بحران کم‌آبی در خراسان‌جنوبی به حدی است که نیمی از دشت‌های استان ممنوعه اعلام شده و برخی دشت‌ها، روزگاری خوشی نداشته و مرگ را انتظار می‌کشند.
تدبیر24: بحران آب نگرانی‌های وسیعی در بین مردم و مسئولان ایجاد کرده که از آن به عنوان بزرگترین تهدید حال حاضر و فراتر از تهدید به جنگ دشمنان و تحریم‌های سنگین غرب نام می‌برند.
خشکسالی مداوم در خراسان‌جنوبی موجب از بین رفتن بستر اشتغال شده، فعالیت روزمره مردم اغلب روستاهای این منطقه رو به خاموشی رفته و آثار حیات هر لحظه ضعیف‌تر می‌شود.
هم‌اکنون بحران کم‌آبی در خراسان‌جنوبی به حدی است که نیمی از دشت‌های این استان ممنوعه اعلام و برخی دشت‌ها نیز که روزگاری حال خوشی داشت به منطقه ممنوعه بحرانی تبدیل شده و مرگ را انتظار می‌کشند. آنچه مسلم است اینکه اگر وضعیت موجود به همین منوال ادامه پیدا کند، تهدید جدی برای سفره‌های زیرزمینی است و بر بحران کم‌آبی در خراسان‌جنوبی دامن زده می‌شود.
چالش بخش کشاورزی، چگونگی تولید بیشتر غذا از آب کمتر است
هاشم ولیپورمطلق رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت و گو با ایسنا گفت: امروزه بشر در جریان رویه شتاب توسعه برای تامین آب مورد نیاز با مسائل و مشکلات متنابهی مواجه است، این در حالی است که محیط‌زیست و اکوسیستم‌های مبتنی بر منابع آب با وقوع خشکسالی‌های متعدد و برداشت بیرویه از ذخایر آبی بالاخص در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک با شرایط بحرانی‌تری روبرو است.
وی افزود: محدودیت منابع آبی، رشد سریع جمعیت و نیاز به تولید موادغذایی بیشتر در این مناطق سبب شده که بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش‌های مصرف‌کننده آب تقاضای بیشتری برای مصرف داشته باشد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با بیان اینکه مهمترین چالش بخش کشاورزی در شرایط کنونی چگونگی تولید بیشتر غذا از آب کمتر است، اظهارکرد: کاهش عملکرد و تولیدات کشاورزی از جمله پیامدهای خشکسالی در استان است که با وجود همه این شرایط، کشاورزان به سمتی هدایت شدهاند که به ماندگاری این بخش در زمان خشکسالی منجر شد.
ولیپورمطلق ادامه داد: در بحث خشکسالی به سمت محصولات مزیت‌داری رفتیم که با شرایط کم‌آبی سازگاری دارد.
وی افزود: پارسال 614.502 میلیون ریال به حوزه آب به کشاورزی استان اختصاص یافت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی گفت: بروز شرایط جوی خاص از جمله گرد و خاک، کاهش نزولات آسمانی، کاهش تولیدات کشاورزی و دامی و خشک‌شدن بیش از 50 درصد قنوات موجب شده روستاییان و کشاورزان با شرایط سختی حتی از لحاظ روانی مواجه شوند.
ولیپورمطلق با بیان یکی از استراتژی‌های اصلی در مناطق روستایی حرکت به سمت صنایع و کسب و کارهای وابسته به کشاورزی و غیرکشاورزی است، افزود: این گونه کسب و کارها در چند حوزه اساسی قرار می‌گیرند، مانند صنایع تبدیلی و خدماتی، صنایع‌تبدیلی که مهمترین زمینه‌های کمک به توسعه کشاورزی، توسعه روستایی و اشتغال‌زایی در روستاها است و با رونق این صنایع، فرآوری محصولات کشاورزی و دامی روستا و تبدیل آنها به کالاهای با ارزش‌تری امکان‌پذیر می‌شود.
وی اظهارکرد: کارگاه‌های زود بازده نیاز کمتری به تسهیلات دارند و با توجه به توانمندی کشاورزان در کوتاه‌مدت می‌تواند به بهره‌برداری رسیده و اثراتش در توسعه کشاورزی تأثیرگذار باشد.
خشکسالی 1680 آبادی خراسان جنوبی را خالی کرد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی، بهترین راه برای مهار تبعات خشکسالی را مدیریت عالمانه منابع آب موجود دانست و تصریح‌کرد: خشکسالی‌ها اثرات و تبعات بلندمدتی را به همراه دارند، شامل اثرات متقابل اجتماعی و اقتصادی مانند مهاجرت، فقر، قحطی و کشاورزی از جمله کمبودغذا، کمبود آب که یک معضل اساسی است با رشد تقاضا به علت رشد جمعیت از جمله رشد شهرنشینی بر اثر سوءمدیریت و عوامل انسانی شدت بیشتری گرفته است.
ولیپورمطلق با بیان اینکه در حال حاضر 35 درصد اشتغال خراسان‌جنوبی در بخش کشاورزی فعال است، افزود: 1680 آبادی استان در اثر خشکسالی خالی از سکنه شده است.
وی، استفاده از روش‌های نوین آبیاری را بهترین راه مقابله با کم‌آبی در بخش کشاورزی عنوان کرد.
کاهش 6 درصدی بارندگی‌ها در خراسان‌جنوبی
علیرضا خندان‌رو مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا از کاهش6 درصدی بارندگی‌های استان نسبت به سال قبل خبر داد و گفت: میزان بارندگی‌های استان از ابتدای سال زراعی تا پایان اردیبهشت‌ماه حدود ۱۰۰.۶ میلی‌متر بوده درحالی که این میزان در سال زراعی گذشته حدود ۱۰۶.۹ میلی‌متر گزارش‌شده است.
وی میانگین بارندگی‌های استان در طول ۲۳ سال گذشته را ۱۱۲.۲ میلی‌متر عنوان کرد و افزود: میزان بارندگی‌های استان امسال نسبت به دوره بلندمدت حدود ۱۰.۴ درصد کاهش یافته است.
خندان‌رو با بیان اینکه بیشترین کاهش بارندگی‌ها نسبت به شاخص بلندمدت مربوط به شهرستان طبس بوده است، افزود: میزان بارندگی‌های این شهرستان نسبت به دوره بلندمدت ۳۳ درصد کاهش داشته است.
مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی از کاهش ۳۱ درصدی بارندگی‌ها در شهرستان فردوس خبر داد و گفت: در شهرستان بشرویه نیز امسال با کاهش ۲۷ درصدی میزان بارندگی‌ها روبه‌رو بوده‌ایم.
خندان‌رو ادامه داد: بیشترین میزان افزایش بارندگی‌ها در این مدت مربوط به شهر خور با هشت درصد افزایش بوده است.
وی ادامه داد: بر اساس شاخص‌های هشت‌ساله منتهی به ۹۴ بخش عظیمی از نقاط شمالی استان از جمله شهرستان‌های فردوس، بشرویه و بخش‌هایی از شهرستان سرایان و طبس درگیر با خشکسالی شدید و بخش دستگردان طبس و ارسک شهرستان بشرویه درگیر خشکسالی بسیار شدید هستند.
مدیرکل هواشناسی خراسان‌جنوبی گفت: بر اساس این شاخص هشت‌ساله شهرستان‌های بیرجند، سربیشه، درمیان، زیرکوه و بخشی از قاینات درگیر خشکسالی متوسط و شهرستان نهبندان درگیر با خشکسالی ضعیف هستند.
خندان‌رو با اشاره به دوره ۱۶ ساله خشکسالی در استان، افزود: در طول ۱۳ سال از این دوره ۱۶ ساله به‌صورت متناوب شاخص‌های خشکسالی منفی گزارش شد که بیشترین آن در سال‌های ۹۱ و ۹۳ به ثبت رسیده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر 30 درصد باقیمانده مساحت استان نیز از خشکسالی خفیف رنج می‌برند، ادامه‌داد: خشکسالی خفیف بیشتر در شهر نهبندان و بخشی جزیی از جنوب شهر بیرجند را شامل می‌شود.
خندان‌رو همچنین میزان بارندگی تا پایان تیرماه را ۱۰۱.۳ میلی متر ذکر کرد و با اشاره به اینکه این رقم نسبت به مدت مشابه سال زراعی قبل از کاهش ۱۲ درصدی برخوردار است، یادآور شد: بیشترین میزان بارندگی در حاجی‌آباد زیرکوه با ۱۴۹ میلی متر و کمترین بارندگی در طبس با ۵۳.۳ میلی متر گزارش شده است.
کاهش 30 درصدی حجم آب ورودی به سدهای خراسان‌جنوبی
حسین امامی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایسنا از کاهش 30 درصدی حجم آب ورودی به سدهای خراسان‌جنوبی خبر داد.
وی افزود: امسال حجم ورودی آب به سد کریت 0.35، سد دره بید 0.12، سد نهرین 1.68، سد فرخی 0.12، سد حاجی‌آباد 0.14 و سد اسدیه 0.62 میلیون متر مکعب بوده است.
وی افزود: خروجی آب از سدها برای مصارف کشاورزی، مصارف زیست‌محیطی و مصارف شرب بوده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی اظهارکرد: در حال حاضر سد حاجی‌آباد در استان کاملا خشک شده و سد کریت و شهید پارسا نیز در آستانه خشک‌شدن هستند.
امامی تصریح‌کرد: امسال 4120 میلیون ریال اعتبار برای تعمیر، نگهداری، مرمت و بازسازی سدهای استان در نظر گرفته شده است.
وی مهمترین سدهای استان را سد کریت، دره بید، شهید پارسا، نهرین، فرخی، حاجی‌آباد و اسدیه عنوان کرد.
170 میلیون مترکعب کسری آب مخازن ذخایر آبی خراسان‌جنوبی
امامی گفت: 17سال خشکسالی در خراسان‌جنوبی تاثیرات مخربی بر منابع آبی استان گذاشته است.
وی افزود: از 40 محدوده آبی، برداشت آب از21 محدوده، ممنوع اعلام شده است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی گفت: محدوده‌های ممنوعه در این استان در حال افزایش بوده و دشت‌های استان در مرز خطر است.
امامی اظهارکرد: بخش وسیعی از استان درگیر خشکسالی شدید است که شهرستان‌های سربیشه، درمیان، بشرویه و خوسف از جمله آنها است.
وی تصریح‌کرد: خراسان‌جنوبی 11 هزار و 740 منبع آب دارد که از این منابع یک میلیارد و 200 متر مکعب درسال برداشت می‌شود.
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی افزود: برداشت این میزان آب استان را در وضعیت ناپایدار قرار داده است.
امامی گفت: نداشتن الگوی مناسب در کاشت محصولات کشاورزی و هدررفت آب در شبکه‌های آبیاری، افزایش دمای هوا، حفر بیرویه و کارشناسی نشده چاه‌های عمیق و استفاده نکردن کشاورزان از روش‌های نوین آبی از عوامل کسری مخازن آب زیرزمینی در استان است.
امامی با اشاره به اینکه برای جبران خشکسالی در خراسان‌جنوبی 15 طرح در استان در حال اجرا است، افزود: 11 طرح از این تعداد را شرکت آب منطقه‌ای و 4 طرح را جهاد کشاورزی اجرا می‌کند که کنتورگذاری چاه‌های کشاورزی، تغذیه مصنوعی و جایگزین کردن پساب به جای استفاده از چاه‌های کشاورزی در آبیاری مزارع از جمله این طرح‌ها است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی گفت: در یکسال گذشته با اجرای طرح‌های احیاء و تعادل بخشی منابع آبی، 15 میلیون مترمکعب از کسری مخازن منابع آبی استان جبران شده است.
424روستای خراسان‌جنوبی با تانکر سیار آبرسانی می‌شود
علی اکبر بسکابادی مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان‌جنوبی نیز به ایسنا گفت: هم‌اکنون 424 روستای استان با تانکر سیار آبرسانی می‌شود.
وی اظهارکرد: به 424 روستای خراسان‌جنوبی با جمعیت 16 هزار و 700 خانوار، آبرسانی سیار شد.
بسکابادی افزود: برای آبرسانی به روستاهای فاقد آب در خراسان‌جنوبی 29 دستگاه تانکر فعال است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان‌جنوبی تصریح‌کرد: در استان تعداد 424 روستا با تانکر آبرسانی می‌شود که از این تعداد 162 روستا فاقد آب آشامیدنی است و مابقی نیز آب کافی ندارد.
بسکابادی، طول خطوط انتقال آب روستایی استان را 3 هزار و 731 کیلومتر دانست و افزود: این خطوط به ازای هر مشترک 30 متر است و تاکنون 2 هزار و 982 کیلومتر شبکه توزیع نیز اجرا شده که به ازای هر مشترک در استان 24 متر است.
وی با بیان اینکه 366 منبع آبی در اختیار برای آبرسانی به روستاییان است، تصریح‌کرد: از این تعداد 259 حلقه‌چاه، 20 چشمه و 77 رشته قنات و 10 منبع از تأسیسات همجوار است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان‌جنوبی گفت: در حال حاضر 27 درصد خطوط انتقال آب روستایی خراسان‌جنوبی فرسوده است که باید تعویض شود.
خشکسالی دو سوم روستاهای خراسان‌جنوبی را خالی از سکنه کرد
همایون نخعی‌نژاد معاون عمرانی استاندار خراسان‌جنوبی نیز گفت: مهمترین دغدغه روستاییان در خراسان‌جنوبی علاوه بر خشکسالی و کم‌آبی مشکل اشتغال است و باید همه مسئولان برای خدمت‌رسانی به این قشر متدین و بی‌ادعا با یکدیگر همکاری کنند.
وی با بیان اینکه خراسان‌جنوبی از لحاظ وسعت سومین استان پهناور کشور است، تصریح‌کرد: این استان با توجه به این وسعت کمترین جمعیت با پراکندگی زیاد جمعیتی را دارد.
معاون عمرانی استاندار خراسان‌جنوبی ادامه‌داد: پراکندگی زیاد روستا در استان در راستای حفظ امنیت مرزها بسیار اهمیت دارد.
نخعی‌نژاد با بیان اینکه خشکسالی‌های 17 ساله در خراسان‌جنوبی سبب مهاجرت روستائیان شده است، گفت: در اوایل انقلاب 3 هزار و 55 آبادی دارای جمعیت در استان وجود داشته و در حال حاضر این تعداد به یک هزار و 700 روستا کاهش یافته و این در صورتی است که 905 روستاهای بالای 20 خانوار وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه مهمترین دغدغه روستاییان در خراسان‌جنوبی علاوه بر خشکسالی و کم‌آبی مشکل اشتغال است، گفت: باید همه مسئولان برای خدمت‌رسانی به این قشر متدین و بی‌ادعا با یکدیگر همکاری کنند.
به گزارش ایسنا، مدیریت منابع آبی می‌تواند یکی از اقدامات بسیار مؤثر در کاهش خسارات خشکسالی باشد که نیازمند توجه همه جانبه مردم و مسئولان است، نگذاریم روزی برسد که منابع محدود آبی را از دست بدهیم.
ارسال به دوستان 
نسخه چاپی 
