سرمایه‌گذاری در ۵ سال گذشته ۳۵.۵ درصد کاهش یافت/ «محیط کسب و کار» و «سود بانکی» دو عامل اصلی

نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص که از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی برای نمایان شدن وضعیت دورنمای رشد اقتصادی است، از سال 91 نزدیک به 35.5 درصد کاهش داشته است و به نظر می‌رسد تا زمانی که شکاف نرخ سود بانکی، تورم و محیط کسب و کار این طور باشد، این روند نزولی ادامه خواهد داشت.

متغیر بسیار مهم تشکیل سرمایه ثابت ناخالص که روند سرمایه‌گذاری بخش‌ خصوصی و دولتی در اقتصاد را نشان می‌دهد، چند سالی است که وضعیت نامناسبی دارد.

از دوران تشدید تحریم‌ها‌ی اقتصادی ایران تشکیل سرمایه ثابت ناخالص سیر کاهشی داشته است، به طوری که در سال 91 که سال اول اعمال تحریم‌ها بود بانک مرکزی رقم منفی 19 درصد را محاسبه کرده است. این رقم در سال‌های 92، 93 و 94 به ترتیب منفی 7.8 درصد، مثبت 7.8 درصد و منفی 12 درصد بوده است.

طبق گزارش بانک مرکزی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در 9 ماهه اول امسال هم 8.9 درصد کاهش داشته است.

به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلایل منفی بودن نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سال‌های 94 و 95 محدودیت‌های تحریم و در کنار آن شکاف عمیق نرخ سود بانکی و تورم است چراکه با وجود تورم تک رقمی، نرخ سود سپرده به طور متوسط حدود 20 درصد و نرخ سود تسهیلات حداقل 23 درصد است.

در چنین شرایطی شروع بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی فاقد توجیه اقتصادی است و صاحبان سرمایه ترجیح می‌دهند، به جای بکارگیری منابع خود در بخش‌های اقتصادی، در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده و سود بی‌دردسر دریافت کنند.

نتیجه این پدیده در کنار محیط نامناسب کسب و کار نرخ منفی سرمایه‌گذاری در دو سال پیاپی در رخ زده است.

(ماخذ بانک مرکزی)

	تشکیل سرمایه ثابت ناخالص	تشکیل سرمایه ثابت ناخالص	تشکیل سرمایه ثبات ناخالص	تشکیل سرمایه ثابت ناخالص	تشکیل سرمایه ثابت ناخالص
سال	بخش خصوصی (ماشین‌آلات)	بخش خصوصی (ساختمان)	دولتی (ماشین‌آلات)	دولتی (ساختمان)	کل
9 ماهه 1395	_	_	_	_	8.9-
1394	16.5-	12.4-	5.1-	7.1-	12-
1393	10.1+	0.9-	9.7+	29.2+	7.8+
1392	9.5-	7.5-	11.8-	5.2-	7.8-
1391	33.1-	1.1+	37.7-	33.7-	19-
1390	6.2+	0.2+	8.6+	2.7+	3.5+
1389	11+	3.9+	5.7-	5-	3.8+
1388	8+	0.2-	20.8-	6.8-	0.9-
1387	_	_	_	_	_
1386	4.3+	25.4+	6.6-	4.7+	6.6+
1385	2.9+	2.7-	1.1+	8.9+	3+
1384	1+	9.8+	27.5+	17.7+	8.7+
1383	13.5+	5.5+	3.6+	6+	28.6+
1382	12.5+	5.5+	4.2+	6.6+	28.7+

همانطور که در جدول بالا قابل مشاهده است، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از 28.6 درصد در سال 83 به یکباره به 8.7 درصد در سال 84 کاهش یافته و این رقم در سال 85 هم مثبت 3 درصد درج شده است.

*تشکیل سرمایه ثابت ناخالص (در بخش ساختمان) به تفکیک بخش‌های اقتصادی

(ماخذ بانک مرکزی)

سال	جمع	کشاورزی	نفت و گاز	صنایع و معادن	خدمات
9 ماهه 95
1394	10.7-	27.9-	16.6-	22-	9.7-
1393	6.9+	0.2+	13.9-	13.3-	8.4+
1392	6.9-	3.1+	1.2-	17.9-	6.9-
1391	10.8-	43.3-	6.8+	39.2-	7.3-
1390	1+	30.7+	57.7-	17.2+	1+
1389	0.8+	14.3-	55.3-	4-	6.8+
1388	3.6-	1-	3-	6.4-	3.5-
1387	_	_	_	_	_
1386	13.5+	9.2-	15.6+	8.1-	19.2+
1385	3.6+	26.5-	1+	0.6+	8.4+
1384	14+	28.3+	15.6+	40.6+	8.3+
1383	3.5-	_	_	_	_
1382	4.5+	14.1-	7.2+	10.3-	9.1+

* تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین‌آلات به تفکیک بخش‌های اقتصادی

(ماخذ بانک مرکزی)

سال	جمع	کشاورزی	نفت و گاز	صنایع و معادن	خدمات
9 ماهه 95	_	_	_	_	_
1394	15.2-	49.5-	18-	12-	12.6-
1393	10+	7.3+	27.3-	14.1+	9.9+
1392	9.8-	10.8+	9.8-	11.4-	11.1-
1391	33.7-	27.5-	21.8+	35.9-	34.5-
1390	6.6+	0.6+	72-	4.2-	18.3+
1389	8+	26.7+	42.2-	8.9+	10.8+
1388	1.3+	14.7-	21.9+	4.3+	0.2+
1387	_	_	_	_	_
1386	2.1+	13.3+	27+	5.1+	0.7-
1385	2.5+	25+	45-	1.2-	4.7+
1384	5.5+	2.2+	22.9+	2.9+	7+
1383	14+	_	_	_	_
1382	15.4+	18.2+	13.2+	15.5+	15.3+