دانش جدید بسیار کم داریم

تدبیر24»حجت الاسلام محمدرضا سبحانی‌نیا درباره مهم ترین رسالت حوزه علمیه قم در شرایط فعلی جهان تشیع و ایران، گفت: با توجه به اینکه در حال حاضر در عصر ارتباطات هستیم و انفجار اطلاعات همه جا را گرفته باید تبلیغات، فعالیت ها و رشد علمی ما در هر جهت نسبت به این پدیده جدید فعال و مراقب شرایط جدید باشد، قطعاً اصلی ترین رسالت حوزه ها مانند گذشته تولید علم است، حوزه باید دانش اسلامی را بومی کند و نیازهای جدید جهان اسلام که در حال حاضر در حکومت اسلامی و شیعی با آن مواجه هستیم را رصد و شناسایی و علم نیازهای اصلی را تولید کند. همانگونه که رهبری هم بارها بر تولید علم تأکید کردند، در کنار تولید علم تبلیغ و ترویج دانش های موجود و حفظ موجودیت فعلی و ارتقا داشته ها در همه ابعاد علمی، آموزشی، پژوهشی، تبلیغی و ترویجی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

او ادامه داد: به نظرم حوزه های امروز ابتدا باید از زمانه درک زیادی داشته باشند و بدانند که در این دنیا چه خبر است و در اطرافشان چه می گذرد و اقتضائات جامعه جدید چیست، مردم به خصوص جوانان چه نیازهایی دارند و چگونه می توان با آنان ارتباط برقرار کرد و همچنین برای تولید علم مساله یابی کرد؛ اینکه رهبری می فرمایند در تولید دانش آیا واقعاً اقتصاد و مدیریت کافی است یا باید مساله یابی شود و دانش جدید حاصل گردد؟ همه اینها به شرطی حاصل می شود که درک درستی از زمانه داشته باشیم، همانگونه که امام علی(ع) می فرماید: کسی که عالم به زمان خود باشد، شبهات به ایشان حمله نمی کند و او را در بر نمی گیرد و گم نمی شود، عالم به زمانه بودن هم در این دوره از همیشه سخت تر است چون انفجار اطلاعات و دهکده جهانی و تأثیرگذاشتن همه افکار روی انسان ها زمانی راحت تر بود، اما امروز اینگونه نیست. در حال حاضر حتی مدیریت ذهن، فکر و خوارک ذهنی اطرافیان هم بسیار سخت است لذا باید زمان را بشناسیم و نیازها را بفهمیم، آنجا که لازم است، علم تولید شود و جایی که لازم است از داشته هایمان به درستی استفاده کنیم یا تبلیغ و ترویج جدید و متناسب با نیاز زمان داشته باشیم.

سبحانی‌نیا به نقاط ضعف حوزه علمیه که تا به امروز نتوانسته در حد انتظار پاسخگوی آن باشد، اشاره و خاطرنشان کرد: در همه قسمت ها که به آن اشاره کردم، حوزه بسیار کار کرده است به خصوص در ۴۰ سال پس از انقلاب انصافاً حوزه علمیه بسیار خوب کار کرده، اما همانطور که رهبر عزیز و بزرگان و علما می گویند نباید قانع باشیم به آنچه هستیم لذا نسبت به آنچه باید باشد هنوز بسیار عقب هستیم، به نظرم می آید که ما در بحث تبلیغ زیادی عقب هستیم یعنی به شدت به روش های سنتی وابسته ماندیم و در حال از دست دادن جامعه هستیم. در بسیاری از شهرها و روستاها روش قدیمی سنتی تبلیغ، دیگر جواب نمی دهد و حوزویان به نوعی مشتریان افکار علمی خود را کم و بیش از دست دادند، در حال حاضر رسانه ها و شبکه های مجازی ذهن مردم را پر کردند و گویا مردم نیازی به اینکه بیایند از روحانی و عالم چیزی بیاموزند احساس نمی کنند باید روی این مسایل بیشتر کار کنیم و وارد عرصه های جدید شویم و از همه مهم تر اینکه در حوزه نابه هنجاری های رفتاری می بینیم گاهی برخی از هم کیشان و هم لباسان و هم صنف های ما بیش از آنکه جذب داشته باشند دافعه دارند و همین باعث می شود تبلیغات ما به جای اینکه موفق و موثر باشد گاهی اثر منفی داشته باشد.

او افزود: در بحث تولید علم و نظام آموزشی هم بسیار کار کردیم ولی باز باید به جلو حرکت کنیم، ما دانش های جدید بسیار کم داریم، لازم است پژوهشکده ها و موسسات علمی و پژوهی ما بیشتر روی این قسمت سرمایه گذاری کنند.

استاد حوزه علمیه در بحث تبلیغ به عنوان یکی از نقاط ضعف حوزه، گفت: اگر مخاطبان را عموم مردم در نظر بگیریم، به نظرم می آید که در بحث تبلیغ اولاً باید روحانیون و حوزوی ها به دانش روز مسلط باشند، فضای مجازی را خوب بشناسند و از آن نترسند و نسبت به آن مهاجم باشند، جمله ای از رهبری خواندم که نوشته بود ما از شبکه های مجازی نمی ترسیم بلکه اگر به درستی وارد آن شویم حتی بُرد با ماست، اینطور نیست که بترسیم شبکه های اجتماعی زمینه تبلیغ ما را گرفتند بنابراین اولاً باید این عرصه ها از جمله تهیه فیلم، تلگرام و اینستاگرام و سایر شبکه ها را بشناسیم. ثانیاً به خاطر اینکه این عرصه ها آفت های بسیاری دارد که حداقل آفت های آن این است که وقت انسان را می گیرد و دزد و راهزن عمر انسان هاست، کسی که وارد این عرصه ها می شود باید اراده بسیار قوی داشته باشد و خودساختگی و تهذیب نفس داشته باشد تا از آفت ها در امان بماند و برای اصلاح این فضا مهاجم باشد.

او تصریح کرد: قبل از خودساختگی، همگی باید تهذیب اخلاقی را داشته باشند یعنی هر کسی که ادعای دینداری و حوزوی بودن و تبلیغ کردن دارد تا خودش تغییر نفس نکرده باشد و در خود مسایل را پیاده نکرده باشد حرف او در دل و ذهن هیچ کسی نمی نشیند و تأثیری ندارد. این سخن را صدها سال است که از اساتید شنیدیم و به ما منتقل کردند که ابتدا خود را به زینت های اخلاقی و معنوی پالایش و آراسته کنید و سپس وارد این عرصه ها شوید، گاهی ما به کار تبلیغ به دید یک صنف و شغل نگاه می کنیم، آن را هنر و یک رسالت و وظیفه الهی و خدا پسندانه نمی بینیم، نگاه شغلی به این قضیه یا دنیایی نگاه کردن به این قضیه که لازمه آن تهذیب نفس نداشتن است، موجب می شود حرف ما به دل کسی نشیند، بسیاری همین کار را کردند و متاسفانه تا حدی مخاطب خود را از دست دادیم.

سبحانی‌نیا به نقش مرجعیت در تقویت نقاط قوت و اصلاح نقاط ضعف حوزه علمیه اشاره و اظهار کرد: مراجع بزرگوار چه مراجعی که در ایران هستند و چه مراجعی که در نجف هستند مخصوصاً حضرت آیت الله سیستانی و مقام معظم رهبری به روز هستند، از آن بزرگواران جز بیان راهکارهای کلان و راهبردها انتظار چندانی نمی رود. انسان احساس می کند که آن ها نسبت به زمان خود بسیار بصیر و آگاه هستند و جامعه را به خوبی می شناسند، همین مسایل هستند که تاکنون حوزه ما را حفظ کردند لذا نمی دانم که آن بزرگواران را چگونه راهنمایی کنم یا وظیفه تعیین کنم چرا که می بینم پرچمدار هستند و خط مقدم را در دست دارند.

شفقنا