انتفاضه شعبانیه شایسته تقدیر شد

به گزارش تدبیر24 به نقل از تسنیم، ششمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد روز شنبه، دوم آذرماه، همزمان با زادروز این نویسنده از ساعت ۱۵ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و معماری برگزار می‌شود. ۱۵۹ داور این جایزه ادبی، آثار منتشر شده سال ۱۳۹۱ در حوزه های داستان، نقدادبی، تاریخ نگاری و مستندنگاری برای انتخاب اثر برتر مورد بررسی قرار دادند.

در این دوره جایزه تعداد چهار هزار۱۳۸ کتاب چاپ نخست سال ۱۳۹۱ در چهار گروه داستان، نقد ادبی، مستندنگاری و تاریخ نگاری توسط ۱۵۹ داور مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. اسامی برگزیدگان این دوره نیز در مراسم اختتامیه اعلام و از آنها تقدیر خواهد شد. از جمله آثاری که در این دوره در بخش تاریخ‌نگاری به عنوان شایسته تقدیر تجلیل خواهد شد، کتاب «انتفاضه شعبانیه» نوشته صفاء‌الدین تبرائیان است.

این اثر به شرح بخشی از ستم‌های رژیم بعث در حق مردم عراق می‌پردازد. در سال ۱۹۹۱ پس از آنکه آمریکا به سردمداری نیروهای ائتلاف به عراق حمله کرد و تا نزدیکی بغداد پیش رفتند، ملت ستمدیده و تحت سلطه عراق، زمان را مناسب دیدند و به پا خاستند. مراجع دینی نیز به ندای مردم لبیک گفتند و به خصوص در رأس آنها، آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خوئی(ره) به رهبری قیام پرداختند، اما صدام دیکتاتور عراق، به گونه‌ای به سرکوب این قیام پرداخت که روی چنگیز و هیتلر را سفید کرد.

به جز خاطرات شفاهی در سینه مانده بسیاری از مردم عراق و بزرگان و دست‌اندرکاران این انتفاضه، یک منبع مکتوب پژوهشی و قابل استناد وجود نداشت. سال گذشته «الانتفاضة الشعبانیة» اثر محقق عراقی و اهل کربلای معلی، سیدسلمان هادی آل طعمه به زبان عربی و توسط کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران در قم منتشر شد. این کتاب، خاطرات شفاهی چند نفر از بزرگان کربلا در انتفاضه شعبانیه را بازگو می‌کند، اما در زبان فارسی کتاب صفاء الدین تبرائیان اولین منبع مکتوب و قابل استناد در این زمینه محسوب می‌شود. در پیشگفتار کتاب آمده است:

«ملت عراق و به‌ویژه شیعیان مظلوم آن در تاریخ معاصر سال‌های سختی را سپری کرده‌اند. قیمومت انگلستان بر این پهنه‌ جغرافیایی پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و به ‌کار گماشتن عناصر مزدور خود به حکومت این سرزمین و در نهایت کودتاهای پی‌درپی و برآمدن و برافتادن حکام با کودتا، تاریخ خونباری را برای این کشور رقم زده است.

اما از میان تمامی این فرازونشیب‌ها، روی کار آمدن حزب بعث و به‌ویژه صدام حسین تبعات بسیار زیانباری برای عراق در پی داشت. ماجراجویی حزب بعث در حمله به ایران و تحمیل کردن جنگ هشت ساله به جمهوری نوپای اسلامی ایران با تحریک غرب و به‌ویژه آمریکا به‌وقوع پیوست که نتوانسته بود انقلاب اسلامی ایران را مهار کند. مقاومت ملت ایران در برابر متجاوز، شکست نقشه‌های توسعه‌طلبانه صدام را رقم زد و او که به نوعی عقده کشورگشایی پیدا کرده بود این بار به کویت حمله کرد. میدان جنگ کویت با دخالت نیروهای ائتلاف به جهنم سربازان عراق مبدل شد و تا نزدیکی فروپاشی حکومت بعث پیش رفت.

با شکست ارتش بعثی در کویت، مردم عراق انتفاضه‌ای را علیه رژیم بعثی شروع کردند که هرچند از بصره شروع شد ولی به‌سرعت بسیاری از استان‌های عراق را دربرگرفت. آنچه در این میان بسیار حائز اهمیت است نقش روحانیت شیعه به‌ویژه آیت‌الله‌العظمی خویی در شروع و قوام این حرکت بود.

سردمداران غرب و نیروهای ائتلاف که در جنگ کویت صدام را شکست داده بودند به محض شروع انتفاضه مردمی، منافع خود را در حمایت از دشمن دیروزشان دیدند و برای سرکوب قیام به حزب بعث کمک کردند. جلادان بعثی با بی‌رحمی تمام به محاصره شهرها، کشتن مردم اعم از پیر و جوان و تخریب اماکن متبرکه شیعیان پرداختند؛ به‌طوری که در مدت اندکی، قریب به دو هفته، چند صد هزار نفر در سرتاسر عراق به دست صدامیان به شهادت رسیدند.

متأسفانه باگذشت بیش از دو دهه از این اتفاق مهم و کم نظیر تاریخ معاصر منطقه، ابعاد مختلف آن ناگفته باقی مانده و کمتر نام و یادی از آن به میان آمده است...

این اثر به تشریح چگونگی شکل گرفتن انتفاضه و سرایت آن به کل عراق و تلاش‌های قیامگران برای تسلط بر امور و جنگ با حزب بعث و در نهایت سرکوب آن می‌پردازد. شاید بی‌راهه نباشد اگر گفته شود انتفاضه شعبانیه اگرچه سرکوب شد ولی از پیش‌درآمدهای بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه بود.»

از جمله مباحث مهم این کتاب نقش داشتن گروهک منافقین مجاهدین خلق در قتل عام ملت عراق در جریان این قیام بود. منافقین به پاس خدمات صدام در جریان این قیام به کمک وی آمدند و در عملیاتی به نام «مروارید» ادای دین کردند. در فصل آخر این کتاب، نام ۱۴۴ نفر از فرماندهان ارشد منافقین که در این عملیات دست داشتند، آمده است. افزون بر آن ۱۸۵ قطعه عکس و سند از این قیام در انتهای کتاب آمده است.