مذاکره تلفنی، اثربخش‌تراز دیدار

تدبیر24 : گفت‌وگوی تلفنی روسای جمهور ایران و آمریکا را باید درچارچوب عملکرد موفق سیاست خارجی روحانی نگریست. در بررسی موفقیت روحانی در عرصه سیاست خارجی و عملکرد سفر اخیرش به نیویورک ناچاریم مقایسه‌ای داشته باشیم بین دولت یازدهم و دولت قبل از آن که دولت احمدی‌نژاد بود، بدین ترتیب است که به میزان موفقیت دکترحسن روحانی در سیاست خارجی پی خواهیم برد. دراین مقایسه متوجه می‌شویم که روحانی جهت‌گیری رفتارش در سیاست خارجی به گونه‌ای است که برای کشور فرصت ایجاد کند و متاسفانه باید اذعان داشت نوع برخورد در هشت سال قبل، نه تعادل لازم را داشت و نه هدفی در جهت ایجاد یک فرصت بود.

سیاست خارجی تهاجمی که دولت آقای احمدی‌نژاد آن را مطرح می‌کرد بیان نشد بر اساس چه تئوری علمی شکل گرفته و اجرا ‌شد. در واقع به طور خلاصه می‌شود گفت سیاست خارجی تهاجمی درحد مطلوب منافع ملی راتامین نکرد. اما اکنون با رجوع به سیاست تدبیر و اعتدال در سیاست خارجی شاهدیم که درچند ماه گذشته تقریبا اقدامات چندگانه‌ای در این فرصت کم به وجود آمده که همه اینها فرصت‌هایی را برای حل مشکلات و باز کردن باب گفت‌وگو‌ها برای حل سریع‌تر مسائل مرتبط با ایران باز کرده است. این اقدامات ایران در سیاست خارجی موجب شد که بتوانیم با استفاده از ظرفیت‌های خود در سیاست خارجی بخشی از تحریم‌های یکجانبه و قطعنامه‌هایی که ایران را تحت فشارقرار داده بود، برطرف کنیم.

سفر آقای روحانی به نیویورک را چه در شکل و چه در محتوا اگر با سفرهای قبلی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که یک پیشرفت و جهش فوق‌العاده درایجاد این فرصت‌ها و در جهت حل مشکلات دیپلماسی کشور مشاهده شده است. عملکرد دستگاه دیپلماسی ما در دوره حضور چند ماهه ظریف به عنوان وزیر امورخارجه بسیار متحول شده است. دیدار ظریف و کری و گفت‌وگوی تلفنی روحانی و اوباما یک دیدار و یک گفت‌وگوی تاریخی است، چرا که این اولین بار است که یک مقامی با حمایت بسیار گسترده مردمی و با یک هماهنگی بالادستی در سطح عالی کشور اقدام به گفت‌وگو با رئیس دستگاه دیپلماسی کشوری می‌کند که نه‌تنها 30 سال است با آن هیچ رابطه‌ و گفت‌وگویی نداشته است بلکه سردترین روابط را در این 30سال دو کشور با هم داشته‌اند. قبل از سفر روحانی بیشتر افکار به این سمت بود که دیداراوباما و روحانی یک دیدارساده وبیشتربا گپ دوستانه‌ای کوتاه همراه باشد و هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که سطح این گفت‌وگوها فراتر از تصور هر کارشناسی راجع به مسائل مطرح بین دو کشور باشد.

وقتی آن دیدار کوتاه بین رئیس‌جمهور ایران و آمریکا صورت نگرفت خیلی‌ها نگران شدند که روند گذشته بین روابط دو کشور همچنان ادامه پیدا کند. به نظر هر کارشناسی این گفت‌وگوی تلفنی بسیار موضوعی‌تر نسبت به گذشته برگزار شد. در واقع نقطه مثبت این گفت‌وگوی تلفنی این بود که روسای جمهور دو کشور توانستند با چند جمله کوتاه به طرح دیدگاه راجع به مسائل مطرح شده بین دو کشوربپردازند. با توجه به این بحث‌ها تصور می‌شود آقای روحانی فرصت جدیدی را در دولت یازدهم برای کشور ایجاد کرد، حالا تا چه حد بتوان از این فرصت بدست آمده که حاصل دیپلماسی عمومی دولت است استفاده کرد مشخص کننده توانمندی ماست. به اعتقاد هر کارشناسی در مسائل روابط بین‌الملل باید از این فرصت به نحو بهینه به نفع منافع ملی استفاده شود. برای اینکه دولت ایران بتواند به نفع منافع ملی خود از این فضای به وجود آمده استفاده کند از دو مساله باید بهره بگیرد.
1- فراهم آوردن فضای یک دیپلماسی همگون و دارای توازن وتعادل در کشور. زمینه برقرارشدن یک چنین فضایی با تیم قوی سیاست خارجی امروز ایران در دسترس است. خصوصا ظریف که جزو حرفه‌ای‌ترین دیپلمات‌های برجسته ایران است، ازاین جهت می‌توانیم امیدوار باشیم که تیم دیپلماتیک کشورمان از جمله افرادی هستند که فضای بین‌المللی را درک و براساس منافع ملی مذاکرات را ادامه خواهند داد.2- وفاق، یعنی اینکه ما بتوانیم به تیمی که قراراست این مذاکرات مهم را انجام دهد، اعتماد به نفس لازم را بدهیم. وقتی در داخل مسئولان ومردم در کنارهم باشند و به حقوق هم احترام بگذارند؛ کشوربه سمت وفاق حرکت می‌کند. مثلا اقدامی که تعدادی از زندانیان آزاد شدند، دو سود عمده برای کشور داشت؛ یکی آن که اعتماد عمومی جلب شد و وفاق افزایش پیدا کرد.

 سود دوم این بود که تصویر ایران درمجامع بین‌المللی به صورت مثبتی نشان داده شد حتی اگر ما بتوانیم مشکلات اقتصادی را تا حدودی رفع کنیم،فضای بیشتری در اختیار تیم ایرانی در مذاکرات قرار خواهد گرفت. گروه‌ها و جناح‌های سیاسی اگر درمواضع ملی خود یک وفاق و انسجام کاملی داشته باشند تیم ایرانی با قدرت و پشتوانه خوبی در مذاکرات شرکت خواهد کرد. امروز دو موضوع خیلی مهم در کنار هم قرار گرفته است،مساله هسته‌ای و رابطه با آمریکا که با هم به شدت پیوند خورده‌اند. برای نیل به این هدف طبیعتا بایدهمه جناح‌ها وفاق داشته باشند و این عملی نمی‌شود جز با برقرار شدن فضای همدلی. این وفاق نه تنها ما را به عنوان طرف مذاکره کننده تضعیف نخواهد کرد بلکه به تیم ما و رئیس‌جمهور یک اعتماد به نفس برای مذاکره درست و اصولی می‌دهد. روحانی از چند امتیاز فوق استفاده کرد و درسفر نیویورک موفق بود.