رییس‌جمهور پس از انتخابات در حوزه سیاست خارجی مطرح شد، ادامه سیاست‌های دولت یازدهم در این خصوص بود و انتظار می‌رود در دولت دوازدهم مسیر آغاز شده از سال ۹۲ ادامه یابد. البته گفته‌های دکتر روحانی در دو بحث مهم مطرح شد. بخشی از سوالات مربوط به حضور رییس جمهور آمریکا در منطقه و فروش سلاح به عربستان بود و نکته دیگر مربوط به مباحث سیاست منطقه‌ای ایران. در هر دو مورد رییس جمهور به روشنی تبیین کرد که ایران با حفظ عزت و حکمت به دنبال گسترش روابط است و اصول کشورمان در گسترش صلح و ثبات به خصوص در منطقه را مدنظر قرار داده است.

دکتر روحانی در پاسخ به سوالی در خصوص رابطه با آمریکا و ارزیابی ایشان از سیاست‌های رییس‌جمهور این کشور پاسخ داد که منتظر است تا دولت ترامپ به استقرار برسد. این پاسخ رییس جمهور را باید از منظر دیپلماسی عمومی بررسی کرد. در واقع دکتر روحانی به عنوان یک دیپلمات کار کشته به خوبی می‌داند که این عدم استقرار به نوعی یک وضعیت مستقر است و باید پیش از آنکه سیاست منطقه‌ای آنها شکل کامل بگیرد ما باید سیاست‌های خود را مشخص کرده و بکوشیم که در سیاست‌های نهایی خارجی دولت ترامپ این موارد لحاظ شود.

با اینکه دکتر روحانی و همچنین وزیر امور خارجه پیام‌های روشنی به کشورهای منطقه و غرب در خصوص مواضع ایران اعلام کرده‌اند اما معتقدم باید این پیام‌ها روشن‌تر شود و آمادگی ایران برای تعامل سازنده با کشورهای منطقه و جهان با وضوح بیشتری اعلام شود. همچنان که برخی کشورهای منطقه نظیر کویت و عمان از پیام‌های گذشته ایران استقبال کرده‌اند، باید تلاش کنیم تا همسایگان در منطقه به روشنی از مواضع ایران در خصوص صلح و امنیت منطقه‌ای با خبر شوند.

در حال حاضر برخی اعلام می‌کنند که مثلث عربستان، ترکیه و رژیم صهیونیستی با همراهی دولت جدید آمریکا برای تحت فشار قرار دادن کشورمان متحد شده‌اند. از شواهد موجود در منطقه معتقدم گسل‌های جدی میان این سه کشور و رابطه آنها با آمریکا وجود دارد که مانع اجماع دقیق آنها بر سر تمام مسائل پیش‌روی منطقه خاورمیانه از جمله ایران خواهد شد. به عنوان مثال پس از معامله بزرگ تسلیحاتی آمریکا با عربستان، برخی در رژیم اشغالگر قدس به شدت به این اتفاق اعتراض کردند و ابراز داشتند فروش این همه سلاح به کشور عربستان نافی امنیت دراز مدت اسراییل است. در خصوص ترکیه هم نشانه‌های واضحی دارد که آمریکا با این کشور اختلافات جدی دارد. همچنان که دیدیم ترامپ به این کشور سفر نکرد و ترکیه هم بارها حمایت آمریکا از گروه‌های مسلح کرد سوری را غیر قابل قبول خوانده است. در واقع با وجود اینکه می‌دانیم آمریکا حمایت خود را از دوستانش ادامه خواهد داد، ما باید مستقل از فاکتور دولت ترامپ با همسایه‌های منطقه خود وارد گفت‌وگوهای مستقیم شویم.

برای آغاز بهبود روابط در منطقه و به خصوص کشورهای عرب، لازم نیست از عربستان آغاز کنیم. همان گونه که دکتر ظریف گفت تشکیل مجمع منطقه‌ای که در آن گفت‌وگوهای رسمی و غیررسمی صورت بگیرد محل مناسبی برای کاهش اختلافات خواهد بود و با آغاز گفت‌وگوهای تعاملی با دیگر کشورها می‌توان امیدوار بود که عربستان نیز نتیجه سیاست‌های مخرب خود را درک کند و پای میز بنشیند.

در هر حال نظام جمهوری اسلامی اصول مشخصی در سیاست خارجی دارد، اما پیش قراول سیاست خارجی ایران، وزارت امور خارجه و قوه مجریه است. در گذشته در حوزه عمل می‌دیدیم که گاهی ناهماهنگی‌هایی با وزارت خارجه دیده می‌شد اما اکنون زمانی است که همگان بپذیرند این قوه مجریه است که در نظام بین‌الملل به عنوان منعکس کننده سیاست‌ خارجی ایران شناخته می‌شود و اگر رفتارهایی صورت گیرد که خلاف گفته‌های دولت باشد، اعتماد به نظر و رأی وزارت خارجه به عنوان رکن اصلی سیاست خارجی در کشور کاهش می‌یابد و از این نظر همگان باید پشت قوه مجریه حرکت کنند.

معتقدم با آنچه از خلال گفته‌های دکتر روحانی در نشست خبری روز دوشنبه به نظر رسید، باید امیدوار بود که در دولت دوازدهم و طی ماه‌های آتی شاهد آغاز گفت‌وگوهای جدی‌تری میان ایران و کشورهای منطقه از یک‌سو و ایجاد کانال‌های ارتباطی بیشتر برای رساندن پیام مشخص ایران به غرب و علی‌الخصوص دولت ترامپ باشیم.